Devrede Elektrik Akımının Yönü

kaynağı değiştir]

Ohm ısınması ya da direnç ısınması olarak bilinen Joule Yasası iletkenin üzerindeki elektrik akımının kanal boyunca ısı yayma işlemiyle ilgilidir. Bu yasayı ilk olarak yılında James Prescott Joule çalıştı. Joule uzun bir teli sabit kütleye sahip bir suya batırdı ve telin üzerindeki belli bir akımın sudaki sıcaklığı nasıl arttırdığını 30 dakikalık periyotlarla ölçtü. Akımın büyüklüğünü ve telin uzunluğunu değiştirerek yaptığı deneyler neticesinde üretilen ısının teldeki akımın karesiyle ve telin elektriksel direnciyle doğru orantılı olduğunu tespit etti.

Bu ilişki Joule’ün ilk yasası olarak bilinir. Daha sonra, enerjinin Uluslararası Birimler Sistemindeki birimi Joule olarak isimlendirildi ve J sembolüyle gösterilmeye başlandı. Yaygın bir şekilde bilinen gücün birimi watt saniye başına 1 joule’a eşittir.

Akım yoğunluğu[değiştir

If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *funduszeue.info ve *funduszeue.info adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Akım için pozitif işaret, pozitif bir yükün hareket edeceği yönü gösterir. Metal tellerde, akım negatif yüklü elektronlar tarafından taşınır, bu nedenle pozitif akım oku elektronların ters yönde hareket ettiğini gösterir. Bu, Ben Franklin'in + ve - eksi işaretleri ile elektrik yüklerini adlandırmasından bu yana yıl boyunca bir işaret sözleşmesi olmuştur. Sözleşmenin imzalandığı bu kongre, elektron keşfinden yaklaşık yıl önceye denk funduszeue.infoal video Willy McAllister tarafından hazırlanmıştır.

Video açıklaması

Bir önceki videoda akımın ne olduğundan bahsettik. Akımın en basit tanımıyla aslında yük hareketi olduğundan, yani birim zamandaki yük değişikliği olduğundan bahsettik. Bakır telde elektronların akımı taşıdığını gördük. Tuz solüsyonuna incelediğimizde ise akım çizdiğimiz hayali sınırdan pozitif ve negatif iyonlarla taşınıyordu. Orada hareket eden yük sayısını takip etmeye çalışmıştık. Şimdi, pozitif akımı nasıl tanımlarız biraz bunun üstünde duralım. Pozitif akım ne demek? Ekranda kendime biraz yer açıyorum. Anlatacağım şey öğrencilere biraz kafa karıştırıcı gelebiliyor. Ama bunu netleştirmeye çalışacağız. Pozitif işareti, genel olarak böyle kullanırız. Akım için pozitif işaret, pozitif yüklerin hareket yönüdür. Yukarda da pozitif sodyum iyonlarının hareket yönü sağa doğru şu yönde Sol tarafı gösteren ok da negatif klor iyonlarının hareket yönünü gösteriyor. Akıma pozitif yön verdiğimizde toplamdaki pozitif yön çizdiğimiz şekilde; sağa doğru olacak. Bu pozitif akım oluyor. Aynı şey tel için de geçerli. Tekrardan bakır telimizi çizelim. İçinde minik elektronlarımızın olduğunu söylemiştik, tüm bu elektronlar şu yönde hareket ediyor. Dolayısıyla, eksi q bu yönde hareket ediyor. Akımın yönünü çizmeye çalıştığımda akım için çizdiğimiz ok şu yönde olacak. Pozitif akım. Mesela elimizde birim zamanda –ki burada saniye- şu yönde hareket eden 10 elektron olsaydı, akım sol tarafa doğru ”saniyede pozitif 10 yük” olacaktı. Şimdi kendimize bir soralım. Eğer akımı taşıyan her zaman elektronlarsa neden biz kalkıp oku tersi yöne çiziyoruz? Bunun için tarihte biraz geri gidip eski arkadaşımız Benjamin Franklin’i bulmalıyız. Elektronların negatif yüklü olduğunu söyleyen kişi Benjamin kısaca “Ben Franklin”di. Aslında bu kararı o verdi de diyebiliriz. Bunu söylediği zamanlarda hiç kimse elektron diye bir şeyin varlığını bilmiyordu. Bu sıralarda takvimler ’yi gösteriyordu. Evet, yüklerin iki tip olduğunu ve bunların pozitif ve negatif olduğunu söyleyen kişi Ben Franklin. Bunu yaparken ne onun ne de başkasının elektronların varlığından haberi vardı. Elektron, J.J. Thomson isimli bir fizikçi tarafından keşfedildi. Bu keşif ’de oldu. Küçük bir hesaplama yapıp, bu iki tarihi birbirinden çıkarırsak arada neredeyse yıl olduğunu görürüz. Elektrik üzerine yapılan araştırmalar o yılda bize çok şey öğretti. Mesela metalde akım yönünü elektron hareketinin tersi yönüne atamak. Bunda bir problem yok, her şey yolunda hemen yapabiliriz bunu. Öğrenciler sıklıkla “Neden akım oku yönünü diğer tarafa doğru çevirmiyoruz böylece akım şu yöne doğru olmaz mı?” diye soruyorlar. Neden akımı diğer tarafa giden şekilde yapmıyoruz ki? Öncelikle yıllık bir deneyimimiz vardı. Şimdi bunun üzerine elektronun keşfinden sonra elimizde bir yıl daha var. Hiçbir şeyi değiştirmeden eskisi gibi olduğu gibi kullanmaya devam ettik, değiştirmeyi tercih etmedik. Çünkü bu değişikliği yapsaydık ortaya çok büyük bir karışıklık çıkardı. Yapılmamasının nedenlerinden biri bu. Örnek vermek gerekirse tek gecede trafiğin yönünün değiştirildiğini hayal edin. Bunun yaratacağı problemleri bir düşünün. Değişikliği yapmadan önce herkes istediği yere gidebiliyorken, yaptıktan sonra ortalık karışacak; tamam belki zamanla düzelecek ama bu değişim pahalıya patlayacaktır. Aynı şey elektrik için de geçerli. Akımın pozitif yükün yönünde olduğunu düşünürsek de gayet iyi yapabiliriz. Tıpkı daha önce pozitif sodyum da yaptığımız gibi sağ tarafa yani şu yönde gitmesi herhangi bir problem oluşturmuyor. Aslına bakarsanız elektrik vücudumuzda bu şekilde iletiliyor. Pozitif yüklerin hareket etmesi alışılmamış bir şey değil. Akımın tanımını toparlayacak olursak ortaya bu çıkıyor. Hayali bir sınır koyuyoruz ve bunun üzerinden her iki yönden geçen yükleri izliyoruz. Bu yükleri sayıyoruz ve bir saniyede geçen q yükü buluyoruz. Böylelikle akımı bitirmiş olduk! Bir sonraki videoda görüşmek üzere.

kaynağı değiştir]

Elektrik akımından kaynaklı en ciddi zararlar elektrik çarpmalarıdır. Elektrik çarpmasının etkileri pek çok etkene dayanır. En önemli etkenler akımın şiddeti, elektriksel temasın yapısı, etkilenen uzuvların durumları, akımın vücutta takip ettiği yol ve akım kaynağının gerilimidir. Çok zayıf bir akım sadece bir karıncalanmaya neden olurken, deriden geçen şiddetli akımlar ciddi yanıklara hatta kalpten geçen akımlar kalp krizine bile sebep olabilir.

Kontrol dışı elektrik kaynaklı ısınmalar da tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Fazla güç taşıyan kablolar yaygın bir yangın sebebidir. Cepte birlikte taşınan madeni paralar ve bir AA Pil kadar küçük bir güç kaynağı bile kısa devre sonucu hızlıca ısınıp deride yanıklara sebep olabilir.

Kaynakça[değiştir kaynağı değiştir]

Sabit bir akım Iamper olarak şu şekilde hesaplanabilir:

burada

ölçülen süre boyunca kesitten geçen elektrik yükü, coulomb (amper saniye) olarak ve

zaman, saniye olarak

Devamında:

ve

Ohm yasası[değiştir

nest...

72622 72623 72624 72625 72626