Motorda Yıldız Üçgen Bağlantı
Açıklama:
Asenkron motorlar kalkışları (ilk dönmeye başlaması) sırasında şebekeden normal akımlarının katı kadar fazla akım çeker. Kalkış sırasındaki çekilen bu akım kısa sürelidir. Küçük güçlü motorlarda kısa süreli fazla akımın şebeke üzerinde olumsuz etkisi fazla olmaz.
Ancak büyük güçlü motorların direkt yol almaları sırasında, şebekeden çektikleri kalkış akımları, şebeke gerilim düşümlerine neden olur. Gerilim düşmeleri de hem çalışmakta olan motorun hem de çalışan diğer alıcıların çalışma özelliklerini etkiler.
Şebekelerin durumuna göre elektrik idareleri belli güçlerden büyük motorların (3KWnın üstündeki) çalıştırılmasında kalkış akımını düşürücü önlemler alınması için kurallar getirir.
Bu nedenle büyük güçlü motorların ve çok sık yol alan küçük güçlü motorların, kalkınma akımlarının şebekeyi olumsuz yönde etkilememeleri için değişik yöntemler uygulanır. Bu yöntemler şunlardır;
· Doğrudan yol vermek (direkt yol verme)
· Düşük gerilimle yol vermek
v Yıldız-Üçgen yol vermek
v Oto trafosu ile yol vermek
v Dirençle yol vermek
v Rotorlu sargılı asenkron motorlara yol verme
· Mikro işlemcilerle yol verme
v Yumuşak yol verme
v Frekans değiştirici ile yol verme
Biz bu uygulamada kalkış akımını düşürmede en ekonomik yöntem olan Yıldız-Üçgen yol verme yöntemini kullanacağız.
Bu yöntemle yol verebilmek için motorun üçgen bağlı çalışma gerilimi şebeke gerilimine eşit olmalıdır. Örneğin, ülkemizde şebeke gerilimi volt olduğuna göre yıldız-üçgen yol verilecek motorun etiketinde &#; V veya &#;V/YV yazılı olmalıdır.
Yıldız-üçgen yol vermede amaç, motoru kalkış süresince yıldız bağlı çalıştırmak ve kalkışını tamamlayan motoru hemen normal bağlantısı olan üçgen bağlı olarak çalıştırmaktır.
Motor, kalkış sırasında yıldız bağlı çalıştırıldığından motor sargılarına uygulanan gerilim U/&#;3 değerine, motorun şebekeden çektiği akım ise 1/3 değerine düşer.
Motorun sargılarına uygulanan gerilim azaldığından momenti önemli ölçüde küçülür. Yıldız-üçgen yol vermenin kusursuz olması için motorun yük momentinin, yıldız bağlamadaki motor momentinden büyük olmaması ve yıldız bağlamadaki sürenin uygun olması gerekir. Bu geçiş süresi çok önemlidir. Motor, yıldız bağlantıda iken anma devir sayısına ulaşıldığı anda üçgen bağlantıya geçilmesi ve fazla aralık verilmemesi gerekir. Böyle olursa yıldızdan üçgen bağlantıya geçişteki üçgen kontaktörünün kapamama akımı küçük ve yıldızdan üçgene geçiş darbesiz olur. Aksi hâlde, üçgen bağlantıya geçişte akımda geçici artışlar görülür. Bunun sonucu kontaktörün kontakları ani yüksek ısı nedeniyle kaynak olabilir.
&#;/&#; yol vermede yıldız olarak kalkınan motorun devir sayısı yaklaşık anma devir sayısına yaklaştığında üçgen durumuna geçilir. Burada iki önemli durum ortaya çıkar. Birincisi motorun üçgene geçmeden önceki yıldız çalışma süresi, diğeri ise yıldız bağlantıdan üçgen bağlantıya geçiş süresidir.
Bu süre motorun gücüne göre değişiklik gösterir ve maksimum saniye civarındadır.
Yıldız Bağlantı Şekli Üçgen Bağlantı Şekli
Yıldız Bağlantı Özelliği:
Yıldız bağlantı; stator sargılarının çıkış veya giriş uçlarının birleşmesi ile elde edilen bağlantıdır. Klemens kutusunda üç uç ( Z, X, Y) köprü edilir.
Üçgen Bağlantı Özelliği:
Üçgen bağlantı, faz sargısı çıkış uçlarının (Z, X, Y) diğer faz sargısı giriş uçları (U, V, W) ile birleştirilmesi sonucu elde edilen bağlantıdır.
Devre Şeması:
Otomatik yıldız-üçgen çalışma devresi
İşlem Basamakları:
- Verilen malzemelerin sağlamlık kontrolünü yapınız.
- Şekildeki devreyi öğretmeninizin gözetiminde kurunuz.
- ZR zaman rölesini 3 saniyeye ayarlayınız.
- Başlatma butonuna basıp bırakarak motorunun dönmesini sağlayınız.
- Gelişen olayları 1 dakika süreyle gözlemleyip, defterinize not alınız.
- ZR zaman rölesinin devredeki görevi nedir? Açıklayınız.
Yıldız &#;&#;gen bağlantı nedir? Yıldız &#;&#;gen yol verme konu anlatımı
Şematik bir yapıya sahip olan yıldız üçgen bağlantısı, aynı zamanda yıldız üçgen yol verme olarak da bilinmektedir. Motorlar açısından performans ve kalkış noktasında oldukça önemlidir. Belli bir şemaya bağlı şekilde dizayn edilir ve kullanılır. Şimdi bunun ne olduğuna bakalım ve yıldız üçgen yol verme konusunu inceleyelim.
Yıldız Üçgen Bağlantı Nedir?
Motorların kalkış esnasında oluşturduğu aşırı akımı azaltmak amacıyla kullanılan yöntemleri yıldız üçgen bağlantısı denmektedir. Aynı zamanda yıldız üçgen yol verme şeklinde de ifade edilir. Özellikle kalkış esnasında motorda meydana gelen aşırı akım minimum seviyeye çekilmek suretiyle, daha verimli bir kalkış imkanı elde edilir. Bu da özel olarak hazırlanmış bir şematik veri üzerinden tasarımı gerçekleştirilen sistem ile sağlanmaktadır.
Motorlar genel olarak kalkış esnasında 4 veya 8 kat daha yüksek bir akım çeker. Yani normal akımın 4 ya da 8 katı olarak da ifade etmek mümkün. Kalkışta meydana gelen Bu akım kısa süre için gerçekleşir. Çekilen bu akımın küçük motorlar da pek fazla zararı bulunmaz. Ancak büyük motorlar söz konusu olduğunda şebekeden çekilen bu aşırı akım, şebeke geriliminin düşmesine sebebiyet verebilmektedir. Bu durumda diğer yükleri olumsuz yönde etkilemektedir. İşte bu sebepten dolayı yıldız üçgen bağlantısı kullanılır.
Yıldız Üçgen Yol Verme
Kalkış anında motora uygulanan gerilim ne kadar düşük olursa, akım da bir o kadar düşük olacaktır. Böylece kalkış akımını azaltma imkanı elde edilmektedir. Bunu gerçekleştirebilmek için ise normal bir üçgen üzerinden çalışan devreyi, yıldızlı hale getirecek sistemi verimli noktaya ulaştırmak gerekir. Tabii burada dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri, motor momentinin yük momentinden daha yüksek olmasıdır. Yani motorun yükü daha etkin şekilde karşılaması anlamına gelmektedir.
Tabii her yıldız üçgen devresi motoru etkin ve verimli bir şekilde kaldıracak anlamı taşımaz. Özellikle çok ağır şartlara sahip olan motorlar belli koşullar altında yıldız üçgen yol verme sistemi ile kalkmayabilir. Böyle durumlarda ise yumuşak yol verici ile beraber sürücü gibi sistemler ön plana çıkarılarak kullanılır. Ancak diğer motorlar için ise yıldız üçgen bağlantı, yani yıldız üçgen yol verme oldukça güçlü bir motor kalkış olanağı sağlar. Bu sebepten dolayı günümüzde yaygın olarak kullanılan sistemler içerisinde yer alıyor.