Temel Ampatman Nedir

Ampatman Nedir? Temel genel bir tanım olarak yapının yükünü güvenli bir şekilde zemine aktarmakta olan yapı elemanıdır. Temeller, düşey taşıyıcılardan ( kolon, perde, çekirdek taşıyıcı duvar vb.) aldıkları yükleri daha geniş bir alana yaymaktadırlar.

Temeller yapının en alt katındaki kolon veya perdelerin normal kuvvet, moment vb. yüklerini zemine aktarırlar. Kolon veya perdeler zemine doğrudan bir şekilde oturtulamazlar. Bu kesitler dayanımı çok küçük olan zemine doğrudan oturtulursa zeminde, zeminin normal dayanımının çok üstünde gerilmeler oluşturur ve kolon zemini delerek saplanır. Temel Nedir? Temel Çeşitleri Nelerdir?

Temel Nedir? Temel Çeşitleri Nelerdir?

Temel çeşitlerini “Yüzeysel(Sığ) Temeller” ve “Derin Temeller” olarak adlandırılırlar.

Yüzeysel Temeller

Zemin yüzeyine yakın derinlikte inşa edilen temellerdir. Genel itibariyle iyi denilebilecek, kuru ve sulu zeminlerde uygulanabilir. Yüzeysel temelleri, kendi içinde

•       Tekil temel,

•       Sürekli temel,

•       Radye (Ampatman) temel,

•       Duvar altı temeli,

Olarak dörde ayrılır.

Ampatman Nedir?

Ampatman temel yapı terimlerinden birisi olarak bilinmektedir.  Ampatman denince akla tekil ve sürekli temeller gelir.  Tekil ve sürekli temellerde, büyük ebatlı somel  üst kısmına  45 derecelik yayılma açısına uygun olarak,  kolona gelen yükün dengeli şekilde yayılmasını sağlayacak şekilde yapılan  basamağa verilen isim olarak bilinir.  Ayrıca ampatman taş ve beton gibi malzemenin fazla kullanımını önlemek amacıyla tercih edilen temek çeşididir.

Sürekli temel kirişlerinin kolon başlarındaki çıkıntılara  ampatman  veya temel pabucu ismi verilir.  Radye temellerdeki temel pabuçlarına da genel itibariyle  ampatman  olarak ismi geçer. Genel olarak  radye temel  içerisinde yer almaktadır.

Radye temellerde ampatman, temel döşemesi veya kirişin konsol olarak imal edildiği kısıklarıdır. Bunlara inşaat ağzında ampatman adı verilir. Ampatman dediğimiz bu çıkıntılar, radye temel alanı ile binanın oturma alanı arasındaki farktan kaynaklanan çıkıntılardır. 

MW Ne Demek? Depremde MW Nedir? hakkında daha fazla bilgi edinebilmek için tıklayınız.

İçindekiler:

1. Radye temel nedir depreme dayanıklı mı?
2. Radye temel hangi durumlarda tercih edilir?
3. Radye temel mi?
4. Radye temel kalınlığı kaç cm olmalı?
5. Radye temel Ampatman nedir?
6. Farklı oturma ihtimali olması durumunda hangi tip radye temeller tercih edilmelidir?
7. Radye temel çeşitleri nelerdir?
8. Mütemadi temel ne demek?
9. Radye temel kaç cm olmalı?
10. Kirişsiz radye temellerde zımbalama tahkiki nedir nasıl hesaplanır?
11. Ampatman ne demek?
12. Betonarme binalarda farklı oturmaları engellemek için bırakılan boşluklara ne isim verilir?
13. Kaç çeşit temel vardır?
14. Mütemadi temel neden yapılır?
15. Neden mütemadi temel?
16. Betonarme temel kaç cm?
17. Zımbalama tahkiki nedir?
18. Zımbalama nasıl önlenir?
19. Temel Ampatman ne demek?

Radye temel nedir depreme dayanıklı mı?

Radye temel hangi durumlarda tercih edilir?

Radye temel mi?

Radye temel kalınlığı kaç cm olmalı?

Radye temel Ampatman nedir?

Farklı oturma ihtimali olması durumunda hangi tip radye temeller tercih edilmelidir?

Radye temel çeşitleri nelerdir?

• ⇒ Kirişsiz (Düz) Radye Temel.
• ⇒ Kirişli Radyeler.
• ⇒ Mantar Şeklinde Radye Temeller.
• ⇒ Ters Kemer Şeklinde Radye Temel.
• ⇒ Rijit Perde Duvarlı (Hücresel) Radye Temeller.
• Yüklerin zemine aktarılış şekline göre:

Mütemadi temel ne demek?

Radye temel kaç cm olmalı?

Kirişsiz radye temellerde zımbalama tahkiki nedir nasıl hesaplanır?

Ampatman ne demek?

Betonarme binalarda farklı oturmaları engellemek için bırakılan boşluklara ne isim verilir?

Kaç çeşit temel vardır?

Mütemadi temel neden yapılır?

Neden mütemadi temel?

Betonarme temel kaç cm?

Zımbalama tahkiki nedir?

Zımbalama nasıl önlenir?

Temel Ampatman ne demek?

Ampatman temel yapı terimlerinden biridir.  Ampatman denince akla tekil ve sürekli temeller gelebilir.  Tekil ve sürekli temellerde, büyük ebatlı somelin  üst kısmına  45 derecelik yayılma açısına uygun olarak,  kolona gelen yükün üniform şekilde yayılmasını sağlayacak şekilde yapılan  basamağa verilen isimdir.  Ayrıca ampatman taş ve beton gibi malzemenin fazla kullanımını önlemek amacıyla yapılır.

Sürekli temel kirişlerinin kolon başlarındaki çıkıntılara  ampatman  veya temel pabucu denir.  Radye temellerdeki temel pabuçlarına da genel itibariyle  ampatman  denir. Genel olarak  radye temel  içerisinde yer almaktadır.

Radye temellerde ampatman, temel döşemesi veya kirişin konsol olarak imal edildiği parçalardır. Bunlara inşaat ağzında ampatman denir. Ampatman dediğimiz bu çıkıntılar, radye temel alanı ile binanın oturma alanı arasındaki farktan kaynaklanan çıkıntılardır. Ampatman&#;ın ana ilişkisi bundan ibarettir. Çünkü; Radye temellerin alanı binanın yerleşim alanından fazla olmalıdır. Kolon ve duvarların bulunduğu bölgelerde moment ve eksenel kuvvet gibi değerler yüksektir. Bu nedenle temeller, bina etrafındaki (yanlarda) kolon veya perdelerden belli bir mesafede geniş yapılır. Başka bir deyişle, temelimizin sınırları, sütun veya duvarlarla aynı dikey hizada değil, hesaplanan boyutlardan daha geniştir. Böylelikle zemin geriliminin muntazam olması sağlanır.

Ampatman boyutları temelin her yerinde aynı olmayabilir. Kolonlar üzerindeki eksenel yükler gibi etkiler fazla ise ampatman genişliği bu bölgelerde daha yüksek, diğer bölgelerde daha az olabilir. Amaç, sütunlu veya perdeli alanlarda yükün taşıyıcı eleman etrafında homojen olarak aktarılmasıdır. Yüksek moment değerlerinden dolayı çok nadir ve tercih edilmemelerine rağmen bu alanlara kolon veya perdelerin çevresini örtecek ek donatılar, zımbalama donatıları (kirişsiz temel plakaları ve kirişsiz döşemelerde) gibi ek donatılar atılır. 

Diğer bir neden ise zemin özellikleridir. Binanın oturum alanı belli olsa bile temel oturma alanı için ayrı hesaplar yapılır. Temel üzerine binen kuvvetlerden dolayı temel altında oluşacak gerilme, toprağın taşıyabileceği gerilimi aşarsa temel alanı artar. Temel alanı artırmak alternatiflerden biridir. Yani temel plakası konsol yapılarak temel alanı artırılır ve zemin gerilimi azaltılır. Taban alanımız ne kadar büyükse (dolayısıyla ampatmanlarımız o kadar büyük olur), binadan temele ve temelden zemine aktarılan yükler o kadar az etki eder. Çünkü binamızdan yükün temelden zemine aktarılmasında daha geniş bir alan kullanılacak ve aynı yük, zemindeki birim alandaki yüke göre daha az etkileyecek şekilde dağıtılacaktır. Elbette temel ölçüsü, temel sisteminin belirlenmesi, temel hesapları vb. Birçok faktör, detay, hesaplama vardır.

Mütemadi (Sürekli) Temel Nedir?

Zeminin ayrık temel yapılmasına elverecek kadar sağlam olmaması ya da yüklerin büyüklüğü durumunda yapılan, kolonların altında ve arasında betonarme kiriş gibi uzanan temel türüne mütemadi (sürekli) temel adı verilir. Mütemadi temel, değişik nitelik gösteren zeminlerde farklı oturmaları engellemek için de etkili bir çözümdür.

Sürekli temeller bir kirişe oturan kolonlar görünümündedir. Zemin gerilmesi yük, kolonlar da mesnet olarak düşünüldüğünde, sürekli temel ters çevrilmiş bir kiriş gibi görünebilir. Ancak hesaplamalar böyle yapılmamaktadır. Çünkü zemin gerilmeleri yük olarak varsayıldığında ortaya çıkan mesnet tepkileri, kolon yüklerini tutmaz.

Mütemadi Temel Gerektiren Durumlar

• Yapı alanındaki toprağın zemin emniyet gerilmesinin, tekil temellerin mantıklı boyutlar içinde sağlayabilecekleri toplam alanın yeterli olamadığı kadar küçük olmasıdır. Yani tekil sömelleri ne kadar büyük yapılırsa yapılsın, zemin emniyet gerilmesi küçük olduğundan binanın toplam yükü bu bu alandan zemine aktarılamaz. Bu durumda sürekli temellere başvurulur.
• Taşıyıcı aksların planlanması sonucu tekil sömellerin yüzeyleri birbirine giriyorsa burada da mütemadi temele başvurulur.

Mütemadi temel boyutlandırılmasında yüklerin bileşkesi ile temel tabanı geometrik merkezinin mümkün olduğu kadar çakıştırılması gerekir.

Mütemadi Temel Çeşitleri

Sürekli temelleri tek doğrultuda ve çift doğrultuda olmak üzere 2 sınıfa ayırmak mümkündür:

Bir Doğrultuda Sürekli Temeller

Yapının bir doğrultudaki her aksı boyunca dizili kolonlarının altına ters tablalı betonarme bir kiriş yapılır. Kolon yükleri kirişe, kirişten tablaya (pabuca), tabladan zemine aktarılır. Kiriş genişliğini kolonların kesitleri belirler. Apartman tipi yüksek yapılar için genellikle uygun değildir.

İki Doğrultuda Sürekli Temeller

Yapının her iki doğrultudaki her aksı boyunca dizili kolonlarının altına ters tablalı betonarme kiriş yapılır. Apartman tipi yüksek yapılar için genelde uygundur.

TS/ Ve Mütemadi Temel

Bir doğrultuda sıralanmış düşey taşıyıcı elemanlar altında düzenlenen sürekli temellere şerit temel, birden fazla doğrultuda yerleştirilmiş düşey taşıyıcı elemanlar altında düzenlenmiş sürekli temellere ise alan temeli olarak adlandırılır.

Mütemadi Temel Tasarım İlkeleri

• Tasarım yükleri etkisiyle temel altında oluşacak zemin basınçlarının belirlenmesinde, üst yapının, temelin ve yarı elastik (veya inelastik) ortam durumundaki zeminin karşılıklı etkileşim ilişkileri temel alınmalıdır. Üst yapıdaki özel rijitlik dağılımları bir yana bırakılarak, temel tabanındaki ve zemin yüzündeki yer değiştirmelerin eşitliğinin sağlanması, genellikle yeterlidir. Bu amaçla zemin, yarı elastik ortam veya daha basit olarak, yeterli rijitlikte ve yeterli sayıda, birbirinden bağımsız yaylarla temsil edilebilir. Temel ve zemin rijitlikleri arasındaki oranın belli sınır değerlerin üzerinde olması durumunda, de olduğu gibi, zemin basıncı için doğrusal dağılım kabul edilebilir.
• Kirişli olan sürekli temellerde, kiriş yüksekliği plak da içinde olmak üzere, serbest açıklığın 1/10 undan, plak kalınlığı da mm den daha az olamaz. Bu tür temellerde kiriş kesitinin e göre bulunan Vcr kesmede çatlama dayanımı, kolon yüzünde hesaplanan Vd tasarım kesme kuvvetinden büyük olması olabildiğince sağlanmalıdır. Bu sağlanamıyorsa, aradaki fark olabildiğince küçük tutulmalıdır.
• Kirişsiz plak olarak düzenlenen sürekli temellerde plak kalınlıkları, mm den küçük olamaz. Bu tür sürekli temellerde, kolon yüzündeki kesme kuvveti ve zımbalama kontrolleri, Madde ve Madde e göre
  yapılır. Zımbalama kontrolünde donatı katkısı hesaba katılamaz.

Donatı Kuralları

• Sürekli temelleri oluşturan bütün elemanlardaki minimum boyuna ve enine donatı oranları, bu standardın
  kirişler ve plaklar için öngördüğü oranlarla tanımlanmıştır. Eğilme etkisindeki bütün kesitlerin basınç
  bölgesinde, çekme donatısının en az 1/3 ü kadar basınç donatısı bulundurulacaktır.
• Kalınlığı nedeniyle farklı zamanlarda beton dökülmesi zorunlu olan yüksek kiriş ve kalın plakların yatay
  döküm derzlerinde, kullanım sırasında oluşacak tasarım kesme kuvvetlerini karşılayabilecek ve yeterli
  sürtünme kesmesi dayanımı oluşturabilecek düşey donatı yerleştirilecektir.

Bu içerik, Zülfü YETKİN tarafından, Sanal Şantiye adına hazırlanmıştır.

• Betonarme II - Döşeme ve Temeller, Uğur ERSOY
• TS / (Sürekli Temeller)

Etiketler:alan temelimütemadi temelmütemadi temel tasarımışerit temelsürekli temelts