Katmanlar Dünya
kaynağı değiştir]
İkincil kabuk, mantodaki silikat malzemelerin kısmi erimesi ile oluşur ve genellikle bileşimde bazaltiktir.[10]
Bu, Güneş Sistemindeki en yaygın kabuk türüdür. Merkür, Venüs, Dünya ve Mars'ın yüzeylerinin çoğu, Ay'ın bazaltik ovaları gibi ikincil kabuklardan oluşur. Yeryüzünde, öncelikle manto adyabatik yükselişinin kısmi erimeye neden olduğu okyanus ortası yayılma merkezlerinde ikincil kabuk oluştuğunu görüyoruz.
Üçüncül kabuk[değiştir Dünya'nın yerkabuğu
Yer kabuğu, taş küre veya litosfer, Yerküre'nin en dış kısmında bulunan yapıdır.
Yerin iç yapısını gösteren kesitKaralarda daha kalın (35–40&#;km), Tibet Platosunda ise 70&#;km, deniz ve okyanus tabanlarında ise daha ince (8–12&#;km) olan yer kabuğunun ortalama kalınlığı 33&#;km kadardır. Kimyasal bileşimi ve yoğunluğu birbirinden farklı iki kısımdan meydana gelir. Bunlardan biri granit bileşimindeki kayaçlardan oluşan granitik yer kabuğu; diğeri ise bazalt bileşimindeki kayaçlardan oluşan bazaltik yer kabuğudur.
Granitik yer kabuğunda silisyum ve alüminyum elementleri hakimdir. Bu nedenle daha hafiftir; yoğunluğu 2,,8&#;g/cm3 arasında bulunur. Silisyum (Si) ve alüminyum (Al) elementlerinden oluştuğu için "sial" olarak da adlandırılır.[1] Yer kabuğunun üst kısmını teşkil eder. Bazaltik yer kabuğunda ise silisyum ve magnezyumlu unsurlar hakimdir. Dolayısıyla granitik kabuktan daha ağırdır; yoğunluğu ,5&#;g/cm3 arasında değişir. Granitik yer kabuğunun altında ve okyanus tabanlarında yer alır. Bu nedenle bazaltik yer kabuğuna "okyanusal kabuk" adı da verilir.
Bu iki kısım bütün kıtaların altında bulunmaktadır. Buna karşılık okyanusların altında durum farklıdır. Burada bazaltik kabuk birkaç kilometre kalınlıkta ince bir tabaka halinde uzanır. Buna karşılık granitik kabuk ya hiç yoktur (örneğin Büyük Okyanus) ya da çok incedir (Atlas ve Hint Okyanusları).
Kabuğun sıcaklığı derinlere gidildikçe artar.[2]Sıcaklık, kabuğun üst kısmında her kilometre için 30&#;°C (54&#;°F) artar. Altta yatan manto ile sınırında yaklaşık &#;°C (&#;°F) ila &#;°C (&#;°F) arasındaki değerlere ulaşır. Daha derin kabukta jeotermal gradyan daha küçüktür.[3]
Kabuk ile manto arasındaki sınıra Mohorovicic Süreksizliği (Moho) denilir. Bu kesimde yoğunluğa bağlı olarak sismik P dalgalarının hızı litosferde 7,2&#;km/s iken, mantonun üst kısmında 8,1&#;km/s'ye çıkar.
Dünya'nın kabuğu temel olarak ikiye ayrılır:
Dünya'nın çekirdeği, yeryüzünden &#;km derinlikten başlayıp, &#;km derinliğe kadar uzanır. Mantodan Wiechert-Gutenberg kesintisiyle ayrılır. En içte bulunur. Büyük basınç altında bulunur. Sıcaklığı &#;°C nin üzerindedir.[1] Bileşimi demir ile kalayca bileşik oluşturan az miktarda oluşumlar içerir. Bunlar; kükürt, silisyum ve oksijen içeren demir-nikel alaşımıdır.
İki kısımdan oluşur:
1) Dış çekirdek: &#;km kalınlıktadır. Sıvı bir katmandır. Dünya'nın manyetik alanını oluşturan metalik demir bu zon içinde hareketlidir.[4]
2) İç çekirdek: &#;km yarıçaplıdır. Dış çekirdeğe göre daha yüksek sıcaklığa sahiptir ancak bu sıcaklığa rağmen; gezegenin merkezindeki çok büyük basınçtan dolayı demir katı halde bulunur.[4]
Mohorovicic süreksizliği, yoğunluk bakımından bir sıçrama ile kendini gösteren ve ultrabazik kayalardan oluşan geçişe karşılık gelen sınıra denir. Kara ve okyanus tabanı yoğunluk farkı ancak moho seviyesinin üstteki kısmında görülür.
Bileşimler % SiO2 59,47 Al2O3 15,47 Fe2O2 3,10 MgO 3,51 CaO 5,11 FeO 3,82 NaO2 3,86 K2O 3,14 H2O 1,15 TiO2 0,91 P2O6 0,24 MnO 0,09 Diğerleri 0,15 Toplam ,00
Sial[değiştir Dünya’nın katmanları, çok sayıda insan tarafından en çok merak edilen konuların başında geliyor. Bu yazıda 4,5 milyar yılı aşkın süre önce oluştuğu düşünülen gezegenin hangi katmanlardan oluştuğunu açıkladık.
Dünya yüzeyi, görülmesi gereken harika bir yerdir. En derin kanyon bile gezegende küçük bir çiziktir. Güneş Sistemi’nde Güneş’e en yakın üçüncü gezegen olan Dünya’ya ilişkin pek çok bilgi merak ediliyor. En fazla merak edilen konulardan bir tanesi de gezegenin kaç katmandan oluştuğudur.
Dünya'da yüzeyde görebildiğimizden çok daha fazlası var. Dünya'yı elinizde tutabilseydiniz ve ikiye bölebilseydiniz, birden çok katmanı olduğunu görürdünüz. Gezegenin içi bizim için bazı gizemler taşımaya devam ediyor.
Diğer gezegenleri keşfederken ve uyduları yörüngeye yerleştirirken bile Dünya’nın içi bizim için sınırın dışında kalıyor. Peki, üzerinde yaşadığımız gezegen kaç katmandan oluşuyor? Hazırladığımız yazıda çok sayıda kişi tarafından merak edilen soruyu yanıtlayacağız.
Dünya’nın Katmanları Listesi
- Kabuk
- Manto
- İç Çekirdek
- Dış Çekirdek
Dünya dört ayrı katmandan oluşur. Bunlar, en derinden en dışa doğru sırasıyla iç çekirdek, dış çekirdek, manto ve kabuktur. Kabuk dışında, hiç kimse bu katmanları şahsen keşfetmedi. Aslında, insanların şimdiye kadar kazdığı en derin yer 12 kilometrenin biraz üzerindedir. Bu süreç bile 20 yıl sürdü.
Buna rağmen bilim insanları Dünya’nın iç yapısı hakkında pek çok bilgiye sahip. Bilim insanları bu bilgilere deprem dalgalarının gezegende nasıl hareket ettiğini inceleyerek ulaştı. Bu dalgaların hızı ve davranışı, farklı yoğunluktaki katmanlarla karşılaştıkça değişir.
1. Kabuk
Yerkabuğunu haşlanmış yumurtanın kabuğuna benzetebiliriz. Altındakine kıyasla son derece ince, soğuk ve kırılgan bir yapıya sahip olan kabuk, nispeten hafif elementlerden, özellikle silika, alüminyum ve oksijenden oluşuyor.
Kalınlığı da oldukça değişken olan kabuk kıtaların altında 30 ila 70 kilometre kalınlığında olabilir. Kabuk, mantonun üst bölgesi ile beraber devasa bir yapboz gibi büyük parçalara ayrılır. Bunlar tektonik plakalar olarak bilinir. Plakalar yılda sadece 3 ila 5 santimetre gibi yavaş hareket eder.
Tektonik plakaların hareketini neyin yönlendirdiği hâlâ tam olarak anlaşılmış değil. Bazı bilim insanları bu durumun farklı yoğunluktaki kabuk plakalarından gelen römorkörden kaynaklandığını düşünüyor. Zaman içerisinde bu plakalar birbirine yaklaşacak veya birbirinden ayrılacak. Bu eylemler genellikle depreme ve volkana neden olur. Bu, Dünya yüzeyinde heyecan verici anlar yaşatıyor.
İki tür kabuk bulunuyor. Bu kabuklar kıtasal ve okyanusal olarak adlandırılır. Okyanusal kabuk, okyanusların dibinde veya kıtasal kabuğun altında bulunabilir. Genellikle daha sert ve daha derin olan okyanusal kabuk bazalt gibi daha yoğun kayalardan oluşurken, karada daha kalın olan kıtasal kabuk ise granit tipi kayalar ve çökeltiler içerir.
2. Manto
Mantonun en dış bölgesi nispeten soğuk ve katı bir hâldedir. Yaklaşık olarak 3 bin kilometre kalınlığa sahip olan manto, Dünya’nın en kalın tabakasıdır. Yüzeyinde yalnızca 30 kliometre altında başlayan manto çoğunlukla demir, magnezyum ve silikondan oluşuyor.
Manto yoğun, sıcak ve yarı katı bir yapıya sahiptir. Bunu karamelli şekere benzetebiliriz. Altındaki katman gibi manto da dolaşım hâlindedir fakat bu işlemi çok daha yavaş yapıyor. Yeraltında yaklaşık olarak ila kilometre arasında mantonun sıcaklığı kayanın erime noktasına ulaşır.
Manto aslında astenosfer olarak bilinen kısmen erimiş bir kaya tabakası oluşturur. Elmaslar, mantonun aslında dokunabildiğimiz küçük parçalarıdır. Elmasların çoğu, kilometrenin üzerindeki derinliklerde oluşur fakat nadir elmaslar yüzeyin kilometre altında oluşmuş olabilir. Bu kristaller daha sonra kimberlit olarak bilinen volkanik kayada yüzeye çıkarılır.
3. İç Çekirdek
Her ne kadar çekirdeğe tek bir katman olarak atıfta bulunulsa da bu yanlıştır çünkü iç çekirdek ve dış çekirdek temelde oldukça farklıdır. İç çekirdek katı bir yapıya sahipken dış çekirdek ise sıvı bir yapıya sahiptir.
Katı metal top olarak nitelendirilen iç çekirdeğin yarıçapı kilometredir. Bir başka deyişle Ay’ın yaklaşık olarak dörtte üçü kadardır. Dünya yüzeyinin yaklaşık olarak ila kilometre altında bulunan iç çekirdek son derece yoğun, çoğunlukla demir ve nikelden oluşuyor.
İç çekirdek, gezegenin geri kalanından biraz daha hızlı döner. Aynı zamanda aşırı derece sıcaktır. İç çekirdeğin sıcaklığı Celsius civarındadır. Bu, iç çekirdeğin neredeyse Güneş’in yüzeyi kadar sıcak olduğu anlamına geliyor.
4. Dış Çekirdek
Dış çekirdek yalnızca sıvı hâlde demir ve nikelden oluşuyor. Bu katman, yüzeyin yaklaşık olarak ila kliometre altında yer alır. Çok düşük bir viskoziteye sahip olduğu için kolayca deforme olabilen katman, şiddetli konveksiyon bölgesidir. Dış çekirdeğin çok şiddetli konveksiyon akımlarına maruz kaldığı düşünülüyor.
Büyük ölçüde uranyum ve toryum elementlerinin radyoaktif bozunmasıyla bu sıvı, devasa türbülanslı akımlarda hareket eder. Bu hareket elektrik akımları üretir. Üretilen elektrik akımları da Dünya’nın manyetik alanını oluşturur.
Dünya’nın manyetik alanı dış çekirdek ile ilgili birtakım nedenlerden ötürü yaklaşık olarak her bin ila bin yılda bir tersine döner. Bilim insanları hâlâ bunun nasıl gerçekleştiğini anlamak için çalışmalarını devam ettiriyor.
Bu yazıda üzerinde yaşadığımız gezegenin hangi katmanlardan oluştuğunu ve bu katmanların ne gibi özelliklere sahip olduğunu açıkladık. Konu ile ilgili düşüncelerinizi aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizimle paylaşmayı unutmayın.
kaynağı değiştir]
Moho konumunu gösteren Dünya Haritası.Dünya'nın ortalama yoğunluğu g / cm3'tür.[16] Yüzey malzemesinin ortalama yoğunluğu sadece g / cm3 olduğu için, Dünya'nın çekirdeğinde daha yoğun malzemelerin bulunduğu sonucuna varmalıyız. Bu sonuç, 'lerde yapılan Schiehallion deneyinden beri bilinmektedir. Charles Hutton, raporunda, Dünya'nın ortalama yoğunluğunun, iç kayaya göre {\ displaystyle {\ tfrac {9} {5}}} {\ tfrac {9} {5}} olması gerektiği sonucuna vardı. Dünya'nın metalik olması gerekir. Hutton bu metalik kısmın Dünya çapının yaklaşık% 65'ini işgal ettiğini tahmin ediyordu. [17] Hutton'un Dünya'nın ortalama yoğunluğuna ilişkin tahmini, g / cm3'te hala yaklaşık% 20 çok düşüktü. Henry Cavendish, burulma dengesi deneyinde, modern değerin% 1'i içinde g / cm3 değerinde bir değer buldu.[18] Sismik ölçümler, çekirdeğin iki parçaya ayrıldığını, yarıçapı ≈1,&#;km [19] ve bunun ötesinde,43,&#;km'lik bir yarıçapa uzanan sıvı bir dış çekirdek olduğunu göstermektedir. Yoğunluklar dış çekirdekte &#;kg / m3 ve iç çekirdekte &#;kg / m3 arasındadır.[20]
İç çekirdek 'da Inge Lehmann tarafından keşfedildi ve genellikle esas olarak demir ve bir miktar nikelden oluştuğuna inanılıyor. Bu katman, kesme dalgalarını (enine sismik dalgalar) iletebildiğinden, katı olmalıdır. Deneysel kanıtlar bazen çekirdeğin kristal modellerini eleştirdi.[21] Diğer deneysel çalışmalar yüksek basınç altında tutarsızlık göstermektedir: çekirdek basınçlardaki elmas örs (statik) çalışmaları şok lazer (dinamik) çalışmalarından yaklaşık K daha düşük erime sıcaklıkları vermektedir.[22][23] Lazer çalışmaları plazma yaratır [23] ve sonuçlar, iç çekirdek koşullarının sınırlandırılmasının, iç çekirdeğin katı mı yoksa katı yoğunluğuna sahip bir plazma mı olduğuna bağlı olacağını düşündürmektedir. Bu aktif bir araştırma alanıdır.
Yaklaşık milyar yıl önce Dünya'nın oluşumunun ilk aşamalarında erime, yoğun maddelerin gezegensel farklılaşma (bkz. Demir felaketi) adı verilen bir süreçte merkeze doğru batmasına neden olurken, daha az yoğun malzemeler kabuğa göç ederdi. Bu nedenle çekirdeğin büyük ölçüde demirden (% 80), nikel ve bir veya daha fazla ışık elementinden oluştuğuna inanılırken, kurşun ve uranyum gibi diğer yoğun elementler önemli olmak için çok nadirdir veya daha hafif olana bağlanma eğilimindedir böylece kabukta kalır (felsik maddelere bakınız). Bazıları iç çekirdeğin tek bir demir kristali şeklinde olabileceğini öne sürdü.[24][25]
Laboratuvar koşulları altında bir demir-nikel alaşımı numunesi, 2 elmas ucu (elmas örs hücresi) arasında bir mengene içinde tutup daha sonra yaklaşık K'ye ısıtılarak corelike basınçlara maruz bırakıldı. Dünya'nın iç çekirdeğinin kuzeyden güneye doğru uzanan dev kristallerden yapıldığı teorisini güçlü bir şekilde destekledi.[26][27]
Sıvı dış çekirdek, iç çekirdeği çevreler ve nikel ile karıştırılmış demir ve eser miktarda daha hafif elementlerden oluştuğuna inanılır.
Son spekülasyonlar çekirdeğin en iç kısmının altın, platin ve diğer siderofil elementlerle zenginleştirildiğini göstermektedir.[28]
Dünya'yı içeren madde, bazı kondrit göktaşları ve Güneş'in dış kısmı ile temel yollarla bağlantılıdır.[29][30] Dünya'nın temelde bir kondrit göktaşı gibi olduğuna inanmak için iyi bir neden var. 'tan başlayarak, Francis Birch de dahil olmak üzere bilim adamları, Dünya'yı etkileyen en yaygın göktaşı türü olan sıradan kondritler gibi öncül olarak jeofizik inşa ettiler, ancak en az bol miktarda da olsa, entatit kondritler olarak da göz ardı ettiler. İki göktaşı tipi arasındaki temel fark, son derece sınırlı mevcut oksijen koşulları altında oluşan enstatit kondritlerin Dünya'nın çekirdeğine karşılık gelen alaşım kısmında kısmen veya tamamen mevcut olan bazı normal oksifil elementlere yol açmasıdır.
Dinamo teorisi, dış çekirdekteki konveksiyonun Coriolis etkisi ile birleştiğinde Dünya'nın manyetik alanına yol açtığını öne sürüyor. Katı iç çekirdek, kalıcı bir manyetik alanı tutamayacak kadar sıcaktır (bkz. Curie sıcaklığı), ancak muhtemelen sıvı dış çekirdek tarafından üretilen manyetik alanı stabilize etmek için hareket eder. Dünya'nın dış çekirdeğindeki ortalama manyetik alan gücünün, yüzeydeki manyetik alandan 50 kat daha güçlü olan 25 Gauss ( mT) olduğu tahmin edilmektedir.[31][32]
Son kanıtlar, Dünya'nın iç çekirdeğinin gezegenin geri kalanından biraz daha hızlı dönebileceğini düşündürmektedir;[33] Bununla birlikte, yılında yapılan daha yeni çalışmalar bu hipotezin sonuçsuz olduğunu bulmuştur. Doğada salınımlı veya kaotik bir sistem olabilen çekirdek için seçenekler kalır. [Alıntı gerekli] Ağustos 'te Science dergisinde bir jeofizik ekibi ekibi, tahminlerine göre Dünya'nın iç çekirdeğinin yılda yaklaşık ila derece döndüğünü açıkladı yüzeyin dönüşüne göre daha hızlıdır.[34][35]
Dünya'nın sıcaklık gradyanı için mevcut bilimsel açıklama, gezegenin ilk oluşumundan kalan ısının, radyoaktif elementlerin bozulmasının ve iç çekirdeğin donmasının bir kombinasyonudur.
Ayrıca bakınız[değiştir
nest...
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası
Dünya'nın yerkabuğu
Yer kabuğu, taş küre veya litosfer, Yerküre'nin en dış kısmında bulunan yapıdır.
Karalarda daha kalın (35–40&#;km), Tibet Platosunda ise 70&#;km, deniz ve okyanus tabanlarında ise daha ince (8–12&#;km) olan yer kabuğunun ortalama kalınlığı 33&#;km kadardır. Kimyasal bileşimi ve yoğunluğu birbirinden farklı iki kısımdan meydana gelir. Bunlardan biri granit bileşimindeki kayaçlardan oluşan granitik yer kabuğu; diğeri ise bazalt bileşimindeki kayaçlardan oluşan bazaltik yer kabuğudur.
Granitik yer kabuğunda silisyum ve alüminyum elementleri hakimdir. Bu nedenle daha hafiftir; yoğunluğu 2,,8&#;g/cm3 arasında bulunur. Silisyum (Si) ve alüminyum (Al) elementlerinden oluştuğu için "sial" olarak da adlandırılır.[1] Yer kabuğunun üst kısmını teşkil eder. Bazaltik yer kabuğunda ise silisyum ve magnezyumlu unsurlar hakimdir. Dolayısıyla granitik kabuktan daha ağırdır; yoğunluğu ,5&#;g/cm3 arasında değişir. Granitik yer kabuğunun altında ve okyanus tabanlarında yer alır. Bu nedenle bazaltik yer kabuğuna "okyanusal kabuk" adı da verilir.
Bu iki kısım bütün kıtaların altında bulunmaktadır. Buna karşılık okyanusların altında durum farklıdır. Burada bazaltik kabuk birkaç kilometre kalınlıkta ince bir tabaka halinde uzanır. Buna karşılık granitik kabuk ya hiç yoktur (örneğin Büyük Okyanus) ya da çok incedir (Atlas ve Hint Okyanusları).
Kabuğun sıcaklığı derinlere gidildikçe artar.[2]Sıcaklık, kabuğun üst kısmında her kilometre için 30&#;°C (54&#;°F) artar. Altta yatan manto ile sınırında yaklaşık &#;°C (&#;°F) ila &#;°C (&#;°F) arasındaki değerlere ulaşır. Daha derin kabukta jeotermal gradyan daha küçüktür.[3]
Kabuk ile manto arasındaki sınıra Mohorovicic Süreksizliği (Moho) denilir. Bu kesimde yoğunluğa bağlı olarak sismik P dalgalarının hızı litosferde 7,2&#;km/s iken, mantonun üst kısmında 8,1&#;km/s'ye çıkar.
Dünya'nın kabuğu temel olarak ikiye ayrılır:
Dünya'nın çekirdeği, yeryüzünden &#;km derinlikten başlayıp, &#;km derinliğe kadar uzanır. Mantodan Wiechert-Gutenberg kesintisiyle ayrılır. En içte bulunur. Büyük basınç altında bulunur. Sıcaklığı &#;°C nin üzerindedir.[1] Bileşimi demir ile kalayca bileşik oluşturan az miktarda oluşumlar içerir. Bunlar; kükürt, silisyum ve oksijen içeren demir-nikel alaşımıdır.
İki kısımdan oluşur:
1) Dış çekirdek: &#;km kalınlıktadır. Sıvı bir katmandır. Dünya'nın manyetik alanını oluşturan metalik demir bu zon içinde hareketlidir.[4]
2) İç çekirdek: &#;km yarıçaplıdır. Dış çekirdeğe göre daha yüksek sıcaklığa sahiptir ancak bu sıcaklığa rağmen; gezegenin merkezindeki çok büyük basınçtan dolayı demir katı halde bulunur.[4]
Mohorovicic süreksizliği, yoğunluk bakımından bir sıçrama ile kendini gösteren ve ultrabazik kayalardan oluşan geçişe karşılık gelen sınıra denir. Kara ve okyanus tabanı yoğunluk farkı ancak moho seviyesinin üstteki kısmında görülür.
| Bileşimler | % |
|---|---|
| SiO2 | 59,47 |
| Al2O3 | 15,47 |
| Fe2O2 | 3,10 |
| MgO | 3,51 |
| CaO | 5,11 |
| FeO | 3,82 |
| NaO2 | 3,86 |
| K2O | 3,14 |
| H2O | 1,15 |
| TiO2 | 0,91 |
| P2O6 | 0,24 |
| MnO | 0,09 |
| Diğerleri | 0,15 |
| Toplam | ,00 |
Sial[değiştir Dünya’nın katmanları, çok sayıda insan tarafından en çok merak edilen konuların başında geliyor. Bu yazıda 4,5 milyar yılı aşkın süre önce oluştuğu düşünülen gezegenin hangi katmanlardan oluştuğunu açıkladık.
Dünya yüzeyi, görülmesi gereken harika bir yerdir. En derin kanyon bile gezegende küçük bir çiziktir. Güneş Sistemi’nde Güneş’e en yakın üçüncü gezegen olan Dünya’ya ilişkin pek çok bilgi merak ediliyor. En fazla merak edilen konulardan bir tanesi de gezegenin kaç katmandan oluştuğudur.
Dünya'da yüzeyde görebildiğimizden çok daha fazlası var. Dünya'yı elinizde tutabilseydiniz ve ikiye bölebilseydiniz, birden çok katmanı olduğunu görürdünüz. Gezegenin içi bizim için bazı gizemler taşımaya devam ediyor.
Diğer gezegenleri keşfederken ve uyduları yörüngeye yerleştirirken bile Dünya’nın içi bizim için sınırın dışında kalıyor. Peki, üzerinde yaşadığımız gezegen kaç katmandan oluşuyor? Hazırladığımız yazıda çok sayıda kişi tarafından merak edilen soruyu yanıtlayacağız.
Dünya’nın Katmanları Listesi
- Kabuk
- Manto
- İç Çekirdek
- Dış Çekirdek
Dünya dört ayrı katmandan oluşur. Bunlar, en derinden en dışa doğru sırasıyla iç çekirdek, dış çekirdek, manto ve kabuktur. Kabuk dışında, hiç kimse bu katmanları şahsen keşfetmedi. Aslında, insanların şimdiye kadar kazdığı en derin yer 12 kilometrenin biraz üzerindedir. Bu süreç bile 20 yıl sürdü.
Buna rağmen bilim insanları Dünya’nın iç yapısı hakkında pek çok bilgiye sahip. Bilim insanları bu bilgilere deprem dalgalarının gezegende nasıl hareket ettiğini inceleyerek ulaştı. Bu dalgaların hızı ve davranışı, farklı yoğunluktaki katmanlarla karşılaştıkça değişir.
1. Kabuk
Yerkabuğunu haşlanmış yumurtanın kabuğuna benzetebiliriz. Altındakine kıyasla son derece ince, soğuk ve kırılgan bir yapıya sahip olan kabuk, nispeten hafif elementlerden, özellikle silika, alüminyum ve oksijenden oluşuyor.
Kalınlığı da oldukça değişken olan kabuk kıtaların altında 30 ila 70 kilometre kalınlığında olabilir. Kabuk, mantonun üst bölgesi ile beraber devasa bir yapboz gibi büyük parçalara ayrılır. Bunlar tektonik plakalar olarak bilinir. Plakalar yılda sadece 3 ila 5 santimetre gibi yavaş hareket eder.
Tektonik plakaların hareketini neyin yönlendirdiği hâlâ tam olarak anlaşılmış değil. Bazı bilim insanları bu durumun farklı yoğunluktaki kabuk plakalarından gelen römorkörden kaynaklandığını düşünüyor. Zaman içerisinde bu plakalar birbirine yaklaşacak veya birbirinden ayrılacak. Bu eylemler genellikle depreme ve volkana neden olur. Bu, Dünya yüzeyinde heyecan verici anlar yaşatıyor.
İki tür kabuk bulunuyor. Bu kabuklar kıtasal ve okyanusal olarak adlandırılır. Okyanusal kabuk, okyanusların dibinde veya kıtasal kabuğun altında bulunabilir. Genellikle daha sert ve daha derin olan okyanusal kabuk bazalt gibi daha yoğun kayalardan oluşurken, karada daha kalın olan kıtasal kabuk ise granit tipi kayalar ve çökeltiler içerir.
2. Manto
Mantonun en dış bölgesi nispeten soğuk ve katı bir hâldedir. Yaklaşık olarak 3 bin kilometre kalınlığa sahip olan manto, Dünya’nın en kalın tabakasıdır. Yüzeyinde yalnızca 30 kliometre altında başlayan manto çoğunlukla demir, magnezyum ve silikondan oluşuyor.
Manto yoğun, sıcak ve yarı katı bir yapıya sahiptir. Bunu karamelli şekere benzetebiliriz. Altındaki katman gibi manto da dolaşım hâlindedir fakat bu işlemi çok daha yavaş yapıyor. Yeraltında yaklaşık olarak ila kilometre arasında mantonun sıcaklığı kayanın erime noktasına ulaşır.
Manto aslında astenosfer olarak bilinen kısmen erimiş bir kaya tabakası oluşturur. Elmaslar, mantonun aslında dokunabildiğimiz küçük parçalarıdır. Elmasların çoğu, kilometrenin üzerindeki derinliklerde oluşur fakat nadir elmaslar yüzeyin kilometre altında oluşmuş olabilir. Bu kristaller daha sonra kimberlit olarak bilinen volkanik kayada yüzeye çıkarılır.
3. İç Çekirdek
Her ne kadar çekirdeğe tek bir katman olarak atıfta bulunulsa da bu yanlıştır çünkü iç çekirdek ve dış çekirdek temelde oldukça farklıdır. İç çekirdek katı bir yapıya sahipken dış çekirdek ise sıvı bir yapıya sahiptir.
Katı metal top olarak nitelendirilen iç çekirdeğin yarıçapı kilometredir. Bir başka deyişle Ay’ın yaklaşık olarak dörtte üçü kadardır. Dünya yüzeyinin yaklaşık olarak ila kilometre altında bulunan iç çekirdek son derece yoğun, çoğunlukla demir ve nikelden oluşuyor.
İç çekirdek, gezegenin geri kalanından biraz daha hızlı döner. Aynı zamanda aşırı derece sıcaktır. İç çekirdeğin sıcaklığı Celsius civarındadır. Bu, iç çekirdeğin neredeyse Güneş’in yüzeyi kadar sıcak olduğu anlamına geliyor.
4. Dış Çekirdek
Dış çekirdek yalnızca sıvı hâlde demir ve nikelden oluşuyor. Bu katman, yüzeyin yaklaşık olarak ila kliometre altında yer alır. Çok düşük bir viskoziteye sahip olduğu için kolayca deforme olabilen katman, şiddetli konveksiyon bölgesidir. Dış çekirdeğin çok şiddetli konveksiyon akımlarına maruz kaldığı düşünülüyor.
Büyük ölçüde uranyum ve toryum elementlerinin radyoaktif bozunmasıyla bu sıvı, devasa türbülanslı akımlarda hareket eder. Bu hareket elektrik akımları üretir. Üretilen elektrik akımları da Dünya’nın manyetik alanını oluşturur.
Dünya’nın manyetik alanı dış çekirdek ile ilgili birtakım nedenlerden ötürü yaklaşık olarak her bin ila bin yılda bir tersine döner. Bilim insanları hâlâ bunun nasıl gerçekleştiğini anlamak için çalışmalarını devam ettiriyor.
Bu yazıda üzerinde yaşadığımız gezegenin hangi katmanlardan oluştuğunu ve bu katmanların ne gibi özelliklere sahip olduğunu açıkladık. Konu ile ilgili düşüncelerinizi aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizimle paylaşmayı unutmayın.
kaynağı değiştir]
Dünya’nın katmanları, çok sayıda insan tarafından en çok merak edilen konuların başında geliyor. Bu yazıda 4,5 milyar yılı aşkın süre önce oluştuğu düşünülen gezegenin hangi katmanlardan oluştuğunu açıkladık.
Dünya yüzeyi, görülmesi gereken harika bir yerdir. En derin kanyon bile gezegende küçük bir çiziktir. Güneş Sistemi’nde Güneş’e en yakın üçüncü gezegen olan Dünya’ya ilişkin pek çok bilgi merak ediliyor. En fazla merak edilen konulardan bir tanesi de gezegenin kaç katmandan oluştuğudur.
Dünya'da yüzeyde görebildiğimizden çok daha fazlası var. Dünya'yı elinizde tutabilseydiniz ve ikiye bölebilseydiniz, birden çok katmanı olduğunu görürdünüz. Gezegenin içi bizim için bazı gizemler taşımaya devam ediyor.
Diğer gezegenleri keşfederken ve uyduları yörüngeye yerleştirirken bile Dünya’nın içi bizim için sınırın dışında kalıyor. Peki, üzerinde yaşadığımız gezegen kaç katmandan oluşuyor? Hazırladığımız yazıda çok sayıda kişi tarafından merak edilen soruyu yanıtlayacağız.
Dünya’nın Katmanları Listesi
- Kabuk
- Manto
- İç Çekirdek
- Dış Çekirdek
Dünya dört ayrı katmandan oluşur. Bunlar, en derinden en dışa doğru sırasıyla iç çekirdek, dış çekirdek, manto ve kabuktur. Kabuk dışında, hiç kimse bu katmanları şahsen keşfetmedi. Aslında, insanların şimdiye kadar kazdığı en derin yer 12 kilometrenin biraz üzerindedir. Bu süreç bile 20 yıl sürdü.
Buna rağmen bilim insanları Dünya’nın iç yapısı hakkında pek çok bilgiye sahip. Bilim insanları bu bilgilere deprem dalgalarının gezegende nasıl hareket ettiğini inceleyerek ulaştı. Bu dalgaların hızı ve davranışı, farklı yoğunluktaki katmanlarla karşılaştıkça değişir.
1. Kabuk
Yerkabuğunu haşlanmış yumurtanın kabuğuna benzetebiliriz. Altındakine kıyasla son derece ince, soğuk ve kırılgan bir yapıya sahip olan kabuk, nispeten hafif elementlerden, özellikle silika, alüminyum ve oksijenden oluşuyor.
Kalınlığı da oldukça değişken olan kabuk kıtaların altında 30 ila 70 kilometre kalınlığında olabilir. Kabuk, mantonun üst bölgesi ile beraber devasa bir yapboz gibi büyük parçalara ayrılır. Bunlar tektonik plakalar olarak bilinir. Plakalar yılda sadece 3 ila 5 santimetre gibi yavaş hareket eder.
Tektonik plakaların hareketini neyin yönlendirdiği hâlâ tam olarak anlaşılmış değil. Bazı bilim insanları bu durumun farklı yoğunluktaki kabuk plakalarından gelen römorkörden kaynaklandığını düşünüyor. Zaman içerisinde bu plakalar birbirine yaklaşacak veya birbirinden ayrılacak. Bu eylemler genellikle depreme ve volkana neden olur. Bu, Dünya yüzeyinde heyecan verici anlar yaşatıyor.
İki tür kabuk bulunuyor. Bu kabuklar kıtasal ve okyanusal olarak adlandırılır. Okyanusal kabuk, okyanusların dibinde veya kıtasal kabuğun altında bulunabilir. Genellikle daha sert ve daha derin olan okyanusal kabuk bazalt gibi daha yoğun kayalardan oluşurken, karada daha kalın olan kıtasal kabuk ise granit tipi kayalar ve çökeltiler içerir.
2. Manto
Mantonun en dış bölgesi nispeten soğuk ve katı bir hâldedir. Yaklaşık olarak 3 bin kilometre kalınlığa sahip olan manto, Dünya’nın en kalın tabakasıdır. Yüzeyinde yalnızca 30 kliometre altında başlayan manto çoğunlukla demir, magnezyum ve silikondan oluşuyor.
Manto yoğun, sıcak ve yarı katı bir yapıya sahiptir. Bunu karamelli şekere benzetebiliriz. Altındaki katman gibi manto da dolaşım hâlindedir fakat bu işlemi çok daha yavaş yapıyor. Yeraltında yaklaşık olarak ila kilometre arasında mantonun sıcaklığı kayanın erime noktasına ulaşır.
Manto aslında astenosfer olarak bilinen kısmen erimiş bir kaya tabakası oluşturur. Elmaslar, mantonun aslında dokunabildiğimiz küçük parçalarıdır. Elmasların çoğu, kilometrenin üzerindeki derinliklerde oluşur fakat nadir elmaslar yüzeyin kilometre altında oluşmuş olabilir. Bu kristaller daha sonra kimberlit olarak bilinen volkanik kayada yüzeye çıkarılır.
3. İç Çekirdek
Her ne kadar çekirdeğe tek bir katman olarak atıfta bulunulsa da bu yanlıştır çünkü iç çekirdek ve dış çekirdek temelde oldukça farklıdır. İç çekirdek katı bir yapıya sahipken dış çekirdek ise sıvı bir yapıya sahiptir.
Katı metal top olarak nitelendirilen iç çekirdeğin yarıçapı kilometredir. Bir başka deyişle Ay’ın yaklaşık olarak dörtte üçü kadardır. Dünya yüzeyinin yaklaşık olarak ila kilometre altında bulunan iç çekirdek son derece yoğun, çoğunlukla demir ve nikelden oluşuyor.
İç çekirdek, gezegenin geri kalanından biraz daha hızlı döner. Aynı zamanda aşırı derece sıcaktır. İç çekirdeğin sıcaklığı Celsius civarındadır. Bu, iç çekirdeğin neredeyse Güneş’in yüzeyi kadar sıcak olduğu anlamına geliyor.
4. Dış Çekirdek
Dış çekirdek yalnızca sıvı hâlde demir ve nikelden oluşuyor. Bu katman, yüzeyin yaklaşık olarak ila kliometre altında yer alır. Çok düşük bir viskoziteye sahip olduğu için kolayca deforme olabilen katman, şiddetli konveksiyon bölgesidir. Dış çekirdeğin çok şiddetli konveksiyon akımlarına maruz kaldığı düşünülüyor.
Büyük ölçüde uranyum ve toryum elementlerinin radyoaktif bozunmasıyla bu sıvı, devasa türbülanslı akımlarda hareket eder. Bu hareket elektrik akımları üretir. Üretilen elektrik akımları da Dünya’nın manyetik alanını oluşturur.
Dünya’nın manyetik alanı dış çekirdek ile ilgili birtakım nedenlerden ötürü yaklaşık olarak her bin ila bin yılda bir tersine döner. Bilim insanları hâlâ bunun nasıl gerçekleştiğini anlamak için çalışmalarını devam ettiriyor.
Bu yazıda üzerinde yaşadığımız gezegenin hangi katmanlardan oluştuğunu ve bu katmanların ne gibi özelliklere sahip olduğunu açıkladık. Konu ile ilgili düşüncelerinizi aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizimle paylaşmayı unutmayın.
Dünya'nın ortalama yoğunluğu g / cm3'tür.[16] Yüzey malzemesinin ortalama yoğunluğu sadece g / cm3 olduğu için, Dünya'nın çekirdeğinde daha yoğun malzemelerin bulunduğu sonucuna varmalıyız. Bu sonuç, 'lerde yapılan Schiehallion deneyinden beri bilinmektedir. Charles Hutton, raporunda, Dünya'nın ortalama yoğunluğunun, iç kayaya göre {\ displaystyle {\ tfrac {9} {5}}} {\ tfrac {9} {5}} olması gerektiği sonucuna vardı. Dünya'nın metalik olması gerekir. Hutton bu metalik kısmın Dünya çapının yaklaşık% 65'ini işgal ettiğini tahmin ediyordu. [17] Hutton'un Dünya'nın ortalama yoğunluğuna ilişkin tahmini, g / cm3'te hala yaklaşık% 20 çok düşüktü. Henry Cavendish, burulma dengesi deneyinde, modern değerin% 1'i içinde g / cm3 değerinde bir değer buldu.[18] Sismik ölçümler, çekirdeğin iki parçaya ayrıldığını, yarıçapı ≈1,&#;km [19] ve bunun ötesinde,43,&#;km'lik bir yarıçapa uzanan sıvı bir dış çekirdek olduğunu göstermektedir. Yoğunluklar dış çekirdekte &#;kg / m3 ve iç çekirdekte &#;kg / m3 arasındadır.[20]
İç çekirdek 'da Inge Lehmann tarafından keşfedildi ve genellikle esas olarak demir ve bir miktar nikelden oluştuğuna inanılıyor. Bu katman, kesme dalgalarını (enine sismik dalgalar) iletebildiğinden, katı olmalıdır. Deneysel kanıtlar bazen çekirdeğin kristal modellerini eleştirdi.[21] Diğer deneysel çalışmalar yüksek basınç altında tutarsızlık göstermektedir: çekirdek basınçlardaki elmas örs (statik) çalışmaları şok lazer (dinamik) çalışmalarından yaklaşık K daha düşük erime sıcaklıkları vermektedir.[22][23] Lazer çalışmaları plazma yaratır [23] ve sonuçlar, iç çekirdek koşullarının sınırlandırılmasının, iç çekirdeğin katı mı yoksa katı yoğunluğuna sahip bir plazma mı olduğuna bağlı olacağını düşündürmektedir. Bu aktif bir araştırma alanıdır.
Yaklaşık milyar yıl önce Dünya'nın oluşumunun ilk aşamalarında erime, yoğun maddelerin gezegensel farklılaşma (bkz. Demir felaketi) adı verilen bir süreçte merkeze doğru batmasına neden olurken, daha az yoğun malzemeler kabuğa göç ederdi. Bu nedenle çekirdeğin büyük ölçüde demirden (% 80), nikel ve bir veya daha fazla ışık elementinden oluştuğuna inanılırken, kurşun ve uranyum gibi diğer yoğun elementler önemli olmak için çok nadirdir veya daha hafif olana bağlanma eğilimindedir böylece kabukta kalır (felsik maddelere bakınız). Bazıları iç çekirdeğin tek bir demir kristali şeklinde olabileceğini öne sürdü.[24][25]
Laboratuvar koşulları altında bir demir-nikel alaşımı numunesi, 2 elmas ucu (elmas örs hücresi) arasında bir mengene içinde tutup daha sonra yaklaşık K'ye ısıtılarak corelike basınçlara maruz bırakıldı. Dünya'nın iç çekirdeğinin kuzeyden güneye doğru uzanan dev kristallerden yapıldığı teorisini güçlü bir şekilde destekledi.[26][27]
Sıvı dış çekirdek, iç çekirdeği çevreler ve nikel ile karıştırılmış demir ve eser miktarda daha hafif elementlerden oluştuğuna inanılır.
Son spekülasyonlar çekirdeğin en iç kısmının altın, platin ve diğer siderofil elementlerle zenginleştirildiğini göstermektedir.[28]
Dünya'yı içeren madde, bazı kondrit göktaşları ve Güneş'in dış kısmı ile temel yollarla bağlantılıdır.[29][30] Dünya'nın temelde bir kondrit göktaşı gibi olduğuna inanmak için iyi bir neden var. 'tan başlayarak, Francis Birch de dahil olmak üzere bilim adamları, Dünya'yı etkileyen en yaygın göktaşı türü olan sıradan kondritler gibi öncül olarak jeofizik inşa ettiler, ancak en az bol miktarda da olsa, entatit kondritler olarak da göz ardı ettiler. İki göktaşı tipi arasındaki temel fark, son derece sınırlı mevcut oksijen koşulları altında oluşan enstatit kondritlerin Dünya'nın çekirdeğine karşılık gelen alaşım kısmında kısmen veya tamamen mevcut olan bazı normal oksifil elementlere yol açmasıdır.
Dinamo teorisi, dış çekirdekteki konveksiyonun Coriolis etkisi ile birleştiğinde Dünya'nın manyetik alanına yol açtığını öne sürüyor. Katı iç çekirdek, kalıcı bir manyetik alanı tutamayacak kadar sıcaktır (bkz. Curie sıcaklığı), ancak muhtemelen sıvı dış çekirdek tarafından üretilen manyetik alanı stabilize etmek için hareket eder. Dünya'nın dış çekirdeğindeki ortalama manyetik alan gücünün, yüzeydeki manyetik alandan 50 kat daha güçlü olan 25 Gauss ( mT) olduğu tahmin edilmektedir.[31][32]
Son kanıtlar, Dünya'nın iç çekirdeğinin gezegenin geri kalanından biraz daha hızlı dönebileceğini düşündürmektedir;[33] Bununla birlikte, yılında yapılan daha yeni çalışmalar bu hipotezin sonuçsuz olduğunu bulmuştur. Doğada salınımlı veya kaotik bir sistem olabilen çekirdek için seçenekler kalır. [Alıntı gerekli] Ağustos 'te Science dergisinde bir jeofizik ekibi ekibi, tahminlerine göre Dünya'nın iç çekirdeğinin yılda yaklaşık ila derece döndüğünü açıkladı yüzeyin dönüşüne göre daha hızlıdır.[34][35]
Dünya'nın sıcaklık gradyanı için mevcut bilimsel açıklama, gezegenin ilk oluşumundan kalan ısının, radyoaktif elementlerin bozulmasının ve iç çekirdeğin donmasının bir kombinasyonudur.
Ayrıca bakınız[değiştir nest...
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası