Aslıhan Turan Eski Hali

1 ORSAM Rapor No Rapor No: 25, Eylül BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ БЕЛАРУСЬ ТУРЦИЯ: ПОЗИТИВНАЯ ДИНАМИКА МЕЖГОСУДАРСТВЕННОГО СОТРУДНИЧЕСТВА BELARUS-TURKEY: POSITIVE DYNAMICS OF INTERGOVERNMENTAL COOPERATION ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES CENTER FOR RESEARCH AND DIALOGUE

2 BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ (Diplomatik Münasebetlerin Kuruluşunun Yılı Münasebetiyle) БЕЛАРУСЬ ТУРЦИЯ: ПОЗИТИВНАЯ ДИНАМИКА МЕЖГОСУДАРСТВЕННОГО СОТРУДНИЧЕСТВА (к летию установления дипломатических отношений) BELARUS-TURKEY: POSITIVE DYNAMICS OF INTERGOVERNMENTAL COOPERATION (To the 20 th anniversary of establishing diplomatic relations) ORSAM Rapor No: The Black Sea International Rapor No: 25 Eylül ISBN: Ankara - TÜRKİYE ORSAM Bu raporun içeriğinin telif hakları ORSAM a ait olup, Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca kaynak gösterilerek kısmen yapılacak makul alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayımlanamaz. Bu raporda yer alan değerlendirmeler yazarına aittir; ORSAM ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır.

3 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ STRATEJİK BİLGİ YÖNETİMİ, ÖZGÜR DÜŞÜNCE ÜRETİMİ ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ Tarihçe Türkiye de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak tarihinde Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) kurulmuştur. Kısa sürede yapılanan kurum, çalışmalarını Ortadoğu özelinde yoğunlaştırmıştır. Ortadoğu ya Bakış Ortadoğu nun iç içe geçmiş birçok sorunu barındırdığı bir gerçektir. Ancak, ne Ortadoğu ne de halkları, olumsuzluklarla özdeşleştirilmiş bir imaja mahkum edilmemelidir. Ortadoğu ülkeleri, halklarından aldıkları güçle ve iç dinamiklerini seferber ederek barışçıl bir kalkınma seferberliği başlatacak potansiyele sahiptir. Bölge halklarının bir arada yaşama iradesine, devletlerin egemenlik halklarına, bireylerin temel hak ve hürriyetlerine saygı, gerek ülkeler arasında gerek ulusal ölçekte kalıcı barışın ve huzurun temin edilmesinin ön şartıdır. Ortadoğu daki sorunların kavranmasında adil ve gerçekçi çözümler üzerinde durulması, uzlaşmacı inisiyatifleri cesaretlendirecektir Sözkonusu çerçevede, Türkiye, yakın çevresinde bölgesel istikrar ve refahın kök salması için yapıcı katkılarını sürdürmelidir. Cepheleşen eksenlere dâhil olmadan, taraflar arasında diyalogun tesisini kolaylaştırmaya devam etmesi, tutarlı ve uzlaştırıcı politikalarıyla sağladığı uluslararası desteği en etkili biçimde değerlendirebilmesi bölge devletlerinin ve halklarının ortak menfaatidir. Bir Düşünce Kuruluşu Olarak ORSAM ın Çalışmaları ORSAM, Ortadoğu algalımasına uygun olarak, uluslararası politika konularının daha sağlıklı kavranması ve uygun pozisyonların alınabilmesi amacıyla, kamuoyunu ve karar alma mekanizmalarına aydınlatıcı bilgiler sunar. Farklı hareket seçenekleri içeren fikirler üretir. Etkin çözüm önerileri oluşturabilmek için farklı disiplinlerden gelen, alanında yetkin araştırmacıların ve entelektüellerin nitelikli çalışmalarını teşvik eder. ORSAM; bölgesel gelişmeleri ve trendleri titizlikle irdeleyerek ilgililere ulaştırabilen güçlü bir yayım kapasitesine sahiptir. ORSAM, web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle, raporlarıyla ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimini desteklemektedir. Bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve STK temsilcilerinin Türkiye de konuk edilmesini kolaylaştırarak bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamaktadır.

4 Prof. Dr. Victor Şadurskiy Belarus Devlet Üniversitesi profesörü. 1 Eylül tarihinden itibaren Belarus Devlet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi dekanlığını yapmaktadır. İlgi alanları arasında Belarus Cumhuriyeti nin dış politikası, Belarus un Avrupa ülkeleriyle münasebetleri, Fransa nın iç ve dış politikası, Baltık bölgesinin günümüz dünya siyasetindeki yeri, dünya gelişiminin küresel sorunları ve onların Belarus üzerindeki etkileri gibi konular yer almaktadır. Şadurskiy, yukarıda sıralanan konularla ilgili çok sayıda kitap ve makale kaleme almıştır. Şadurskiy in okul kitapları, Belarus Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı tarafından tavsiye edilen eserler arasında yer almaktadır. Şadurskiy aynı zamanda Mejdunarodnoye Pravo i Mejdunarodnıye Otnoşeniya adlı derginin yayın kurulu başkanlığını da yapmaktadır.

5 TAKDİM SSCB nin yıkılışından sonra Türkiye nin Sovyet ülkeleri ile münasebetlerini geliştirdiği ülkelerden biri de Belarus olmuştur. Yaklaşık 9,5 milyon nüfusa sahip Belarus, Türk şirket ve yatırımcıları için önemli bir pazar konumundadır. Nitekim Türkiye-Belarus münasebetlerinde ekonomi ve ticarî alanındaki işbirliği ön plana çıkmaktadır. Türkiye-Belarus münasebetleri, Belarus un bağımsızlığını ilanından itibaren başlasa da bu münasebetler, özellikle XXI. yüzyılın başında daha hızlı gelişmeye başlamıştır. Bunun nedenlerinden biri de her iki ülkenin dış politikalarını gözden geçirmeleri ve yeni ortak arayışında bulunmalarıdır. Türkiye-Belarus işbirliği de bu arayışın bir sonucudur. Türkiye-Belarus münasebetlerinin önemli bir özelliği de tarafların uluslararası arenada ve farklı uluslararası örgütler çerçevesinde birbirlerine destekte bulunmaları, karşılıklı olarak adaylıklarını desteklemeleridir. Son dönemde artan diplomatik temaslar ve karşılıklı ziyaretler ise çok yönlü gelişen Türk-Belarus işbirliğini daha da yüksek seviyeye çıkartacağa benzemektedir. İki ülke liderlerinin kültür, eğitim, bilim ve spor alanındaki işbirliğine de önem vermeleri, ayrıca büyük önem arz etmektedir. ORSAM da gelişen Türk-Belarus münasebetlerine katkıda bulunmak amacıyla Belarus-Türkiye münasebetlerine dair raporlar yayımlamaya başlamıştır. Bundan önceki raporda Türkiye ile Belarus arasında ekonomi alanında gelişen işbirliği ele alınmıştır. Elinizdeki ikinci rapor ise iki ülke arasındaki işbirliğinin pozitif dinamiklerini ele almaktadır. Yazar çalışmasında Belarus-Türkiye münasebetlerinin kronolojisini vermekte ve münasebetlerin kuruluşundan günümüze kadarki seyri değerlendirmektedir. Daha geniş kitlelere hitap etmesi açısından önceki raporu olduğu gibi bu raporu da üç dilde (Türkçe, Rusça, İngilizce) yayımlıyoruz. Bu raporları yayımlama sürecinde desteklerini esirgemeyen Belarus Büyükelçiliği ne teşekkürlerimizi sunuyor, raporların Türkiye de büyük ilgiyle okunacağını ümit ediyoruz. Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Black Sea International Koordinatör Hasan Kanbolat ORSAM Başkanı 4 Rapor No: 25, Eylül

6 İçindekiler Takdim Özet Belarus-Türkiye: Devletlerarası İşbirliğinin Pozitif Dinamikleri Kaynakça Rapor No: 25, Eylül

7

8 ORSAM Rapor No: , Eylül The Black Sea International Rapor No: 25 Hazırlayan: Prof. Dr. Victor Şadurskiy ORSAM ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ Özet - Türkiye, Belarus un bağımsızlığını (16 Aralık ) tanıyan ilk devlet olmuştur. Bu iki ülkenin kültürel yapıları, dinî gelenekleri ve coğrafi konumları birbirinden oldukça farklı olmasına rağmen, Belarus-Türkiye ilişkileri yükselen bir çizgi doğrultusunda gelişmiştir. - Diplomatik ilişkilerin kurulmasının ilk yıllarında her iki ülke de birbirlerine karşı temkinli yaklaşmış ve geliştirilecek işbirliği için karşılıklı kârın elde edileceği alanları belirlemeye çalışmışlardır. - Münasebetlerdeki ikinci dönemin başlangıcı olarak Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko nun Türkiye ye gerçekleştirdiği birinci Türkiye ziyaretini kabul etmek mümkündür. Ziyaretin en önemli neticesi Belarus Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında Dostluk ve İşbirliği Antlaşması nın imzalanmasıdır (24 Temmuz ). - Yeni yüzyılda iki ülke arasındaki münasebetler, önceki döneme kıyasla farklılık arz etmeye başlamıştır. Hükümetler, parlamentolar ve dış siyaset müesseseleri seviyesindeki dialog daha yoğun bir hâl almış, dostluk niteliği kazanmıştır. - Belarus-Türkiye ikili münasebetlerinde uluslararası arenadaki örgütlerde birbirlerinin adaylıklarını destekleme uygulaması da söz konusudur. Böyle bir işbirliği, AGİT, Avrupa Konseyi, KEİÖ vs örgütler çerçevesinde görülmektedir. - İstanbul da Belarus Cumhuriyeti Başkonsolosluğu nun açılması (26 Ocak ) da iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin geliştiğini göstermektedir. - Lukaşenko aynı zamanda her ne kadar münasebetlerin hızla geliştiğini belirtse de yine bu münasebetlerin potansiyelin çok altında olduğunun da altını çizmiştir. Belaruslu lider, Türk tarafına hafif sanayi, ilim, eğitim, teknoloji, turizm, ulaşım ve lojistik alanlarında işbirliğinin geliştirilmesini teklif etmiştir. - Belarus resmî istatistiklerine göre, yılında Türkiye den turist Belarus u ziyaret etmiştir. Türkiye, Rusya ve İngiltere den sonra üçüncü sırada yer almaktadır. İstatistiklere göre, de Türkiye yi bin Belarus vatandaşı ziyaret etmiştir. Vizelerin kaldırılmasıyla birlikte turist sayısının iki kat artması beklenmektedir. - Gelişen işbirliği sonucunda Belarus ve Türkiye, münasebetlerini sağlam temellere oturtmayı başarmışlardır. Münasebetlerin tesis edildiği yılından bu yana yaklaşık 40 anlaşma imzalanmıştır. Bu anlaşmalar, ticaret ve ekonomi alanlarındaki işbirliğinin geliştirilmesi, diplomatik, resmî ve hususi pasaportlarla vizesiz geçişlerin sağlanması, yatırımların karşılıklı olarak ve güvence altına alınması, hava ve karayolları ulaşımının sağlanması, eğitim, ilim, kültür ve spor alanlarında işbirliğinin geliştirilmesi, turizm alanındaki işbirliğinin yeni bir seviyeye çıkartılması, ikili vergilendirmenin kaldırılması, uluslararası organize suçlar, uluslararası uyuşturucu kaçakçılığı ve uluslararası terörizm ile ortak mücadelenin yürütülmesi, bilgi alış verişinin sağlanması gibi konuları kapsamaktadır. Rapor No: 25, Eylül

9 ORSAM Belarus-Türkiye: Devletlerarası İşbirliğinin Pozitif Dinamikleri (Diplomatik Münasebetlerinin Kuruluşunun Yılı Münasebetiyle) Türkiye, Belarus un bağımsızlığını (16 Aralık ) tanıyan ilk devlet olmuştur. Dolayısıyla, Türkiye nin Belarus ve diğer Sovyet ülkelerinin bağımsızlığını Sovyet Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov un resmî olarak görevine son verilmesinden (25 Aralık ) önce tanıması, Türkiye nin Sovyetler coğrafyasındaki olayları dikkatli bir şekilde takip ettiğini ve Türkiye nin bu geniş bölgedeki mevcudiyetini güçlendirmek istediğini göstermektedir. Bu iki ülkenin kültürel yapıları, dinî gelenekleri ve coğrafi konumları birbirinden oldukça farklı olmasına rağmen, Belarus-Türkiye ilişkileri yükselen bir çizgi doğrultusunda gelişmiştir. Bu iki ülke arasındaki işbirliği, münasebetlerdeki yoğunluk, yön, biçim ve işbirliği yöntemleri açısından birkaç döneme ayrılabilir. Bu dönemler şunlardır. 1. Dönem ( ): İlişkilerin başlaması, münasebetlerin hukukî temellerinin oluşturulması, geliştirilecek işbirliğinin ideal şekil ve yönlerinin belirlenmesi. 2. Dönem ( ların sonu): Belarus- Türkiye siyasi diyalogundaki bir takım çelişkiler. Ekonomik münasebetlerin geliştirilme çabası. 3. Dönem (günümüz): Siyasi ilişkilerin genişletilmesi, karşılıklı olarak uluslararası inisiyatiflerin desteklenmesi, ekonomik münasebetlerin arttırılması, turizm alanındaki münasebetlerin geliştirilmesi yılı, Belarus devletinin tarihinde büyük bir öneme sahiptir. Bağımsız gelişiminin ilk yılında Belarus, uluslararası alanda tanınmıştır. 25 Mart de Belarus ile Türkiye arasında da diplomatik münasebetler tesis edilmiştir. Diplomatik ilişkilerin kurulmasının ilk yıllarında her iki ülke de birbirlerine karşı temkinli yaklaşmış ve geliştirilecek işbirliği için karşılıklı kârın elde edileceği alanları belirlemeye çalışmışlardır. İlişkilerin kurulması sürecindeki ilk adım, 10 Nisan tarihinde Minsk te Türk Büyükelçiliği nin açılışı olmuştur. M. Tansu Okadan ilk büyükelçi olup Şubat ayının sonuna kadar bu görevi sürdürmüştür yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Hüsamettin Cindoruk, Belarus u ziyaret etmiştir. Aynı yılın Temmuz ayında Belarus-Türkiye İşbirliği Konseyi kurulmuştur. Konseyin amacı, Belarus-Türkiye arasındaki ekonomik ilişkilerin geliştirmesi olduğu kadar her iki ülkenin iş çevreleri arasında doğrudan temasların kurulması olmuştur. Kasım de konsey, oturumu için toplanmıştır. Konseyin çalışmaları çerçevesinde yetkililerin ve bireysel girişimcilerin karşılıklı ziyaretleri gerçekleşmekte, iş toplantıları, ticaret ve ekonomi işbirliği konulu seminerler yapılmaktadır. Bunlara ek olarak ihracat ve yatırım fırsatları hakkında bilgi alış-verişi de gerçekleşmektedir. 14 Aralık te iki ülkenin Dışişleri Bakanlıkları arasında Protokol imzalanmıştır. Bu protokole göre Dışişleri Bakanları arasında düzenli toplantıların yapılması planlanmaktadır. Bununla birlikte münasebetlerin ilk safhasında bir takım sorunlar da yaşanmıştır yılının sonunda Belarus taki Türk Büyükelçiliği nde görev yapan iki Türk ataşesi, yurt dışı edilmişlerdir. Türk diplomatlar, diplomatlara uygun olmayan faaliyetlerde bulunmakla suçlanmışlardır. Türk tarafı, söz konusu suçlamaları kabul etmemiştir. Türkiye 8 Rapor No: 25, Eylül

10 BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ ORSAM Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Belarus un bu adımını temelsiz ve haksız olarak değerlendirmiştir. Türk Hükümeti Belarus a yapılacak bütün resmî ziyaretleri iptal etmiş, ikili anlaşmalar üzerindeki çalışmaları durdurmuş, Belarus a verilmesi kararlaştırılan milyon Dolar tutarındaki krediyi askıya almıştır. 1 Ancak yılında münasebetler düzelmiştir. Ağustos te Türkiye Dışişleri Bakanı E. İnönü, Belarus u ziyaret etmiştir. Münasebetlerdeki ikinci dönemin başlangıcı olarak Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko nun Türkiye ye gerçekleştirdiği birinci Türkiye ziyaretini kabul etmek mümkündür. Ziyaretin en önemli neticesi Belarus Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında Dostluk ve İşbirliği Antlaşması nın imzalanmasıdır (24 Temmuz ). 18 maddeden oluşan antlaşma Belarus ve Türkiye arasında iyi komşuluk, işbirliği, karşılıklı güvene dayalı münasebetlerin geliştirilmesini, tarafların birbirlerinin siyasi bağımsızlık, egemenlik, toprak bütünlüğüne saygı duymalarını, içişlerine müdahale etmemelerini öngörmektedir. İki yılda en az bir kez en üst düzeyde toplantıların yapılmasını öngören anlaşmanın funduszeue.infoinde ayrıca Dışişleri Bakanlıkları arasında düzenli istişarelerin yapılmasının ihtiyacından da bahsedilmektedir Anlaşmasına göre, Türkiye de Belarus Büyükelçiliği açılmıştır. Türkiye deki ilk Belarus Büyükelçisi N. Lepeshko oldu. 16 Temmuz tarihinde Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel güven mektubunu sunmuştur. Bununla birlikte yine de ların ikinci yarısında Belarus-Türkiye ilişkilerinin çok sağlam temellerde gelişmediğini söylemek mümkündür. Bunun en önemli nedeni de Belarus un AB ve ABD ile münasebetlerindeki gerginliktir de Türkiye Büyük Millet Meclisi, Belarus Cumhuriyeti Ulusal Meclisi ile bir dostluk grubu oluşturma inisiyatifine destek vermemiştir. Belarus ve Türkiye arasında imzalanan Dostluk ve İşbirliği Antlaşması nın onaylanması ertelenmiştir ( yılında imzalanmış, yılında yürürlüğe girmiştir). Haziran de Türkiye Hükümeti, adeta Batı ülkelerin Belarus a karşı izlediği siyaseti destekleyerek Büyükelçi F. Şule Soysal ı Türkiye ye çağırmıştır. Ancak, sonbahar yılında Türk tarafı, sorunun çözüldüğünü ilan ederek Türk büyükelçisini Minsk e geri göndermiştir sonbaharında Belarus Dışişleri Bakanı İ. Antonoviç, Türkiye ye resmî bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Ziyaret sırasında Antonoviç, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ile bir araya gelmiş ve Türkiye Başbakanı Mesut Yılmaz ve Dışişleri Bakanı İsmail Cem ile görüşmüştür. İkili münasebetlerden bahsederek Belarus Dışişleri Bakanı, Türkiye ile Belarus un birçok uluslararası soruna yaklaşımlarının benzer olduğunu ifade etmiş ve bunun en önemli sebeplerinden birinin de AB nin Türkiye ve Belarus a karşı izlediği haksız siyaset olduğunu ileri sürmüştür yılının Kasım ayında Belarus Millet Meclisi Başkanı P. Şipuk başkanlığındaki bir heyet, Türkiye yi ziyaret etmiştir. Bu ziyaret, Belarus-Türkiye parlamentoları arasındaki ilişkilerin gelişmesine önemli katkıda bulunmuştur. Kasım da Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko bir kez daha Türkiye yi ziyaret etmiştir. Ziyaretin amacı ise İstanbul da gerçekleştirilen AGİT Zirvesi olmuştur. Lukaşenko, bu ziyareti sırasında Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ile ikili görüşme gerçekleşmiştir. Şubat de Başbakan Yardımcısı ve Belarus Dışişleri Bakanı U. Latıpov Türkiye yi ziyaret etmiştir. Ziyaretin temel amacı, Hükümetlerarası Ortak Belarus-Türkiye Ekonomik Komisyonu nun ikinci toplantısının gerçekleştirilmesi olmuştur. Belarus heyetinin Rapor No: 25, Eylül

11 ORSAM başkanı, Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ile görüşmüş ve bu görüşme sırasında Türk lider, Türkiye nin Belarus ile ilişkileri geliştirmek için istekli olduğunu belirtmiştir. U. Latıpov un Başbakan Bülent Ecevit, Maliye Bakanı T. Toskay, Devlet Bakanı R. Yücelen, AB Bakanı S. Gürel ile yaptığı görüşmelerin gündemini de taraflar arasında geliştirilecek işbirliği konuları teşkil etmiştir. Eylül de New York da Milenyum Zirvesi çerçevesinde Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko, Türkiye nin yeni Cumhurbaşkanı Ahmet Sezer ile ikili bir görüşme gerçekleştirmiştir. Böylece ikili ilişkiler özellikle li yıllarından itibaren gelişmeye başlamıştır. Bizim düşüncemize göre bu husus, ulusal ve bölgesel ölçekte birçok siyasi olayla bağlantılıdır. Bunlardan en önemlisi AB ye katılma konusundaki belirsizliktir. Türkiye, AB ye girme (Ankara nın üyelik başvuru tarihi lerin başı) isteğini dile getirmesine ve aday ülkeler kriterlerine uymasına rağmen, bu süreç yavaş işliyordu. Özellikle Kıbrıs Cumhuriyeti nin AB üyeliğinden sonra AB sınırlarının genişletilmesi ile ilgili tartışma, AB nin planlarında Türkiye nin birliğe katılımı gibi bir gelişmenin olmadığını göstermiştir. Türk toplumu ve ülkenin siyasi eliti, durum değerlendirmesi yaptıktan sonra dış politika öncelikleri yeniden gözden geçirilmeye başlanmıştır. Ankara nın günümüz diplomatik stratejisini, Türkiye Cumhuriyeti nin Belarus Büyükelçiliği internet sitesindeki açıklamayı temel alarak şöyle özetleyebiliriz: Günümüz küresel dünyasında Türkiye, uluslararası toplumun sorumlu ve aktif üyesi olarak Batı ile Doğu yu ve Güney ile Kuzey i barıştırmak amacıyla her bölgede aktif rol oynama konusunda çaba sarf etmektedir. Avrasya daki merkezî konumu, geniş coğrafyaya yayılan tarihî ve kültürel bağlantılar, Türkiye nin kültürler arasında diyalog ve işbirliği geliştirmesinde katalizatör rolü oynamaktadır. 3 Ankara, başka ülkelerle ortaklık arayan Avrupa ve Asya nın diğer ülkeleriyle işbirliği geliştirme sürecine gitmiştir. Türkiye nin iç politikasındaki değişiklikler de bu arayışı tetiklemiştir yılındaki parlamento seçimlerindi Recep Tayyip Erdoğan başkanlığındaki Adalet ve Kalkınma Partisi kazanmıştır. Bu arada Belarus un dış politika stratejisinde de bir takım değişiklikler yaşanmıştır lı yılların ikinci yarısında çok yönlü dış politika konsepti çerçevesinde Belarus, kendisinden uzak coğrafya ve bölgelerde de ekonomik varlığını arttırma yoluna gitmiştir. Türkiye ile münasebetleri de bu çerçevede değerlendirmek gerekmektedir. Yeni yüzyılda iki ülke arasındaki münasebetler, önceki döneme kıyasla farklılık arz etmeye başlamıştır. Hükümetler, parlamentolar ve dış siyaset müesseseleri seviyesindeki diyalog daha yoğun bir hâl almış, dostluk niteliği kazanmıştır. İkili işbirliğinin önemli mekanizmalarından biri de dışişleri bakan yardımcıları seviyesinde yapılan ortak istişare toplantıları olmuştur. Bu tür toplantılar , , , , , , , ve yıllarında sırasıyla Belarus ve Türkiye de gerçekleşmiştir. Bu toplantıların gündemini, siyasi münasebetler, uluslararası arenada işbirliği, ticarî ve ekonomik münasebetler, yatırım konuları, kültür, turizm ve eğitim alanlarında işbirliğinin geliştirilmesi ve konsolosluk meseleleri gibi konular teşkil etmiştir. Taraflar ayrıca bölgesel ve uluslararası nitelikteki meseleleri de tartışmışlardır. Örneğin Belarus, Türkiye nin sorun yaşadığı Yunanistan ve Suriye ile münasebetlerine karışmama sözü vermiştir. Belarus lu yetkililer, Türk iç politikasını da desteklemekte, Kürt meselesine de terörle mücadele açısından yaklaşmaktadırlar. İki ülkenin yetkili- 10 Rapor No: 25, Eylül

12 BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ ORSAM leri, insan hakları ve yeni bir Avrupa güvenlik sisteminin kurulması konularında da hemfikirdirler. İstişare toplantılarının neticelerinden biri de önümüzdeki yıllar için hareket planının oluşturulması olmuştur. Belarus-Türkiye, ikili münasebetlerde uluslararası arenadaki örgütlerde birbirlerinin adaylıklarını destekleme uygulaması da söz konusudur. Böyle bir işbirliği, AGİT, Avrupa Konseyi, KEİÖ vs. örgütlerde görülmektedir. Türkiye, Belarus un NATO ile işbirliği planlarını da desteklemektedir. Yine Türk tarafı, Belarus Parlamentosu na Avrupa Konseyi Parlamentolar Meclisi nde özel davetli statüsünün yeniden verilmesini ve üyeliğe kabul edilmesini de desteklemiştir. Ekim tarihinde Türkiye nin desteği sayesinde Belarus, KEİÖ ne gözlemci statüsü nde üye kabul edilmiştir yılında ise yine Türkiye nin desteğiyle bu üyelik uzatılmıştır. Kasım te ise Belarus Parlamentosu, KEİÖ Parlamentolar Konseyi ne gözlemci statüde üye kabul edilmiştir. Yine BM nin yönetim organlarına yapılan seçimlerde de taraflar, birbirlerinin adaylıklarını desteklemektedirler. Örneğin, Türkiye Belarus un dönemi BM Ekonomi ve Sosyal Konseyi ne üyeliğini desteklemiştir. Belarus ise BM daimi olmayan üyeler seçiminde oyunu Türkiye den yana kullanmıştır. Dışişleri bakanlıkları arasında Belarus-Türkiye siyasi istişare toplantıları en son 17 Mayıs tarihinde Minsk te yapılmıştır. Türk heyetinin başında Dışişleri Bakan Yardımcısı Fatih Ceylan varken, Belarus heyetine Valery Voronetsky başkanlık etmiştir. Yetkililer, Ortadoğu, BDT ve Kuzey Afrika daki gelişmeleri görüşmüşlerdir. Taraflar, Belarus-Türkiye ticarî, ekonomi ve yatırım alanlardaki potansiyeli ele almış, kültür, bilim, eğitim, turizm ve sağlık alanlarında da işbirliğinin geliştirilmesi gerektiği sonucuna varmışlardır. Görüşmeler neticesinde yılının ikinci yarısı yılının ilk yarısı için Eylem Planı onaylanmıştır. Bu bağlamda tarafların karşılıklı çıkarları gözetilerek Belarus ve Türkiye arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi üzerinde mutabakat sağlanmıştır. Önemli girişimlerden biri de iki ülke vatandaşları için kısa süreli vizelerin karşılıklı kaldırılması için çalışmaların başlatılması olmuştur. 4 Elçiliklerin faaliyeti, özellikle ticaret ve yatırım alanlarındaki işbirliğinin gelişmesine önemli katkıda bulunmuştur. Elçilikte çalışanların sayısı çok az olmasına rağmen diplomatlar, ikili münasebetlerin çok yönlü gelişmesi için aktif faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Büyükelçiliklerin faaliyetleri, her iki ülkenin de ulusal basınında yer almaktadır. İstanbul da Belarus Cumhuriyeti Başkonsolosluğu nun açılması (26 Ocak ) da iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin geliştiğini göstermektedir. Açılışa devlet yetkilileri, büyükelçi ve konsolosluk temsilcileri, İstanbul daki iş adamları, akredite uluslararası kuruluşlar ve medya temsilcileri katılmıştır. Belarus-Türkiye ilişkilerinde yaygın olarak fahri konsolosluklar da kullanılmaktadır. Belarus Cumhuriyeti nin Türkiye de 6 fahri konsolosu vardır. Fahri konsolosluklarının görevleri arasında Belarus Devleti ve vatandaşlarının hak ve çıkarlarının korunması, ekonomik, ticarî, ilmî ve kültürel münasebetlerin gelişimine katkıda bulunulması yer almaktadır li yıllarda parlamentolar arasında da münasebetler geliştirilmiştir. Türkiye nin Belarus ta , ve yıllarında yapılan parlamento seçimlerinin sonuçlarını kabul etmesinin de bundan önemli payı vardır. Nisan de TBMM de Belarus Parlamentosu ile Dostluk ve İşbirliği Grubu oluşturulmuştur yılında ise Belarus lu milletvekilleri, TBMM ile işbirliği grubunu oluşturmuşlardır. Rapor No: 25, Eylül

13 ORSAM Günümüzde bu grupların başkanlığını G. V. Novitskiy ve Seyid Arslan (Aralık den itibaren) yapmaktadırlar. İki ülke arasında diyalogun geliştirilmesi açısından Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko nun Ekim da gerçekleştirdiği Türkiye ziyareti de önemli rol oynamıştır. Belarus lu lider, İstanbul da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Recep Tayip Erdoğan ile görüşmüştür. Söz konusu görüşmelerin gündemini ise uluslararası arenadaki gelişmeler, ikili münasebetlerdeki sorunlar ve başta ekonomi alanı olmak üzere işbirliği potansiyeli gibi konular teşkil etmiştir. Lukaşenko bu görüşmeler sırasında Belarus un Türkiye ile münasebetlerini stratejik ortaklık seviyesine çıkartmak istediklerini ve Türkiye ye cazibeli tekliflerde bulunmaya hazır olduklarını belirtmiştir. Lukaşenko aynı zamanda her ne kadar münasebetlerin hızla geliştiğini belirtse de yine bu münasebetlerin potansiyelin çok altında olduğunun da altını çizmiştir. Belarus lu lider, Türk tarafına karşılıklı olarak her iki ülkede de teknolojik montaj ürünlerinin yapımını ve hafif sanayi, ilim, eğitim, teknoloji, turizm, ulaşım ve lojistik alanlarında işbirliğinin geliştirilmesini teklif etmiştir. 5 İkili temaslar yalnızca yüksek seviyede (Dışişleri Bakanlığı ) değil, çeşitli alanlardaki ikili komisyonlar düzeyinde de gelişmektedir. Ekonomi, turizm, ilmî-teknolojiler, askerî sanayi, makine yapımı vs. alanlarda da ikili komisyonlar faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Belarus ile Türkiye, eğitim, ilim, kültür, spor alanlarında işbirliğini te hükümetler arasında imzalanan İşbirliği Anlaşması çerçevesinde geliştirmektedirler yılında Belarus İlimler Akademisi ile TÜBİTAK arasında işbirliği anlaşması imzalanmıştır yılında adı geçen kurumlar, üçüncü ortak toplantılarını yapmışlardır. Nisan de Belarus Kültür Bakanlığı ile Türkiye Kültür Bakanlığı arasında Kültür ve Sanat Alanında İşbirliği Protokolü imzalanmıştır. Bu protokol, bu alanlardaki işbirliğinin yönlerini belirlemektedir. İkili münasebetlerde turizm de önemli bir yere sahiptir. Bu alandaki münasebetler, yılında hükümetler arasında imzalanan anlaşma çerçevesinde gelişmektedir. 3 Kasım de Spor ve Turizm Bakanlığı nda Belarus-Türkiye Turizm Komisyonu nun III. Toplantısı gerçekleşmiştir. Toplantıya devlet ve işadamları katılmıştır. Toplantıda Belarus delegasyonunun başkanlığını Spor ve Turizm Bakanı Oleg Kaçan, Türk delegasyonunun başkanlığını da Bakan Ertuğrul Günay yapmıştır. Görüşülen konuların başında ise vizelerin kaldırılması, muhtemel yatırımlar ve turizm alanındaki diğer işbirliği alanları teşkil etmiştir. Belarus resmî istatistiklerine göre, yılında Türkiye den turist Belarus u ziyaret etmiştir. Türkiye, Rusya ve İngiltere den sonra üçüncü sırada yer almaktadır. İstatistiklere göre, Türkiye yi bin Belarus vatandaşı ziyaret etmiştir. Vizelerin kaldırılmasıyla birlikte turist sayısının iki kat artması beklenmektedir. Uzun yıllar boyunca gelişen işbirliği sonucunda Belarus ve Türkiye, münasebetlerini sağlam temellere oturtmayı başarmışlardır. Münasebetlerin tesis edildiği yılından bu yana yaklaşık 40 anlaşma imzalanmıştır. Bu anlaşmalar, ticaret ve ekonomi alanlarındaki işbirliğinin geliştirilmesi, diplomatik, resmî ve hususi pasaportlarla vizesiz geçişlerin sağlanması, yatırımların karşılıklı olarak ve güvence altına alınması, hava ve karayolları ulaşımının sağlanması, eğitim, ilim, kültür ve spor alanlarında işbirliğinin geliştirilmesi, turizm alanındaki işbirliğinin yeni bir seviyeye çıkartılması, 12 Rapor No: 25, Eylül

14 BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ ORSAM ikili vergilendirmenin kaldırılması, uluslararası organize suçlar, uluslararası uyuşturucu kaçakçılığı ve uluslararası terörizm ile ortak mücadelenin yürütülmesi, bilgi alış verişinin sağlanması gibi konuları kapsamaktadır. 6 Belarus-Türkiye ilişkilerinin örneğinde siyasi temasların ekonomik münasebetleri de ne kadar olumlu etkilediği daha iyi anlaşılmaktadır. Bununla birlikte ekonomi alanındaki işbirliği potansiyeli kısmen gerçekleştirilmiştir. Türk ithalatı Belarus un ticaret hacminde sırada, Belarus mallarının Türkiye ye ihracatı sırada yer almaktadır. Türkiye, Belarus ekonomisine yapılan yatırımlar açısından üçüncü sırada bulunmaktadır. Doğrudan yatırıma bir örnek olarak telekomünikasyon şirketinin satın alınmasını gösterebiliriz yılında Hayat Telecom, BeST şirketinin hisselerinin yüzde 80 ni satın almış ve iki yıl içerisinde bu şirkete milyon dolar yatırımda bulunmuştur. Yatırım projeleri arasında ise Türk şirketleri tarafından inşa edilen Crown Plaza, Minsk Hotel ve eğlence kompleksi Juravinka projeleri gelmektedir yılları arasında Emsaş, Begün Bel İnşaat, Belturk Stroy Finans ve Eriş İnşaat gibi inşaat şirketleri, Belarus ta milyon dolar değerinde projeler hayata geçirmişlerdir. İki ülke arasında ticarî münasebetler yılına kadar artarak gelişmiştir. Ancak yılında yaşanan mali kriz, iki ülke arasındaki ticaret hacmini de olumsuz etkilemiştir de Belarus ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi ,7 milyon dolar seviyesindeydi. Belarus ihracatı milyon dolar, Türkiye den ithalat ,7 milyon dolardı. 7 Belarus, Türkiye ye metal ve petrokimya ürünleri, keten, ağaç ve tekstil ürünleri, teknoloji ürünleri, sentetik iplikler vs. ihraç etmektedir. Türkiye ise Belarus a sebze-meyve, tekstil ürünleri, çeşitli otomobiller, tuvalet kağıdı, otomobil ve traktör parçaları vs. ihraç etmektedir. Belarus, Türk yatırımlarına ilgi duymakta ve Türk şirketlerinin Belarus ta konut, otel, alışveriş ve eğlence merkezlerinin inşa etmesini istemektedir. Böylece Türk-Belarus münasebetlerinin analizi, aşağıdaki sonuçlara varmamızı sağlamaktadır: 1- Önemli uluslararası konularla ilgili yapılan görüş alışverişi, Belarus ve Türkiye nin birçok uluslararası meseleye olan yaklaşımlarının birbirine yakın ya da aynı olduğunu göstermiştir. Bu husus, en üst düzeyde ikili ilişkilerin geliştirilmesi için müsait şartlar yaratmaktadır. Üst düzey seviyesindeki temaslar ise ticaret ve ekonomik alanlarındaki işbirliğine de ivme kazandıracaktır. 2- Bölgede ve genel olarak Avrasya da giderek artan siyasi ve ekonomik ağırlığı, Türkiye yi Belarus açısından cazip bir ortak hâline getirmektedir. Türkiye; başta Azerbaycan, Gürcistan ve Asya ülkeleri olmak üzere Sovyet sonrası coğrafyada güçlü bir etkiye sahiptir. Bu husus, Belarus un da bu coğrafyada çıkarları olduğundan dolayı önem arz etmektedir. Belarus da Türkiye açısından önemli bir ülkedir. 9 milyon nüfusluk bir ülke, Türk malları için önemli bir pazar konumundadır. Belarus, Batı-Doğu, Güney-Kuzey yollarının kesiştiği noktada bulunmaktadır. Belarus-Türkiye İş Konseyi Eş Başkanı Gürsel Öngören de Belarus gazetecilerine verdiği röportajda bu hususun altını çizmiştir. Konseyin son toplantısı Minsk te Kasım de yapılmıştır. Öngören e göre, Belarus un Gümrük Birliği ile Ortak Ekonomik Alanı na üye olması, Türkiye nin yatırım siyasetini teşvik etmektedir. 8 Rapor No: 25, Eylül

15 ORSAM 3- Olumlu dinamiğin önemli faktörlerinden biri de iki ülke arasındaki münasebetlerin yalnızca pragmatik temelde gelişmesi ve ideolojik sınırlamalardan uzak olmasıdır. Örneğin Belarus taki Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliği nin internet sitesinde Türk- Belarus münasebetleri, her iki ülkenin de AB ve ABD ile münasebetleri çerçevesinde değerlendirilmiştir. Belgede Türk-Belarus münasebetlerinde hiçbir sorunun olmamasının, bu münasebetlerin olumlu ve hızlı bir şekilde gelişmesini sağladığının altı çizilmiştir. AB ve ABD, Belarus u anti-demokratik siyaset izlemekle ve insan hakları ihlalleriyle suçlayarak Belarus a yaptırım uygulamaktadırlar. Ancak Türkiye AB ye karşı yükümlülüklerine ve Batı ile münasebetlerine zarar vermeden Belarus Cumhuriyeti ile her seviyede dostluk münasebetlerini devam ettirmeye çalışmaktadır. 9 Bu konuya Türkiye Büyükelçisi Nezahi Özkaya da Ekim de verdiği röportajda değinmiştir. Belarus-AB ve Belarus-Türkiye münasebetlerine değinen büyükelçi, her ne kadar Türkiye nin Avrupa nın genel siyasetine bağlı kalacağını dile getirse de Ankara nın Belarus a siyasi ve ekonomik yaptırım uygulamayacağının da altını çizmiştir. Büyükelçi, konuşmasına şöyle devam etmiştir: Bize göre Belarus a uygulanan her türlü yaptırım, beklenen sonucu vermeyecektir ve AB, bizim tutumumuza anlayışla yaklaşmaktadır. Belarus un Gümrük Birliği ile Ortak Ekonomik Alanı na üye olması da Belarus-Türkiye işbirliğinin imkânlarını arttıracaktır. Bugün Türk yatırım ve işadamları Belarus a sadece Türkiye den değil Rusya dan da gelebilir Münasebetlerin olumlu dinamiğine rağmen Belarus, Türk toplumunun büyük bir kısmı için az tanınan ülke olarak kalmıştır. Türk toplumunda Belarus, sıkça Rusya ile bağdaştırılmaktadır. Belarus vatandaşlarının Türkiye ye yaklaşımında da peşin hükümlülükler mevcuttu. Bunda hiç şüphesiz Belarus vatandaşlarının da katıldığı Rus-Osmanlı savaşlarının da etkisi büyüktür. 14 Rapor No: 25, Eylül

16 BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ ORSAM SONNOTLAR 1 Zasedanie Belorussko-Turetskogo Soveta Delovogo Sotrudniçestva Sostoitsya v BelTPP 2 Noyabrya, 2 A. Tihomirov, Sostoyaniye Politiçeskogo Dialoga Mejdu Respublikoy Belarus i Turetskoy Respublikoy v gg., Belarusy-Turtsiya: Puti Sotrudniçestva. Materailı Mejdunarodnoy Nauçno-Praktiçeskoy Konferentsiyi 8 Dekabrya , Minsk , s a.g.e., s Vneşnyaya Politika Kratkiy Oçerk, 5 О Belorussko-Turetskih Politiçeskih Konsultatsiyash, 6 Aleksandr Lukaşenko Vstretilsya s Premyer-Ministrom Turtsii Recepom Tayipom Erdoganom i Prezidentom Etoy Stranı Abdulloy Gülem, 7 İnal Veka, Liberalizatsiya Turetskoy Ekonomiki i Privleçeniye İnostrannogo Kapitala, Belarus-Turtsiya: Puti Sotrudniçestva: Materialı Vtoroy Mejdunarodnoy Nauçno-Praktiçeskoy Konferentsiyi 25 Fevralya , Minsk , s İgor Savostenko, Otmena Viz Tolko Usilit İnteres Belorusov k Etoy Prekrasnoy Strane. İntervyu s Valeriem Kolesnikom, Çrezvıçaynım i Polnomoçnım Poslom Respubliki Belarus v Turetskoy Respublike, Respublika, Turtsiya Planiruyet İnvestirovaty v Belarusy, Çtobı Poluçity Dostup k Rınkam ES, economics//11/02/ html 10 Otnoşeniya Belarusi i Turtsii, 11 Ofitsialno. Zayavleniye Posla, Respublika, içestva. Materialı Nauçno-Praktiçeskoy Konferentsii (Minsk, 8 Dekabrya ), Minsk , s. Rapor No: 25, Eylül

17 ORSAM KAYNAKÇA Aleksandr Lukaşenko Vstretilsya s Premyer-Ministrom Turtsii Recepom Tayipom Erdoganom i Prezidentom Etoy Stranı Abdulloy Gülem, О Belorussko-Turetskih Politiçeskih Konsultatsiyash, Ofitsialno. Zayavleniye Posla, Respublika, Otnoşeniya Belarusi i Turtsii, Savostenko, İ., Otmena Viz Tolko Usilit İnteres Belorusov k Etoy Prekrasnoy Strane. İntervyu s Valeriem Kolesnikom, Çrezvıçaynım i Polnomoçnım Poslom Respubliki Belarus v Turetskoy Respublike, Respublika, Tihomirov, A., Sostoyaniye Politiçeskogo Dialoga Mejdu Respublikoy Belarus i Turetskoy Respublikoy v gg., Belarusy-Turtsiya: Puti Sotrudniçestva. Materailı Mejdunarodnoy Nauçno-Praktiçeskoy Konferentsiyi 8 Dekabrya , Minsk Turtsiya Planiruyet İnvestirovaty v Belarusy, Çtobı Poluçity Dostup k Rınkam ES, Veka, İ., Liberalizatsiya Turetskoy Ekonomiki i Privleçeniye İnostrannogo Kapitala, Belarus-Turtsiya: Puti Sotrudniçestva: Materialı Vtoroy Mejdunarodnoy Nauçno-Praktiçeskoy Konferentsiyi 25 Fevralya , Minsk Vneşnyaya Politika Kratkiy Oçerk, Zasedanie Belorussko-Turetskogo Soveta Delovogo Sotrudniçestva Sostoitsya v BelTPP 2 Noyabrya, -sostoitsja-v-beltppnojabrja_i_ html 16 Rapor No: 25, Eylül

18 BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ ORSAM ORSAM RAPORLARI ORSAM Rapor No: 1 Mart Deniz Haydutluğu ile Mücadele ve Türkiye nin Konumu: Somali Örneği (Tr - Eng) ORSAM Rapor No: 2 Nisan Yılında Nato ve Türkiye (Tr - Eng) ORSAM Rapor No: 3 Mayıs Irak&#;ın Kilit Noktası: Telafer (Tr - Eng) ORSAM Rapor No: 4 Temmuz Lübnan Seçimleri: Kazananlar, Kaybedenler ve Türkiye ORSAM Rapor No: 5 Ağustos Türkiye-Lübnan İlişkileri: Lübnanlı Dinsel ve Mezhepsel Grupların Türkiye Algılaması (Tr - Eng) ORSAM Rapor No: 6 Kasım Tuzhurmatu Türkmenleri: Bir Başarı Hikayesi (Tr - Eng - Ar) ORSAM Rapor No: 7 Kasım Unutulmuş Türkmen Diyarı: Diyala (Tr - Eng - Ar) ORSAM Rapor No: 8 BLACK SEA INTERNATIONAL Rapor No: 1 Aralık Karadeniz&#;in Bütünleşmesi İçin Abhazya (Tr - Eng) ORSAM Rapor No: 9 Ocak Yemen Sorunu: Bölgesel Savaşa Doğru mu? (Tr - Eng) ORSAM Rapor No: 24 Ocak Kuveyt Emirliği: Savaş ve Barış Arasındaki El Sabah İktidarı ve Türkiye ile İlişkiler ORSAM Rapor No: 25 Ocak Hukuki ve Siyasi Yönleriyle Güvenlik Konseyi nin İran Ambargosu ORSAM Rapor No: 26 Rapor No: 5 Şubat Kırgızistan da Son Gelişmeler: Dün, Bugün, Yarın (Tr - Rus) ORSAM Rapor No: 27 Şubat Mısır Devriminin Ayak Sesleri: Bir Devrin Sonu mu?

19 ORSAM ORSAM Rapor No: 42 ORSAM Su Araştırmaları Programı Rapor No: 3 Nisan Nil Nehri Havzasının Hidropolitik Tarihi ve Son Gelişmeler ORSAM Rapor No: 43 Nisan Kuzey Irak&#;ın Sosyal-Siyasal Yapısı ve Kürt Bölgesel Yönetimi&#;nin Türkiye İle İlişkileri ORSAM Rapor No: 44 ORSAM Su Araştırmaları Programı Rapor No: 4 Nisan Meriç Nehri Havzası Su Yönetimi nde Uluslararası İşbirliği Zorunluluğu ORSAM Rapor No: 45 Nisan Suriye de Demokrasi mi İç Savaş mı?

20 BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ ORSAM ORSAM Rapor No: 84 ORSAM Su Araştırmaları Programı Rapor No: 9 Kasım Somali nin Açlık Felaketi: Siyasi Kuraklık mı Yoksa Doğal Afet mi? (Tr-Eng) ORSAM Rapor No: 85 Kasım Suriye Politik Kültüründe Tarihsel Pragmatizm, Beşar Esad Dönemi Suriye Dış Politikası ve Türkiye- Suriye İlişkileri ORSAM Rapor No: 86 Kasım Geçmişten Günümüze Irak Türkmen Cephesi nin Yapısı ve İdari Durumu ORSAM Report No: 87 Kasım Turkmen in Iraq and Their Flight: A Demographic Question? (Eng) ORSAM Rapor No: 88 Kasım Irak ta Bektaşilik (Türkmenler Şebekler Kakailer) ORSAM Rapor No: 89 Kasım Değişim Sürecindeki Fas Monarşisi: Evrim mi? Devrim mi?

21 ORSAM AKADEMİK KADRO Hasan Kanbolat Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Doç. Dr. Tarık Oğuzlu Doç. Dr. Harun Öztürkler Doç. Dr. Mehmet Şahin Doç. Dr. Özlem Tür Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) Habib Hürmüzlü Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen Yrd. Doç. Dr. Bayram Sinkaya Doç. Dr. Canat Mominkulov Dr. Abdullah Alshamri Dr. Neslihan Kevser Çevik Elmira Cheremisova Dr. Didem Danış Dr. Jale Nur Ece Dr. Yaşar Sarı Dr. Süreyya Yiğit Av. Petersburg Üniversitesi ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Galatasaray Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü ORSAM Danışmanı, Deniz Emniyeti ve Güvenliği ORSAM Danışmanı, Avrasya - ORSAM Bişkek Temsilcisi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. Ögretim Üyesi ORSAM Danışmanı, Avrasya ORSAM Danışmanı, Enerji - Deniz Hukuku ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü ORSAM Danışmanı, Afrika - ORSAM Antananarivo (Madagaskar) Temsilcisi ORSAM Uzmanı, Ortadoğu ORSAM İzmir Temsilcisi ORSAM Erbil (Irak) Temsilcisi ORSAM Uzmanı, Ortadoğu ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu ORSAM, Ortadoğu ORSAM, Ortadoğu & Projeler ORSAM, Ortadoğu ORSAM, Karadeniz ORSAM, Ortadoğu ORSAM, Ortadoğu ORSAM, Ortadoğu ORSAM Su Araştırmaları Programı Dr. Tuğba Evrim Maden Dr. Seyfi Kılıç Kamil Erdem Güler Çağlayan Arslan ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı ORSAM Su Araştırmaları Programı ORSAM Su Araştırmaları Programı ORSAM DANIŞMA KURULU Dr. İsmet Abdülmecid Prof. Dr. Hayati Aktaş Prof. Dr. Ramazan Daurov Prof. Dr. Vitaly Naumkin Dr. Abdullah Alshamri Hasan Alsancak Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık Prof. Dr. Ahat Andican Prof. Dr. Dorayd A. Noori Prof. Dr. Tayyar Arı Prof. Dr. Ali Arslan Büyükelçi Shaban Murati Başar Ay Hediye Levent Prof. Dr. Mustafa Aydın Doç. Dr. Ersel Aydınlı Yaşar Yakış Patrick Seale Prof. Dr. Hüseyin Bağcı Prof. Aftab Kamal Pasha Itır Bağdadi Prof. Dr. İdris Bal Yrd. Doç. Dr. Ersan Başar Dr. Dönem Milletvekili Karadeniz Teknik Üniversitesi, Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölüm Başkanı Orient Research Center Başkanı Irak Türkmen Basın Konseyi Başkanı Ortadoğu Danışmanı Tacikistan Cumhurbaşkanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkan Yardımcısı 20 Rapor No: 25, Eylül

22 BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ ORSAM Prof. Dr. Ali Birinci Polis Akademisi Doç. Dr. Mustafa Budak Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdür Yardımcısı Dr. Hasan Canpolat İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı E. Hava Orgeral Ergin Celasin Hava Kuvvetleri Komutanı Volkan Çakır ORSAM Danışmanı, Afrika Doç. Dr. Mitat Çelikpala Kadir Has Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Çetiner Çetin Gazeteci (Orta Doğu) Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya YÖK Başkanı Dr. Didem Danış ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Galatasaray Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü Prof. Dr. Volkan Ediger İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü Prof. Dr. Cezmi Eraslan Başbakanlık Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Çağrı Erhan Ankara Üniversitesi, Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Dr. Amer Hasan Fayyadh Bağdat Üniversitesi, Siyaset Bilimi Fakültesi Dekanı Dr. Farhan Ahmad Nizami Oxford Üniversitesi İslami Çalışmalar Merkezi Yöneticisi Av. Aslıhan Erbaş Açıkel ORSAM Danışmanı, Enerji - Deniz Hukuku Cevat Gök Irak El Fırat TV Türkiye Müdürü Mete Göknel BOTAŞ Eski Genel Müdürü Osman Göksel BTC ve NABUCCO Koordinatörü Timur Göksel Beyrut Amerikan Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muhamad Al Hamdani Irak ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Numan Hazar Emekli Büyükelçi Habib Hürmüzlü ORSAM Danışmanı, Ortadoğu Doç. Dr. Pınar İpek Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Dr. Tuğrul İsmail TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Alexandr Koleşnikov Diplomat Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) ORSAM Danışmanı, Avrasya Doç. Dr. Hasan Ali Karasar ORSAM Danışmanı, The Black Sea International Koordinatörü - Bilkent Üniversitesi Doç. Dr. Şenol Kantarcı Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Selçuk Karaçay Vodofone Genel Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Nilüfer Karacasulu Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü İsmet Karalar Edremit Belediye Başkanı Danışmanı Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman Fatih Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Şaban Kardaş TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli Çukurova Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Aleksandr Knyazev Rus-Slav Üniversitesi (Bişkek) Prof. Dr. Erol Kurubaş Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Talip Küçükcan Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Arslan Kaya KPMG,Yeminli Mali Müşavir Dr. Hicran Kazancı Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi İzzettin Kerküklü Kerkük Vakfı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu Okan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Av. Tuncay Kılıç Edremit Belediye Başkanı Dr. Max Georg Meier Hanns Seidel Vakfı Proje Müdürü (Bişkek) Prof. Dr. Mosa Aziz Al Mosawa Bağdat Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahir Nakip Erciyes Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tarık Oğuzlu ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Uluslararası Antalya Üniversitesi Prof. Dr. Çınar Özen Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Murat Özçelik Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarı Muhammed Nurettin Beyrut Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Doç. Dr. Harun Öztürkler ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Afyon Kocatepe Üniversitesi Dr. Bahadır Pehlivantürk TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Victor Panin Pyatigorsk Üniversitesi (Pyatigorsk, Rusya Federasyonu) Doç. Dr. Fırat Purtaş Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü, TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Suphi Saatçi Kerkük Vakfı Genel Sekreteri Dr. Yaşar Sarı ORSAM Danışmanı, Avrasya - ORSAM Bişkek Temsilcisi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. Ögretim Üyesi Ersan Sarıkaya Türkmeneli TV (Kerkük,Irak) Yrd. Doç. Dr. Bayram Sinkaya ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlşkiler Bölümü Doç. Dr. İbrahim Sirkeci Regent s College (Londra, Birleşik Krallık) Dr. Aleksandr Sotnichenko St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Zaher Sultan Lübnan Türk Cemiyeti Başkanı Dr. Irina Svistunova Rusya Strateji Araştırmaları Merkezi, Türkiye-Ortadoğu Araştırmaları Masası Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Şahin ORSAM Ortadoğu Danışmanı,Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Mehmet Şüküroğlu Enerji Uzmanı Doç. Dr. Oktay Tanrısever ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Erol Taymaz ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusü Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Sabri Tekir İzmir Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Dr. Gönül Tol Middle East Institute Türkiye Çalışmaları Direktörü Doç. Dr. Özlem Tür ORSAM Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü M. Ragıp Vural Dergisi Yayın Koordinatörü Dr. Ermanno Visintainer Vox Populi Direktörü (Roma,İtalya) Dr. Umut Uzer İstanbul Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Prof. Dr. Vatanyar Yagya St. Petersburg Şehir Parlamentosu Milletvekili, St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Dr. Süreyya Yiğit ORSAM Avrasya Danışmanı Osman Göksel BTC ve NABUCCO Koordinatörü Rapor No: 25, Eylül

23 ORSAM Timur Göksel Beyrut Amerikan Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muhamad Al Hamdani Irak ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Habib Hürmüzlü ORSAM Ortadoğu Danışmanı Numan Hazar Emekli Büyükelçi Doç. Dr. Pınar İpek Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Dr. Tuğrul İsmail TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) ORSAM Danışmanı, Avrasya Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. Şenol Kantarcı Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Selçuk Karaçay Vodafone Genel Müdür Yardımcısı (Türkiye) Doç. Dr. Nilüfer Karacasulu Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman Fatih Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Şaban Kardaş TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli Çukurova Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Aleksandr Knyazev Rus-Slav Üniversitesi (Bişkek, Kırgızistan) Prof. Dr. Erol Kurubaş Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Talip Küçükcan Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Arslan Kaya KPMG, Yeminli Mali Müşavir Dr. Hicran Kazancı Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi İzzettin Kerküklü Kerkük Vakfı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu Okan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mosa Aziz Al Mosawa Bağdat Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahir Nakip Erciyes Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tarık Oğuzlu ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Bilkent Üniversitesi Prof. Dr. Çınar Özen Ankara Üniversitesi, SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü Murat Özçelik Türkiye Cumhuriyeti Bağdat Büyükelçisi Doç. Dr. Harun Öztürkler ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisat Bölümü Dr. Bahadır Pehlivantürk TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Victor Panin Pyatigorsk Üniversitesi (Pyatigorsk, Rusya) Doç. Dr. Fırat Purtaş Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü, TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Suphi Saatçi Kerkük Vakfı Genel Sekreteri Dr. Yaşar Sarı ORSAM Danışmanı, Avrasya ORSAM Bişkek Temsilcisi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. Ersan Sarıkaya Türkmeneli TV - (Kerkük, Irak) Dr. Bayram Sinkaya ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. İbrahim Sirkeci Regent s College (Londra, Birleşik Krallık) Dr. Aleksandr Sotnichenko St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Zaher Sultan Lübnan Türk Cemiyeti Başkanı Dr. Irina Svistunova Rusya Strateji Araştırmaları Merkezi, Türkiye-Ortadoğu Araştırmaları Masası Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Şahin ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Mehmet Şüküroğlu Enerji Uzmanı Doç. Dr. Oktay Tanrısever ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Erol Taymaz ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusü Rektör Yardımcısı (KKTC) Prof. Dr. Sabri Tekir İzmir Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Dr. Gönül Tol Middle East Institute Türkiye Çalışmaları Direktörü (ABD) Doç. Dr. Özlem Tür ORSAM Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü M. Ragıp Vural Dergisi Yayın Koordinatörü Dr. Ermanno Visintainer Vox Populi Direktörü (Roma-İtalya) Dr. Umut Uzer İstanbul Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Prof. Dr. Vatanyar Yagya St. Petersburg Şehir Parlamentosu Milletvekili, St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Dr. Süreyya Yiğit ORSAM Avrasya Danışmanı ORTADOĞU ETÜTLERİ YAYIN KURULU Meliha Benli Altunışık ODTÜ Bülent Aras Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Tayyar Arı Uludağ Üniversitesi İlker Aytürk Bilkent Üniversitesi Recep Boztemur ODTÜ Katerina Dalacoura Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık) F. Gregory Gause Vermont Üniversitesi (ABD) Fawaz Gerges Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık) Ahmet K. Han Kadir Has Üniversitesi Raymond Hinnebusch St. Andrews Üniversitesi (Birleşik Krallık) Rosemary Hollis City Üniversitesi (Birleşik Krallık) Bahgat Korany Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) Peter Mandaville George Mason Üniversitesi (ABD) Emma Murphy Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) ORTADOĞU ANALİZ YAYIN KURULU Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık Hasan Kanbolat Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü ORSAM Başkanı Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü ORSAM Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı 22 Rapor No: 25, Eylül

24 ORSAM Mithatpaşa Caddesi 46/4 Kızılay/Ankara Tel: 0() Fax: 0 () [email protected] [email protected]

25 Доклад ОРСАМ: ЧЕРНОМОРСКИЙ МЕЖДУНАРОДНЫЙ Доклад: 25, Сентябрь БЕЛАРУСЬ ТУРЦИЯ: ПОЗИТИВНАЯ ДИНАМИКА МЕЖГОСУДАРСТВЕННОГО СОТРУДНИЧЕСТВА BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ BELARUS-TURKEY: POSITIVE DYNAMICS OF INTERGOVERNMENTAL COOPERATION ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES CENTER FOR RESEARCH AND DIALOGUE

26 БЕЛАРУСЬ ТУРЦИЯ: ПОЗИТИВНАЯ ДИНАМИКА МЕЖГОСУДАРСТВЕННОГО СОТРУДНИЧЕСТВА (к летию установления дипломатических отношений) BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ (Diplomatik Münasebetlerinin Kuruluşunun Yılı Münasebetiyle) BELARUS-TURKEY: POSITIVE DYNAMICS OF INTERGOVERNMENTAL COOPERATION (To the 20th anniversary of establishing diplomatic relations) Доклад ОРСАМ: ЧЕРНОМОРСКИЙ МЕЖДУНАРОДНЫЙ Доклад: 25 Сентябрь ISBN:

27 Шадурский Виктор Геннадьевич Доктор исторических наук, профессор Белорусского Государственного Университета. С 1 сентября г. является деканом факультета международных отношений Белорусского Государственного Университета. Сфера его научных интересов включает актуальные проблемы внешней политики Республики Беларусь, ее отношения с европейскими государствами, внутреннюю и внешнюю политику Франции, место и роль Балтийского региона в современной мировой политике, глобальные проблемы мирового развития и их влияние на Беларусь. Автор многочисленных научных публикаций по указанной проблематике, в том числе изданных за рубежом, а также монографии и учебного пособия, рекомендованного Министерством образования Республики Беларусь. Председатель редакционного совета Журнала Международного права и международных отношений.

28 Cодержание От Издателя Резюме Доклад: Беларусь Турция: позитивная динамика межгосударственного сотрудничества Литература

29 ОТ ИЗДАТЕЛЯ Беларусь является одной из республик Советского Союза, с которой Турция начала развивать тесное сотрудничество после распада СССР. Являясь участницей Таможеноого Союза, образованного Беларусью, Казахстаном и Россией белорусский рынок представляет особый интерес для турецких компаний и инвесторов. Не удивительно, что торгово-экономическое сотрудничество является приоритетным вектором турецко-белорусских отношений. Не смотря на то, что турецко-белорусские взаимодействие начало развиваться сразу же после распада СССР, эти отношения вышли на новый уровень только в начале века, что связано с рядом политических событий национального и регионального масштаба. В двустороннем белорусско-турецком сотрудничестве сложилась практика взаимной поддержки кандидатур в рамках универсальных международных организаций. Тесные дипломатические контакты и визиты также положительно влияют на развитие всестороннего сотрудничества между странами. Важно и то, что и Беларусь, и Турция придают большое значение развититю отношениям в таких сферах как культура, образование и т.д. Наш Центр с целью внесения вкалада в процесс развития двухсторонних отношений начал публиковать доклады по тематике белорусско-турецкого сотрудничества. Первый из них был посвящен беларусско-турецким экономическим отношениям. Во втором докладе рассматривается позитивная динамика межгосударственного сотрудничества. Автор доклада доктор исторических наук, профессор Белорусского Государственного Университета Шадурский Виктор Геннадьевич. Доклады будут издаваться на трех языках турецком, русском, английском. ОРСАМ благодарит Посольство Республики Беларусь в Турецкой Республике за оказанное содействие и выражает надежду, что материал вызовет интерес у широкого круга читателей в Турции. д. п. н., доцент Хасан Али Карасар координаторчерноморского международного центра исследований и диалога Хасан Канболат Директор ОРСАМ 4 Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

30 Доклад ОРСАМ: ЧЕРНОМОРСКИЙ МЕЖДУНАРОДНЫЙ Доклад: 25 Автор: Виктор Шадурский ORSAM ORSAM Центр стратегических исследований Ближнего Востока БЕЛАРУСЬ ТУРЦИЯ: ПОЗИТИВНАЯ ДИНАМИКА МЕЖГОСУДАРСТВЕННОГО СОТРУДНИЧЕСТВА Резюме - Турция стала первым государством, признавшим независимость Республики Беларусь (16 декабря г.). Несмотря на серьезное различие культурных и религиозных традиций, значительную географическую удаленность, развитие белорусско-турецких связей на протяжении двух десятилетий в основном шло по восходящей линии. - В первые годы установления дипломатических отношений стороны внимательно присматривались друг к другу, искали взаимовыгодные сферы для сотрудничества. - В качестве точки отсчета второго этапа двусторонних отношений можно принять первый в и- стории белорусско-турецких отношений официальный визит в Турцию Президента Республики Беларусь А. Лукашенко, который состоялся в июле г. Главным итогом визита стало подписание в Анкаре Договора о дружбе и сотрудничестве между Республикой Беларусь и Турецкой Республикой. - Отношения между двумя государствами в новом тысячелетии стали выгодно отличатся от отношений предшествующего десятилетия. Гораздо более интенсивным стал белорусско-турецкий диалог на уровне правительств, парламентов и внешнеполитических ведомств двух стран, он приобрел стабильный и дружественный характер. - В двустороннем белорусско-турецком сотрудничестве сложилась практика взаимной поддержки кандидатур в рамках универсальных международных организаций. Осуществляется тесное взаимодействие в рамках ОБСЕ, Совета Европы, ОЧЭС и их парламентских структур. - О развитии дипломатических отношений между двумя странами свидетельствует также открытие генерального консульства Республики Беларусь в Стамбуле (26 января г.). - Обратив внимание на высокий уровень и продуктивность белорусско-турецких политических контактов, белорусский руководитель высказал мнение, что огромный потенциал сотрудничества используется не в полной мере. Глава Белорусского государства предложил турецкой стороне проработать вопросы создания в Турции сборочных производств белорусской техники и налаживания турецкой стороной производства сложной технической продукции на территории Беларуси, а также расширить сотрудничество в области легкой промышленности, науки и технологий, образования и туризма, транспорта и логистики. - По данным официальной белорусской статистики, в г. с туристическими целями в Беларуси побывали граждан Турции, которая по количеству туристов занимает третье место после России и Великобритании. Согласно статистическим данным, в г. в Турции побывало чуть более тысяч белорусов, что составило около 0,4% общего потока иностранцев. Благодаря отмене виз поток туристов из Турции может увеличиться в два раза. - В результате многолетнего сотрудничества Беларусь и Турция смогли создать достаточно развитую нормативно-правовую базу взаимодействия. С момента установления дипломатических отношений в г. и до конца г. между Турцией и Беларусью была создана договорно-правовая база, насчитывающая около 40 двусторонних соглашений., в т.ч. соглашения о торговом и экономическом сотрудничестве, о взаимных безвизовых поездках по дипломатическим, служебным и специальным паспортам, о взаимном содействии и взаимной защите инвестиций, о воздушном сообщении, о международном автомобильном сообщении, о сотрудничестве в области образования, науки, культуры и спорта, о сотрудничестве в области туризма, об избегании двойного налогообложения в отношении налогов на доходы, о сотрудничестве в борьбе с международной организованной преступностью, международной нелегальной торговлей наркотиками и международным терроризмом, о сотрудничестве в области военного обучения, техники и науки, Протокол о сотрудничестве в области обмена информацией и др. Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

31 ORSAM Беларусь Турция: Позитивная Динамика Межгосударственного Сотрудничества (к летию установления дипломатических отношений) Турция стала первым государством, признавшим независимость Республики Беларусь (16 декабря г.). Признание независимости нашего государства и других постсоветских стран до официального прекращения полномочий президента СССР М. Горбачева (25 декабря г.) означало, что Турция пристально следила за ситуацией на постсоветском пространстве и намеревалась усилить свое присутствие в этом обширном регионе. Несмотря на серьезное различие культурных и религиозных традиций, значительную географическую удаленность, развитие белорусско-турецких связей на протяжении двух десятилетий в основном шло по восходящей линии. В истории сотрудничества двух стран можно выделить несколько этапов, каждый из которых характеризуется, выбором приоритетных направлений, форм и методов сотрудничества, определенной интенсивностью связей. Первый этап гг. период становления отношений, формирование нормативно-правовой базы межгосударственного взаимодействия, поиск оптимальных форм и направлений сотрудничества двух стран. Второй этап конец х гг. противоречивость белорусско-турецкого политического диалога, расширение связей в экономической сфере. Третий этап е настоящее время расширение политических контактов, взаимная поддержка международных инициатив страны-партнера, рост экономического сотрудничества, увеличение туристических обменов год имеет особое значение в истории белорусской государственности. В первый год независимого развития произошло полное международное признание Республики Беларусь. 25 марта г. дипломатические отношения были установлены между Беларусью и Турцией. В первые годы установления дипломатических отношений стороны внимательно присматривались друг к другу, искали взаимовыгодные сферы для сотрудничества. Первой инициативу в налаживании системных связей проявила Турция, открыв в 10 апреля г. в Минске посольство. Первым послом Турции в Беларуси стал M. Тансу Окадан. Он пробыл на своем посту до конца февраля г. В г. в Беларуси побывал с визитом Председатель Великого национального собрания Турции Х. Джиндорук. В июле того же года был создан Белорусско-Турецкий совет делового сотрудничества, целью которого было объявлено развитие внешнеэкономических связей между Беларусью и Турцией, а также установление прямых контактов между деловыми кругами двух стран. В ноябре г. совет собрался на свое 11 заседание. 2 В рамках деятельности совета организуются визиты делегаций и отдельных предпринимателей, проводятся деловые встречи, семинары по вопросам торгово-экономического сотрудничества, осуществляется обмен информационными материалами об экспортных и инвестиционных возможностях. 6 Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

32 БЕЛАРУСЬ ТУРЦИЯ: ПОЗИТИВНАЯ ДИНАМИКА МЕЖГОСУДАРСТВЕННОГО СОТРУДНИЧЕСТВА ORSAM 14 декабря г. был подписан Протокол между министерствами иностранных дел, согласно которому предполагалось проведение регулярных встреч министров иностранных дел. Вместе с тем на начальном этапе развития отношений не обошлось и без серьезных конфликтов. В конце г. из Республики Беларусь были высланы два атташе турецкого посольства, которым инкриминировалась «деятельность, несовместимая со статусом дипломата». Турецкая сторона не согласилась с предъявленными обвинениями. МИД Турции расценил действия белорусских властей как необоснованные и несправедливые, а правительство Турции объявило об отмене всех визитов в Беларусь на высшем уровне, прекратило работу над двусторонними соглашениями, приостановило выделение Беларуси кредита в млн долларов США, аннулировало механизм действия совместного Делового совета. 3 Однако уже в г. белорусско-турецкие отношения были нормализованы. Факт нормализации был подтвержден во время визита в Республику Беларусь министра иностранных дел Турции Э. Иненю в августе г. В качестве точки отсчета второго этапа двусторонних отношений можно принять первый в истории белорусско-турецких отношений официальный визит в Турцию Президента Республики Беларусь А. Лукашенко, который состоялся в июле г. Главным итогом визита стало подписание в Анкаре Договора о дружбе и сотрудничестве между Республикой Беларусь и Турецкой Республикой. Документ состоял из 18 статей, в которых Беларусь и Турция брали обязательства выстраивать отношения на основе добрососедства, сотрудничества и взаимного доверия, уважать политическую независимость, суверенитет, территориальную целостность, не вмешиваться во внутренние дела друг друга и мирно разрешать возникающие споры. В статье 6. договора была закреплена практика проведения встреч на высшем уровне периодичностью не реже одного раза в два года, подтверждалась также необходимость регулярных межмидовских консультаций. В соответствии с достигнутыми договоренностями в г. в Турции начало функционировать посольство Беларуси. Первым белорусским послом в Турции стал Николай Лепешко, который 16 июля г. вручил верительные грамоты Президенту Турецкой Республики funduszeue.infoлю. Вместе с тем следует отметить, что белорусско-турецкие отношения второй половины х гг. не отличались стабильностью. Это, прежде всего, было связано с проблемами в отношениях Беларуси с ЕС и США. Так, в г. депутаты Великого Национального Собрания (парламента) Турции не поддержали инициативу о создании группы дружбы с Национальным собранием Республики Беларусь. Была отложена ратификация упомянутого Договора о дружбе и сотрудничестве между Республикой Беларусь и Турецкой Республикой (подписан в г., вступил в силу в апреле г.). В июне г. во время дипломатического инцидента руководство Турции отозвало «для консультаций» посла Ф. Шуле Сойсал, фактически проявив солидарность со странами Запада. Однако осенью г. турецкая сторона сочла конфликт исчерпанным и глава турецкой дипломатической миссии верну- Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

33 ORSAM лась в Минск. Подтверждением урегулирования отношений стал официальный визит в Турцию министра иностранных дел Беларуси И. Антоновича (октябрь г.). В ходе визита министр встретился с Президентом Турции С. Демирелем, провел переговоры с Премьер-министром Турции М. Йылмазом, Министром иностранных дел Турции funduszeue.info Характеризуя состояние двусторонних отношений, глава белорусского внешнеполитического ведомства обратил внимание на совпадение позиций Беларуси и Турции по многим вопросам международной жизни, высказав мнение, что во многом такое совпадение обусловлено «остракизмом по отношению к Турции и Беларуси со стороны ЕС». 3 В ноябре г. Турцию посетила делегация Национального собрания Республики Беларусь во главе с Председателем Совета Республики П. Шипуком. Визит способствовал налаживанию белорусско-турецких межпарламентских связей. В ноябре г. в Турции вновь побывал с визитом Президент Республики Беларусь А. Лукашенко. Хотя на этот раз основной целью визита главы Белорусского государства являлось участие в Стамбульском саммите ОБСЕ, он провел встречу с Президентом Турецкой Республики funduszeue.infoлем. В феврале г. визит в Турцию осуществил Заместитель Премьер-министра, Министр иностранных дел Республики Беларусь У. Латыпов. Главной целью визита являлось участие белорусской делегации во втором заседании Совместной Межправительственной Белорусско-Турецкой Экономической комиссии. Глава белорусской делегации встретился также с Президентом Турции С. Демирелем, в ходе которой глава Турецкого государства акцентировал внимание на готовности Турции активизировать отношения с Беларусью. Практические вопросы двустороннего сотрудничества обсуждались в ходе встреч У. Латыпова с Премьер-министром Турции Б. Эджевитом, Государственным министром по вопросам экономики Т. Тоскаем, Государственным министром Р. Юджеленом, Государственным министром по европейским делам С. Гюрелем. В сентябре г. в Нью-Йорке в рамках «Саммита тысячелетия» состоялась встреча Президента Республики Беларусь А. Лукашенко с новым Президентом Турецкой Республики А. Сезером. Таким образом, с началом г. стало проявляться кардинальное улучшение отношений между двумя странами. На наш взгляд, это связано с целым рядом политических событий национального и регионального масштаба. Наиболее существенным из них являлась неопределенность с вопросом вступления Турции в ЕС. Несмотря на то, что Турция активно заявляла о своем желании вступить в это объединение (заявку на членство в ЕС Анкара подала в г.) и стремилась следовать критериям для стран-кандидатов, для нее этот процесс затягивался на неопределенное время. Развернувшаяся в рамках ЕС дискуссия о расширении границ ЕС в будущем, особенно после вступления в это объединение Республики Кипр, показывала на то, что это принятие Турции в эту структуру не входит в ближайшие планы объединенной Европы. Турецкое общество, политический класс страны, оценив сложившуюся ситуацию, начали активный процесс по уточнению внешнеполитических приоритетов. 8 Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

34 БЕЛАРУСЬ ТУРЦИЯ: ПОЗИТИВНАЯ ДИНАМИКА МЕЖГОСУДАРСТВЕННОГО СОТРУДНИЧЕСТВА ORSAM Современная дипломатическая стратегия Анкары декларируется следующим образом (цитируется информация, размещенная на официальном сайте посольства Турции в Беларуси): Турция, являясь ответственным и активным членом международного сообщества в современном глобализированном мире, стремится играть эффективную роль по всем регионам, с целью примирить Запад с Востоком, и Юг с Севером. Центральное географическое положение в Евразии, а также исторические и культурные связи, распространившиеся на большие территории, выполняют роль катализатора в развитии диалога и взаимодействия между культурами. 4 Анкара обратила большое внимание на сотрудничество с другими странами Европы и Азии, которые в свою очередь также искали новых партнеров. Поиску новых партнеров способствовали и изменения во внутриполитической жизни Турции. В г. на парламентских выборах победила умеренно консервативная «Партия справедливости и развития» во главе с Реджеп Тайипом Эрдоганом. Определенные уточнения внешнеполитической стратегии проходили и в Беларуси. Во второй половине х гг. в контексте реализации принципа многовекторности Беларусь приступила к расширению экономического присутствия в географически удаленных регионах и странах. Это в полной мере коснулось связей с Турцией. Отношения между двумя государствами в новом тысячелетии стали выгодно отличатся от отношений предшествующего десятилетия. Гораздо более интенсивным стал белорусско-турецкий диалог на уровне правительств, парламентов и внешнеполитических ведомств двух стран, он приобрел стабильный и дружественный характер. Важным механизмом двустороннего сотрудничества стали совместные консультации министерств иностранных дел на уровне заместителей министров иностранных дел. Они поочередно проходили в Беларуси и Турции в , , , , , , , и гг. Участники консультаций традиционно обсуждали широкий спектр различных тем, включая политические отношения, взаимодействие на международной арене, торгово-экономическое и инвестиционное сотрудничество, развитие контактов в области культуры, образования и туризма, консульские вопросы. Стороны обменивались мнениями по представляющим взаимный интерес вопросам регионального и международного характера. Например, в ходе переговоров Беларусь взяла на себя обязательства не вмешиваться в конфликты Турции с соседними государствами (прежде всего, с Грецией и Сирией), отмечая при этом, что они должны решаться путем переговоров. Безоговорочно поддерживали белорусские представители также и внутреннюю политику турецкого правительства, в том числе по «курдской проблеме», рассматривая ее с позиций борьбы против терроризма. Представители Беларуси и Турции неоднократно обращали внимание на совпадение подходов по вопросам прав человека и формирования новых отношений европейской безопасности. Результатом проводимых консультаций являлось утверждение Плана действий по развитию сотрудничества на ближайший календарный или текущий год. В двустороннем белорусско-турецком сотрудничестве сложилась практика взаимной поддержки кандидатур в рамках уни- Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

35 ORSAM версальных международных организаций. Осуществляется тесное взаимодействие в рамках ОБСЕ, Совета Европы, ОЧЭС и их парламентских структур. Турция последовательно выступала в поддержку всех инициатив Беларуси, направленных на осуществление сотрудничества с НАТО. Турецкая национальная делегация в ПАСЕ поддерживала позицию Национального собрания Республики Беларусь по возвращению ему статуса специального приглашенного, турецкая делегация поддержала восстановление членства Национального собрания Беларуси в ПА ОБСЕ. Во многом благодаря доброжелательной позиции Турции в октябре г. в ходе заседания Совета Министров иностранных дел стран Организации Черноморского экономического сотрудничества (ОЧЭС) была единогласно одобрена резолюция о предоставлении Беларуси статуса наблюдателя в данной организации. В г. при поддержке Турции статус наблюдателя Беларуси в ОЧЭС был продлен. В ноябре г. Национальное собрание получило статус наблюдателя в ПА ЧЭС. Позитивно развивалось сотрудничество Беларуси и Турции по вопросу взаимной поддержки кандидатур в выборные органы системы ООН. Турция поддержала кандидатуру Беларуси в состав ЭКОСОС на период полномочий гг. Беларусь заявила о своей поддержке Турции на выборах непостоянных членов СБ ООН на гг. Последние по времени белорусско-турецкие межмидовские политические консультации прошли в Минске 17 мая г. Белорусскую делегацию на консультациях возглавлял заместитель министра иностранных дел Валерий Воронецкий, турецкую зам. министра иностранных дел Турции Фатих Джейлан. Участники мероприятия обменялись мнениями по актуальным международным вопросам, включая ситуацию в Северной Африке, на Ближнем Востоке и на пространстве СНГ. Сторонами был отмечен высокий потенциал белорусско-турецкого сотрудничества в торгово-экономической и инвестиционной сферах, областях культуры, науки, образования, туризма и здравоохранения. По итогам консультаций был утвержден План действий на второе полугодие г. - первое полугодие г., в котором стороны закрепили ключевые договоренности по дальнейшему развитию отношений между Республикой Беларусь и Турецкой Республикой в сферах, представляющих взаимный интерес. Одной из важных инициатив стало обнародование плана об отмене в г. въездных виз для совершения краткосрочных поездок. 4 Расширению двусторонних связей, прежде всего в сфере торговли и инвестиций способствовала деятельность посольств стран. Несмотря на небольшую численность сотрудников они проводят большую работу по установлению и развитию контактов между странами. Мероприятия посольств широко освещается в национальной печати двух стран. О развитии дипломатических отношений между двумя странами свидетельствует также открытие генерального консульства Республики Беларусь в Стамбуле (26 января г.). В мероприятии приняли участие руководители местных органов власти, генконсульств и международных организаций, аккредитованных в г. Стамбуле, а также представители деловых кругов, общественности и СМИ. 10 Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

36 БЕЛАРУСЬ ТУРЦИЯ: ПОЗИТИВНАЯ ДИНАМИКА МЕЖГОСУДАРСТВЕННОГО СОТРУДНИЧЕСТВА ORSAM В развитии белорусско-турецкого сотрудничества широко используется институт Почетных консулов. В настоящее время Республика Беларусь имеет в Турции 6 почетных консулов. В функции почетных консулов Республики Беларусь входит защита в своем консульском округе прав и интересов Республики Беларусь, ее юридических лиц и граждан, содействие развитию экономических, торговых, научных, культурных и иных связей Республики Беларусь с государством пребывания. В е гг. получили развитие и межпарламентские связи между двумя странами. Этому способствовало, то что Турция признала результаты парламентских выборов в Беларуси в , и гг. В апреле г. в турецком парламенте была образована группа дружбы и сотрудничества с Национальным собранием Республики Беларусь. Депутаты Национального собрания Республики Беларусь образовали группу по сотрудничеству с парламентом Турции в г. В настоящее время группу дружбы с белорусской стороны возглавляет председатель Постоянной комиссии Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь по региональной политике и местному самоуправлению Новицкий Г.В., с турецкой депутат Великого Национального собрания Турции Зейид Аслан (с декабря г.). Важным событием в развитии двустороннего диалога стал рабочий визит в Турцию Президента Республики Беларусь funduszeue.infoнко в октябре г. Глава Белорусского государства побывал в Стамбуле, где встретился с Президентом Турции funduszeue.info и Премьер-министром Турции funduszeue.infoном. Во время этих встреч, которые прошли в теплой, дружеской атмосфере, руководители Беларуси и Турции обсудили актуальные вопросы международной жизни, текущие проблемы двусторонних отношений, а также перспективы дальнейшего сотрудничества в различных сферах, в первую очередь, в сфере экономики. funduszeue.infoнко заявил, что Беларусь стремится выйти на уровень стратегического партнерства с Турцией и готова предложить турецкой стороне ряд перспективных направлений для совместной деятельности. Обратив внимание на высокий уровень и продуктивность белорусско-турецких политических контактов, белорусский руководитель высказал мнение, что огромный потенциал сотрудничества используется не в полной мере. Глава Белорусского государства предложил турецкой стороне проработать вопросы создания в Турции сборочных производств белорусской техники и налаживания турецкой стороной производства сложной технической продукции на территории Беларуси, а также расширить сотрудничество в области легкой промышленности, науки и технологий, образования и туризма, транспорта и логистики. 5 Беларусь и Турция интенсивно и успешно взаимодействуют не только на высшем уровне, по линии МИД, но и в рамках ряда отраслевых двусторонних комиссий. Регулярно проводятся заседания межправительственной экономической комиссии, комиссий по туризму, научно-техническому сотрудничеству, по международному автомобильному сообщению, по линии МВД, по сотрудничеству в области оборонной промышленности. Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

37 ORSAM Так, основой сотрудничества Беларуси и Турции в сферах образования, науки, культуры и спорта является межправительственное Соглашение о сотрудничестве в области образования, науки, культуры и спорта, подписанное в г. Наиболее перспективными направлениями взаимодействия в области науки и технологий являются контакты между НАН Беларуси и Советом научно-технических исследований Турции (ТЮБИТАК) на основании подписанного в июле г. Соглашения о сотрудничестве в области науки и технологий между НАН Беларуси и ТЮБИТАК. В этой связи важным мероприятием является проведение в г. третьего заседания Совместного комитета НАН Беларуси и Совета по научно-техническим исследованиям Турции (ТЮБИТАК) в ходе которого были согласованы конкретные проекты для совместной работы. В апреле г. подписан Протокол о сотрудничестве в области культуры и искусства между Министерством культуры Беларуси и Министерством культуры и туризма Турции, который определяет основные направления развития контактов в данной сфере. Значительное место в двухсторонних связях занимает туризм. Взаимодействие в сфере туризма регулируется подписанным в г. межправительственным соглашением о сотрудничестве в области туризма. 3 ноября г. в Министерстве спорта и туризма состоялось третье заседание смешанной белорусско-турецкой комиссии по туризму, участие в которой приняли чиновники и представители деловых кругов Беларуси и Турции. Белорусскую делегацию возглавил министр спорта и туризма Олег Качан, турецкую министр культуры и туризма Эртурул Гюнай. Главные вопросы, которые обсуждали участники заседания, касались предполагаемой отмены визового режима между двумя странами, возможных инвестиций в объекты инфраструктуры и других форм сотрудничества в сфере туризма. По данным официальной белорусской статистики, в г. с туристическими целями в Беларуси побывали граждан Турции, которая по количеству туристов занимает третье место после России и Великобритании. Согласно статистическим данным, в г. в Турции побывало чуть более тысяч белорусов, что составило около 0,4% общего потока иностранцев. Благодаря отмене виз поток туристов из Турции может увеличиться в два раза. В результате многолетнего сотрудничества Беларусь и Турция смогли создать достаточно развитую нормативно-правовую базу взаимодействия. С момента установления дипломатических отношений в г. и до конца г. между Турцией и Беларусью была создана договорно-правовая база, насчитывающая около 40 двусторонних соглашений., в т.ч. соглашения о торговом и экономическом сотрудничестве, о взаимных безвизовых поездках по дипломатическим, служебным и специальным паспортам, о взаимном содействии и взаимной защите инвестиций, о воздушном сообщении, о международном автомобильном сообщении, о сотрудничестве в области образования, науки, культуры и спорта, о сотрудничестве в области туризма, об избегании двойного налогообложения в отношении налогов на доходы, о сотрудничестве в борьбе с международной организованной преступностью, международной нелегальной торговлей наркотиками и международным терроризмом, о сотрудничестве в области военного об- 12 Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

38 БЕЛАРУСЬ ТУРЦИЯ: ПОЗИТИВНАЯ ДИНАМИКА МЕЖГОСУДАРСТВЕННОГО СОТРУДНИЧЕСТВА ORSAM учения, техники и науки, Протокол о сотрудничестве в области обмена информацией и др. 6 Процесс совершенствования договорно-правовой базы двустороннего общения продолжается. На примере белорусско-турецких связей хорошо заметно, как стабильные политические контакты трансформируются в эффективные экономические связи. Однако, следует признать, что в сфере экономики имеются огромные резервы. Так, турецкий импорт занимает е место в товарообороте Беларуси, экспорт белорусских товаров в Турцию находится на м месте. Турция входит в тройку стран по объему инвестиций в экономику Республики Беларусь. Примером прямых инвестиций стало приобретение телекоммуникационной компанией Life Telecom в г. 80% акций GSM-оператора ЗАО «БеСТ» и вложение им более млн долларов инвестиций в течение двух лет. Во перечне инвестиционных проектов находятся Crown Plaza, гостиница «Минск» и «Журавинка», построенные турецкими подрядчиками. За период с по гг. строительными компаниями «Эмсаш», «БегюмБелИншаат», «БелтуркСтройФинанс» и «Эриш Иншаат» были реализованы проекты в Беларуси стоимостью более млн долларов. Торговые отношения между Турцией и Беларусью продолжали набирать рост до г., однако были замедлены под влиянием кризиса г. В г. товарооборот между Беларусью и Турцией составил ,7 млн. долларов США (динамика ,9 процента). Белорусский экспорт достиг отметки в млн. долларов (динамика ,1 процента), импорт из Турции ,7 млн. долларов (динамика ,8 процента). 8 Беларусь поставляет в Турцию металлопродукцию, продукты нефтехимии, ткани льняные, продукты деревообработки, сложно-техническую продукцию, ткани из синтетических комплексных нитей. Из Турции Беларусь импортирует томаты, цитрусовые плоды, трикотажные полотна, автомобили грузовые и легковые, ткани ворсовые и из синели, оксиды бора, бумагу туалетную, части и принадлежности для автомобилей и тракторов, другие товары. Беларусь неизменно подтверждает заинтересованность в привлечении турецких инвесторов и подрядчиков для создания высокотехнологичных производств, строительства жилья, торговых объектов, гостиниц. Таким образом, анализ развития белорусско-турецких двусторонних отношений позволяет сделать следующие краткие выводы: 1. Обмен мнениями по основным международным проблемам показывает, что позиции Беларуси и Турции близки или совпадают. Это создает предпосылки для активизации двусторонних контактов на высшем и высоком уровне. Представляется, что данные мероприятия позволят придать существенный импульс двусторонним отношениям, включая их торговоэкономическую составляющую. 2. Турция представляет интерес для Беларуси в силу своего растущего политического и экономического веса в регионе и в Евразии в целом. Турция имеет сильное влияние на постсоветском пространстве, прежде всего в центрально-азиатских странах, Азербайджане, Грузии, где присутствуют и активно реализуются белорусские интересы. Беларусь также вызывает определенный интерес для Турции. Страна с более чем Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

39 ORSAM 9 миллионным населением, представляет интерес для экспорта товаров и услуг турецкого бизнеса, находится на удобных путях с Запада на Восток, с севера на юг. Об этом в очередной раз было заявлено в интервью БелаПАН сопредседателя турецкой части Белорусско-турецкого совета делового сотрудничества Гюрселя Онгорена. Двухдневное заседание совета проходило в начале ноября г. в Белорусской торгово-промышленной палате (БелТПП) в Минске. По словам турецкого представителя, инвестиционную политику турецкого бизнеса «особенно стимулирует» вступление Беларуси в Таможенный союз, Единое экономическое пространство Важным фактором положительной динамики являлось то, что отношения между двумя странами строятся исключительно на прагматической основе, практически свободны от идеологических ограничений. Так, на официальном сайте Посольства Турции в Республике Беларусь дана оценка турецко-белорусских отношений в контексте отношений двух стран с ЕС и США. В частности, в документе заявлено, что отсутствие каких-либо конфликтов во всех сферах турецко-белорусских отношений создает благоприятный климат для развития отношений нашей страны с Республикой Беларусь. Под предлогом несоблюдения демократии и прав человека по отношению к Беларуси на международной арене, особенно со стороны ЕС И США, вводятся ограничения и санкции. Однако Турция без ущерба обязательствам перед ЕС и существующим хорошим отношениям с Западом старается поддерживать дружественные отношения с Республикой Беларусь почти на всех уровнях. 10 Эту тему еще раз обозначил в своем интервью посол Турции Незахи Озкайа (27 октября г.). Касаясь темы белорусско-европейских отношений и белорусско-турецких отношений, он подчеркнул, что, несмотря на то, что Турция в целом стремиться следовать общеевропейской политике, Анкара не будет вводить политические и экономические санкции в отношении Минска. «Мы считаем, что любые санкции в отношении Беларуси контрпродуктивны, и руководство ЕС с пониманием отнеслось к нашей позиции», сообщил посол. По мнению дипломата, участие Беларуси в Таможенном союзе и в Едином экономическом пространстве в будущем только расширит возможности белорусско-турецкого сотрудничества. «Сейчас турецкий бизнес сможет прийти в Беларусь не только из Турции, но и из России», отметил господин Озкайя Несмотря на хорошую динамику отношений, Беларусь оставалась малоизвестной страной для подавляющей части турецкого общества. Беларусь часто ассоциируется с Россией. Отношение к Турции со стороны белорусов также не было свободно от некоторых стереотипов. В значительной мере это является отголоском ушедшей эпохи войн Российской и Османской империй, в которых принимали и уроженцы белорусских земель. 14 Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

40 БЕЛАРУСЬ ТУРЦИЯ: ПОЗИТИВНАЯ ДИНАМИКА МЕЖГОСУДАРСТВЕННОГО СОТРУДНИЧЕСТВА ORSAM ПРИМЕЧАНИЯ 1 Заседание Белорусско-турецкого совета делового сотрудничества состоится в БелТПП 2 ноября // Интернет портал БЕЛТА [электронный ресурс]. Режим доступа: all_news/economics/zasedanie-belorussko-turetskogo-soveta-delovogo-sotrudnichestva-sostoitsjav-beltppnojabrja_i_ html. - Дата доступа: Тихомиров А. Состояние политического диалога между республикой Беларусь и турецкой Республикой в гг. /Беларусь-Турция: Пути сотрудничества: Материалы между-нар. науч.-практ. конф. 8 декабря Минск: Издательство «Четыре четверти», С Тихомиров А. Там же. С Внешняя Политика краткий очерк // Официальный сайт Посольства Турции в Беларуси [электронный ресурс]. Режим доступа: Дата доступа: О белорусско-турецких политических консультациях // Интернет портал МИД Республики Беларусь [электронный ресурс]. Режим доступа: funduszeue.info Дата доступа: Александр Лукашенко встретился с Премьер-министром Турции Реджепом Тайипом Эрдоганом и Президентом этой страны Абдуллой Гюлем // Официальный интернет-портал Президента Республики Беларусь [Электронный ресурс]. Режим доступа: < presshtml#doc>. Дата доступа: Века Инал. Либерализация турецкой экономики и привлечение иностранного капитала / Беларусь-Турция: Пути сотрудничества: Материалы второй funduszeue.info-практ. конф. февр Минск: Издательство Четыре четверти., С Савостенко Игорь. «Отмена виз только усилит интерес белорусов к этой прекрасной стране» / Интервью с Валерием КОЛЕСНИКОМ, Чрезвычайным и Полномочным Послом Республики Беларусь в Турецкой Республике // Рэспубліка снежня. 9 Турция планирует инвестировать в Беларусь, чтобы получить доступ к рынкам ЕС // Электронный ресурс. Режим доступа: Дата доступа: Отношения Беларуси и Турции // Официальный сайт Посольства Турции в Беларуси [электронный ресурс]. Режим доступа: - Дата доступа: Официально. Заявление посла // Рэспубліка кастрычніка. Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

41 ORSAM ЛИТЕРАТУРА Заседание Белорусско-турецкого совета делового сотрудничества состоится в БелТПП 2 ноября // Интернет портал БЕЛТА [электронный ресурс]. Режим доступа: economics/zasedanie-belorussko-turetskogo-soveta-delovogo-sotrudnichestva-sostoitsja-v-beltpp nojabrja_i_ html. - Дата доступа: Тихомиров А. Состояние политического диалога между республикой Беларусь и турецкой Республикой в гг. /Беларусь-Турция: Пути сотрудничества: Материалы между-нар. науч.-практ. конф. 8 декабря Минск: Издательство «Четыре четверти», Внешняя Политика краткий очерк // Официальный сайт Посольства Турции в Беларуси [электронный ресурс]. Режим доступа: Дата доступа: О белорусско-турецких политических консультациях // Интернет портал МИД Республики Беларусь [электронный ресурс]. Режим доступа: html. Дата доступа: Александр Лукашенко встретился с Премьер-министром Турции Реджепом Тайипом Эрдоганом и Президентом этой страны Абдуллой Гюлем // Официальный интернет-портал Президента Республики Беларусь [Электронный ресурс]. Режим доступа: < html#doc>. Дата доступа: Века Инал. Либерализация турецкой экономики и привлечение иностранного капитала / Беларусь- Турция: Пути сотрудничества: Материалы второй funduszeue.info-практ. конф. февр Минск: Издательство Четыре четверти., Савостенко Игорь. «Отмена виз только усилит интерес белорусов к этой прекрасной стране» / Интервью с Валерием КОЛЕСНИКОМ, Чрезвычайным и Полномочным Послом Республики Беларусь в Турецкой Республике // Рэспубліка снежня. Турция планирует инвестировать в Беларусь, чтобы получить доступ к рынкам ЕС // Электронный ресурс. Режим доступа: Дата доступа: Отношения Беларуси и Турции // Официальный сайт Посольства Турции в Беларуси [электронный ресурс]. Режим доступа: - Дата доступа: Официально. Заявление посла // Рэспубліка кастрычніка. 16 Доклад ОРСАМ: 25, Сентябрь

42 ORSAM Центр стратегических исследований Ближнего Востока Mithatpaşa Caddesi 46/4 Kızılay/Ankara Tel: 0() Fax: 0 () [email protected] [email protected]

43 ORSAM Report No Report No: 25, September BELARUS-TURKEY: POSITIVE DYNAMICS OF INTERGOVERNMENTAL COOPERATION БЕЛАРУСЬ ТУРЦИЯ: ПОЗИТИВНАЯ ДИНАМИКА МЕЖГОСУДАРСТВЕННОГО СОТРУДНИЧЕСТВА BELARUS-TÜRKİYE: DEVLETLERARASI İŞBİRLİĞİNİN POZİTİF DİNAMİKLERİ CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ CENTER FOR RESEARCH AND DIALOGUE

Daha göster