Atatürk Hangi Sarayda Vefat Etmiştir
kaynağı değiştir]
Hastalık giderek ilerliyordu ve Atatürk'ün karnında yeniden su toplanmıştı. Ekim ayında yeniden su alma işlemi yapıldı. İşlemin ardından 16 Ekim günü öğleden sonra Atatürk ağır bir komaya girdi. Hükûmet, ulusu Atatürk'ün sağlık durumundan haberdar etmek amacıyla 17 Ekim 'den itibaren Anadolu Ajansı aracılığı ile resmi tebliğler yayınlamaya başladı. Atatürk girdiği komadan 21 Ekim günü çıktı. Çok istemesine rağmen sağlık durumu elvermediği için 29 Ekim günü Ankara'da cumhuriyetin onbeşinci yıldönümü kutlamalarına katılamadı. Bayram nedeniyle Ankara'da düzenlenen törenlerde Türk Ordusu'na hitaben yazdığı konuşmasını[9] Başbakan Celâl Bayar okudu. 29 Ekim akşamı Ankara'dan dönen Kuleli Askeri Lisesi öğrencileri Dolmabahçe Sarayı önünden geçerken sevgi gösterilerinde bulundular.[10] Atatürk'ün TBMM beşinci dönem dördüncü yasama yılını açış konuşmasını da 1 Kasım 'de Başbakan Celâl Bayar okudu.[11]
Ölümü[değiştir kaynağı değiştir]
Ana madde: Anıtkabir
Atatürk'ün anıt mezarı Anıtkabir'in yapımına 9 Ekim 'te başlandı ve inşası 1 Eylül 'te tamamlandı. 10 Kasım 'te Atatürk'ün cenazesi Ankara Etnografya Müzesi'nden alınarak, Cumhurbaşkanı Celâl Bayar'ın katıldığı bir törenle Anıtkabir'e getirildi. Orada konuşmasını yaptıktan sonra ebedi istirahatgâhına indirildi.
Mirası[değiştir kaynağı değiştir]
Ölüm anında yanında bulunanlardan naklen;
Cumhurbaşkanı Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyak:
"Saat 'den sonra yanından ayrılıp, günlük işlerimle meşgul olmak üzere büroma inmiştim; çok geçmeden fenalaştığını telefonla bildirdiler (saat ). Telaşla hususî daireye koştum; yatak odasının iç içe olan iki kapısı arasındaki boşlukta Ali Kılıç duruyordu. Odaya girdiğim zaman Atatürk'ü şu vaziyette gördüm: Yatağın ortasında, iki elini yanlarına dayamış, oturuyor ve mütemadiyen öğürerek: "Allah kahretsin" diye söyleniyordu; ara sıra da hizmetçilerin tuttukları tasa koyu kahverengi bir mayi (pıhtılaşmış kan) çıkarıyordu.
Nöbetçi Doktor Abrevaya ile o sırada yetişen Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp kendisine yine bir taraftan bazı ilaçlar enjekte etmeye, bir taraftan da buz parçaları yutturmaya başladılar; bir aralık sağında bulunan tuvalet masası üzerindeki saate baktı; her halde iyi göremiyordu ki bana sordu:
"Saat kaç?.."
Cevap verdim: " Efendim."
Aynı suali bir iki defa daha tekrar etti, aynı cevabı verdim. Biraz sükûnet bulunca yatağa yatırdık; başucuna sokuldum:
"Biraz rahat ettiniz değil mi efendim?.." diye sordum.
"Evet!.." dedi.
Arkamdan Neşet Ömer İrdelp yanaşıp rica etti: "Dilinizi çıkarır mısınız efendim?"
Dilini ancak yarısına kadar çıkardı; Dr. İrdelp tekrar seslendi: "Lütfen biraz daha uzatınız!.." Nafile!.. Artık söyleneni anlayamıyordu; dilini uzatacağı yerde tekrar tamamen çekti; başını biraz sağa çevirerek Dr. İrdelp'e dikkatle baktı ve "Aleykümselam" dedi; son sözü bu oldu ve ikinci ponksiyondan tam 30 saat sonra komaya girdi"[12]
9 Kasım günü ve gecesi bu ağır koma devam etti. Atatürk, 10 Kasım Perşembe sabahı saat 9'u 5 geçe, İstanbul Dolmabahçe Sarayı'nda öldü.[13]
| Saat | Dakika | Derece | Nabız | Tansiyon | B. Abdest Mülahazat |
|---|---|---|---|---|---|
| 00 | 05 | Sonda ile () cc idrar alındı | |||
| 01 | 30 | 32 | |||
| 02 | 00 | 36,8 | 32 | Yarım balon oksijen verildi | |
| 02 | 45 | 1 cc kâfur yağı | |||
| 03 | 30 | 38 | |||
| 03 | 30 | 37 | Fasıla ile oksijen | ||
| 04 | 30 | 38 koltuk altı | 37 | Fasıla ile oksijen | |
| 06 | 25 | 34 | Çok yumuşak teneffüs Çok yumuşak hırıltı | ||
| 06 | 45 | 1 cc kâfur yağı | |||
| 07 | 00 | 32 | |||
| 07 | 45 | 37,7 | |||
| 08 | 05 | 1 cc kâfur yağı, serum Glycose irot. cc | |||
| 08 | 25 | Verit dahilinde + 1/8 auabaine | |||
| 08 | 30 | cc serum gliycose | |||
| 09 | 00 | 34 | |||
| 09 | 05 | Vefat etmişlerdir. Dr. Akil Muhtar Dr. Neşet Ömer İrdalp Dr. Nihat Reşat Belger Dr. Abravaya Marmaralı Dr. Mim Kemal Öke |
Atatürk'ün ölümünün ertesi günü toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi, Atatürk'ün silah arkadaşı ve 'ye kadar başbakanı olan Cumhuriyet Halk Partisi Malatya milletvekili İsmet İnönü'yü milletvekilinin oy birliği ile Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci cumhurbaşkanlığına seçti.[14]