Şahabettin Süleyman Eserleri

Şahabettin Süleyman Kimdir? Eserleri Nelerdir? 

Doğum tarihi: 1885, İstanbul

Ölüm tarihi ve yeri: 1921 

Şahabettin Süleyman

1885 yılında İstanbul’da doğmuştur. Ailesi Zeybek Türkmenlerinden Çavdarlı Ali Ağa Hanedânı’na dayanır. Şahabettin Süleyman’ın çocukluğu İzmir ve İstanbul’da geçer. İlk ve orta tahsilini sekiz yıllık İzmir İdâdisi’nde tamamlayarak aynı yıl Mekteb-i Mülkiye-i Şahane’ye kaydolmuştur.

Şahabettin Süleyman Kimdir?

Lise yıllarında edebiyata merak salarak Fransızca öğrenmiştir. 1908 yılında Maarif Nezareti’nde çalışmaya başlamıştır.

Aynı yıl Vefa Lisesi’nde Fransızca öğretmenliği yapmaya başlamış ve edebi faaliyetlerine hız vermiştir. 1911 yılında Mekteb-i Sultani’de Osmanlıca öğretmenliği görevine getirilmiştir. Yine bu okulda felsefe ve edebiyat dersleri de vermiştir. 1921 yılında tatil için gittiği İsviçre’de hastalanarak hayatını kaybetmiştir.

Şahabettin Süleyman Edebi Kişiliği

Henüz lise yıllarında edebiyata ilgi duymaya başlayan Şahabettin Süleyman, genç yaşında çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yayımlamıştır.

1908 yılında yakın arkadaşı Yakup Kadri Karaosmanoğlu ile birlikte “Ümid” isimli bir dergi çıkarmıştır.

Türk basınının önde gelen isimlerindendir. Kendi imkanları ile çeşitli gazete ve dergiler yayımlamış, birçok gazetede de yayın yönetmenliği ve yazarlık yapmıştır.

Fecr-i Ati edebiyatının kurucuları arasında yer almıştır.

Hikâye türünde eseler kaleme almıştır. Ancak Şahabettin Süleyman’ın hikayeleri teknik açıdan pek başarılı olamamıştır.

Eserlerinde son derece ağır bir dil kullanmıştır.

Hikayelerinde yaşadığı devrin aşk ve safahat hayatını romantik bir tarz ile aktarmıştır.

Hikayelerinde mekan tasvirine önem vermemiştir.

Toplumsal konulardan uzak kalmayı seçmiştir.

Şahabettin Süleyman, tiyatro türüne de ilgi göstermiş, bu alanda da eserler vermiştir.

Şahabettin Süleyman Eserleri

“Fırtına” (oyun ve öyküler, 1910)
“Tarih-i Edebiyât-ı Osmaniye” (Osmanlı Edebiyat Tarihi, 1910);
“Çıkmaz Sokak” (oyun, 1912)
“Tenkidat-ı Edebiyye: Namık Kemal” (1913)
“Tenkîdât-ı Edebiyye: Abdülhak Hâmit Hayatı ve Sanatkâr” (1913)
“Yeni Osmanlı Tarih-i Edebiyâtı” (1914)
“Malumatı Edebiyye”

1885 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Babası, Süleyman Şevket Bey’dir^[1]. Süleyman Şevket Bey, Türkmenistan'dan gelerek Sındırgı-Bigadiç civarına yerleşen ve Osmanlı Devleti’ne yüksek bürokratlar yetiştirmiş olan “Çavdarlı Ali Ağa hanedanına” mensuptu^[2]. Şahabettin Süleyman, ailenin en büyük oğlu idi. Kardeşleri Memduh Süleyman ve Rıza Çavdarlı da yazar olarak yetişmiştir.

Çocukluğu İstanbul ve İzmir’de geçti. Ortaöğrenimini 1904 yılında İzmir İdadisi’nde tamamladı. Lise yıllarında iken Batı edebiyatını izleyecek kadar Fransızca öğrendi^[3]. İlk yazısı, 1903 yılında İzmir’de yayımlanan “Ahenk” adlı dergide çıkan “Ceriha-i Namus” adlı öyküsüdür. Bu ilk öyküden sonra yazılarını İzmir gazetelerinde yayımlamayı sürdürdü.

Yüksek öğrenimini İstanbul’daki Mülkiye Mektebi’nde 1908 yılında tamamladı. Babası Süleyman Şevket Bey, o sene hayatını yitirmişti. Ailenin geçimini üstlenen Şahabettin Süleyman, Vefa İdadisi’nde Fransızca öğretmenliği ve müdür muavinliği yaptı. Bir yandan da yazı hayatına II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’da yayımlanmaya başlayan çok sayıdaki gazete ve dergide devam etti. 1909’da, türlü edebiyat ve sanat dergilerinde yazıları çıkan gençlerin bir araya gelip bir topluluk kurmalarına öncülük etti. Fecr-i Ati (Geleceğin Ateşi) adını alan topluğun “Sanat şahsî ve muhteremdir” sloganı Şahabettin Süleyman’a aittir^[2]. Fecr-i Aticiler çıkarmayı düşündükleri dergiyi yayımlayamayınca “Şiir ve Tefekkür” (2–9 Eylül 1909) ile “Jale” (25 Kasım 1909) dergilerini yayımladı.

1910 yılında idadilerin 6. ve 7. sınıfları için “Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye” adlı edebiyat tarihi kitabını yayımladı. Bu kitabı daha sonra geliştirerek sultanîler için Mehmed Fuad'ın da (Köprülü) imzasıyla Yeni Osmanlı Târîh-i Edebiyyâtı adlı eseri yayımladı^[2].

“Ahlaksızlığı yayıcı” bulunan^[2] “Çıkmaz Sokak” oyunu nedeniyle 1910 yılı mayıs ayında Vefa İdadisi’ndeki görevinden uzaklaştırılınca on bir ay boyunca açıkta kaldı^[3]. Bu sırada siyasetle ilgilendi. Başlangıçta İttihat ve Terakki taraftarı olsa da Fecr-i Ati zümresi yazarlarından arkadaşı Ahmet Samim’in İttihatçılarca öldürülmesi üzerine bu cemiyetin karşısında yer aldı^[4] Bu partinin karşısında kurulan Osmanlı Demokrat Fırkası (Fırka- İbad)’na katıldı ve Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde siyasi yazılar yazdı^[2]. Yeni Ses ve Muahede gazetelerinde başyazarlık yaptı.

1911’de Mekteb-i Sultani’de Osmanlıca öğretmenliğine atandı. 1912 yılından itibaren “edebi müdürü” olduğu “Rübab” adlı bir haftalık dergi çıkardı; başyazarlığını yaptı. Türk edebiyat tarihindeki iki büyük kalem savaşı bu dergide gerçekleşti^[5]. Birisi, daha sonra kendilerini “Nayiler” olarak tanıtan “Nesl-i Ati” (yeni nesil) sanatçılar ile Fecr-i Ati sanatçıları arasında idi. Bu tartışmada Fecr-i Atici eski arkadaşlarına karşı yeni nesli destekledi. Mevlana’dan ilham alan bu gençlere Mevlevilerin sembolü neyden ötürü “Nayiler” adı verildi. İkinci kalem savaşı ise Şahabettin Süleyman’ın derginin 51. sayısında yayımlanan bir yazısıyla başladı. Bu yazısında Hüseyin Rahmi’nin “Cadı” adlı eserini ağır bir dille eleştirdi. Şahabettin Süleyman ve onu takip eden pek çok yazarın eleştirileri, Hüseyin Rahmi’yi “Şekavet-i Edebiye” adlı yeni bir eser yazmaya yöneltti^[5].

II. Meşrutiyet’ten sonra İstanbul’da kurulan “Dârü't Temsîl-i Osmânî” ve “Yeni Tiyatro Cemiyeti” gibi kuruluşların edebi heyetinde yer aldı^[2].

1914’te Darülmuallimin’de edebiyat ve Fransızca dersleri vermeye başladı. 1915’te ise Galatasaray Mekteb-i Sultanisi ve İstanbul Sultanisi’nde edebiyat ve felsefe öğretmenliği yaptı.

1914 yılında Vezir Köse Raif Paşa’nın kızı İhsan Raif Hanım ile evlendi. İhsan Raif, dönemin tanınmış kadın şairlerindendir. Sanatçı çiftin evi, devrin edebiyatçıların toplantı yerlerinden birisi oldu^[1]. Tatillerini her sene İsviçre’de geçirmeye başlayan Şahabettin Süleyman, Davos-Platz kasabasında iken İspanyol gribine yakalanarak 1921 yılında hayatını kaybetti.

Eserleri[değiştir

HAYATI

1885 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. 1919’da Davos/İsviçre’de hayatını kaybetti. Çocukluğu İzmir ve İstanbul’da geçti. İlk ve orta öğrenimini 1903 yılında İzmir İdadisi’nde tamamladı. 1908’de ise Mülkiye Mektebi’nden mezun oldu. İlk görev yeri olan Maarif Nezareti İzmir Tedrisat-ı İptidaiye katipliğini dört ay kadar sürdürdükten sonra 1908 yılının Aralık ayında Vefa İdadisi Fransızca muallimliğine ve müdür yardımcılığı görevlerine getirildi. Kaleme aldığı “Çıkmaz Sokak” adlı oyununun ahlaka aykırı bulunması sebebi ile Maarif Nezareti tarafından görevinden uzaklaştırıldı. Daha sonra Nisan 1911’de Galatasaray Sultanisi lisan-ı Osmani muallimliğine atandı. Darülmuallimin-i Aliye’de müdür yardımcılığı yaptı. Bu okulda edebiyat ve Fransızca derslerini okuttu. Son resmi görevi olarak 1915 yılında Galatasaray Sultanisi’nde edebiyat ve İstanbul Sultanisi’nde edebiyat ve felsefe hocalığı görevlerinde bulundu. 1914’te Köse Raif Paşa’nın büyük kızı şair İhsan Raif Hanım ile evlendi.

Şahabettin Süleyman, idadi yıllarında İzmir gazetelerinde pek çok yazı kaleme aldı. Yayımlanan ilk eseri ise Ahenk dergisinde “Süleyman Şahabettin” imzası ile çıkan “Ceriha-ı Namus” adlı öyküsüdür. Daha sonra eserleri İzmir, İzmir Sadası, Musavver Eşref, Şiir ve Tefekkür, Jale, Servet-i Fünun, Rübab, Resimli İstanbul, Resimli Roman, Musavver Hale, Mehasin, Piyano, Tenkit, Hakimiyet-i Milliye, Yeni Ses, Muahede ve Hür Memleket gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı.

Fecr-i Ati topluluğunu kurucuları arasında yer aldı. Topluluğun temel ilkesini ifade eden “sanat şahsi ve muhteremdir” sözü Şahabettin Süleyman’a aittir. Tiyatro yapıtları ve edebiyat tarihi araştırmaları ile tanındı. Bunların yanı sıra edebiyat ve tiyatro eleştirileri, öyküler, “fantaziye” adını verdiği düz yazı şiirler kaleme aldı.

Halit Fahri Ozansoy, Şahabettin Süleyman hakkında şu değerlendirmeyi yapar:  “Şahabettin Süleyman bizim ağabeyimizdi dedim. Yalnız öyle mi? Dert ortağımızdı da. Biz şımardıkça, ilk gençlik gönül maceralarımızı da ona açmaktan çekinmez olmuştuk. O da bize, bu yoldaki tecrübelerinin verdiği salâhiyetle tavsiye ve nasihatlerini eksik etmezdi. Şairlerin hep Celâl Sahir gibi uzun saçlarla gezdikleri bir devirde şiirin ilk temelinin de aşk olduğuna kendisi bir kere inanmış, bizi de inandırmıştı. Yalnız bu aşk işi o haremli selâmlıklı zamanlarda pek öyle kolay yürütülemiyordu. Açık kapı en ziyade Beyoğlu’nda idi. Buna da bolca para lâzımdı. Haydi biz ne ise, fazlasına çıkışamıyorduk, fakat o? Hem okulundan öğretmenlik maaşlarını tıkır tıkır alıyor, hem de Rübab ve başka dergilerle bilhassa Sabah gazetesindeki günlük fıkra yazarlığından ve üstelik çıkardığı kitaplardan para alıyordu. Bu kitaplar arasında, Köprülü ile beraber yazdıkları edebiyat kitapları da vardı. Fakat ne çare ki, para elinde eriyordu. Her gün parasızlıktan şikâyetine karşı gözlerimiz dolu dolu olurdu. Biz, babalarımızdan aldığımız az çok para ile günümüzü gün ederken, o nasıl oluyordu da bu para sıkıntısından bir türlü kurtulamıyordu. Ama, şunu da itiraf etmeli ki, onun bu hali de bazen hoşumuza gidiyordu. Gözyaşımızı kurutup dostumuzun bu özelliğine hayran bir bakışla bakıyorduk. Para denen nesne, o tarihte ya altın, ya gümüştü, kâğıt para henüz ortaya çıkmamıştı. E, böyle yuvarlak bir maden olunca da, bu lâtif şeyin uzun süre cepte taşınması mânâsız geliyordu Şahabettin Süleyman’a!”

ESERLERİ

OYUN: Fırtına, Aralarında (iki oyun, dört hikâye, 1910), Ben… Başka!, Çıkmaz Sokak (1911), Kırık Muhafaza (Tahsin Nâhid ile, 1911), Kösem Sultan (Tahsin Nahit’le).

İNCELEME: Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye (1910), Sanat-ı Tahrir ve Edebiyat (1911), Nâmık Kemâl (1911), Abdülhak Hamit, Hayatı ve Sanatı (1911), Meşrutiyette Terbiye-i Etfal (Fuad Köprülü ile, 1911), Resimli Muktatafat I-III (1911-12), Osmanlılıkta Vâhime-i Mesuliyyet (1913), Malumat-ı Edebiye (M. Fuat Köprülü ile, 2 cilt, 1914-15), Osmanlılıkta Vahime-i Mesuliyet (1915), Yeni Osmanlı Tarih-i Edebiyatı (1. cilt, Fuat Köprülü’yle birlikte, 1916).

ÇEVİRİ: Rehber-i Erib Kâmil I-III (Brunot’dan, 1910).

302963
Şahabettin Süleyman'ın Târih-i Edebiyât-ı Osmâniye adlı eserinin metin ve incelemesi / The text and the analysis of Şahabettin Süleyman's work called Literary History of Ottoman
Yazar:NEVZAT BEĞEN
Danışman: YRD. DOÇ. DR. MİTAT DURMUŞ
Yer Bilgisi: Kafkas Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı / Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
Konu:Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature
Dizin:Edebiyat = Literature ; Metin inceleme = Text examination ; Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniyye = Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniyye ; Türk edebiyatı = Turkish literature ; Şahabeddin Süleyman = Şahabeddin Süleyman Onaylandı
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
327 s.

Şuara tezkireleri Klasik Türk edebiyatının birinci derecede kaynakları arasında yer almaktadır. Divan şairlerinin tanıtıldığı tezkireler, tezkirecilik geleneğinin son bulmasıyla yerini edebiyat tarihçiliğine bırakmıştır. Edebiyat tarihi ise bir edebiyatın doğuşundan başlayarak geçirdiği bütün gelişmeleri, bu gelişmelerin safhalarını, bütün bunların sebeplerini ve sonuçlarını inceleyen bir bilim dalıdır. Edebiyat tarihçiliği de bir milletin kültür tarihinin bütün yönleriyle incelenmesinde en önemli ilmî disiplinlerden birisidir.Bu çalışmamızda Şahabettin Süleyman'ın hayatı ve sanatı, tezkirecilik ile edebiyat tarihçiliği arasındaki geçişi ve farklılığı, ?Târih-i Edebiyât-ı Osmâniye? adlı eserin Latin alfabesine aktarımı ve incelemesi üzerinde durduk.Şahabettin Süleyman'ın ilk ilmi eseri olan ve 1910'da idadiler için ders kitabı olarak yayımlanan ?Târih-i Edebiyât-ı Osmâniye?, gerek yazıldığı dönem ve gerekse de daha önceki dönemlere ait edebiyatımız hakkında bilgiler içermektedir. Metot ve anlatım bakımından tezkireciliğin izlerini taşıyan bu edebiyat tarihi çalışmasında, tasnif sistemi bakımından belli bir esasa uyulmamış, edebi türlere göre bir tasnife de gidilmemiştir. Ayrıca bir çok isme de yer verilmemiş olduğu görülen bu eserin sonunda bir bibliyografya da yoktur. Bu sebeplerle eserin tam anlamıyla bir edebiyat tarihi olduğunu söyleyemeyiz. Ancak yazıldığı dönem göz önüne alındığında eseri bir edebiyat tarihi olarak nitelendirebiliriz.Çalışmamız beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, üzerinde inceleme yaptığımız eserin yazarı, Şahabettin Süleyman'ın hayatı, edebi anlayışı ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde tezkire kavramı, tezkireler ve tezkireciliğimiz hakkında bilgi verilmiş ve tezkireciliğimizin başlangıcı, gelişim süreci ve bu türün örnekleri ele alınmıştır. Burada ayrıca tezkirelerin yüzyıllara göre listesi de yer almaktadır. Üçüncü bölümde, edebiyat tarihi kavramı, edebiyat tarihinde usûl ve edebiyat tarihçiliğimiz hakkında inceleme yapıldıktan sonra kronolojik olarak edebiyat tarihlerimiz sıralanmıştır. Ayrıca bu kavramların genel hatlarıyla incelendiği bölümde, tezkirecilik anlayışı ile edebiyat tarihçiliğinin mukayese edilmesi sağlanmaya çalışıldı.Çalışmamızın dördüncü bölümünde ise Târih-i Edebiyât-ı Osmâniye'nin incelemesi yer almaktadır. İnceleme sonucunda eserin bir giriş ile üç bölümden oluştuğu, eserde müstakil bir bölüm olduğu halde Muallim Naci, Nabızade Nâzım ve İsmail Sefa'nın bulunduğu ?Fetret-i Edebiye?nin bir edebi devir olarak görülmediği ve toplamda yetmiş bir şairin işlendiği saptanmıştır. Yine bu bölümde eserin tasnif sisteminden, bölümlerinde nelerin anlatıldığı gibi konulardan da bahsedilmiştir. Son bölümde ise Târih-i Edebiyât-ı Osmâniye'nin çeviri yazısı (transkripsiyonu) bulunmaktadır. Ayrıca çalışmamızdan faydalanmayı kolaylaştırmak açısından hem bütün olarak tezin hem de Târih-i Edebiyât-ı Osmâniye'nin çeviri yazısının dizini (şahıs ve eser adları) yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Şahabettin Süleyman, Tezkire, Edebiyat Tarihi, Tarih-i Edebiyâtı-ı Osmâniye.

The collection biographies of poets take part in the primary sources of Turkish Classical Literature. The collection of biographies, which introduces Ottoman poets, replaced with literature historiographer with the end of the collecion of biographies tradition. Besides, history of literature is a discipline which analyses all of the developments, and the phases of these developments, of literature beginning from its birth with the reasons and the results of all those things. The literature historiography is one of the important disciplines in the point of studying the cultural history of a nation in all its aspects.In this study, we focused upon the transition and the difference between the collection of biographies and literature historiography, also studying and translating Şahabettin Süleyman?s ?Literary History of Ottoman? into Latin alphabet.?Literary History of Ottoman?, which has been written as the course book for the high schools in 1910 and it is the first scientific work of Şahabettin Süleyman, includes informations about both the period in which it was written and earlier periods. This literary history work, which bears the marks of the collection of biographies from the point of narrative technique and method, a certain principle is not followed in the point of classification and no classification has been performed in accordance with the literary genres. In addition, in this work, which does not have a bibliography, many of the literary figures are not mentioned. Therefore, that work can?t be considered as a work of history of literature. However, it can be charachterised as a work of history of literature by taking into consideration the period in which it was written.Our study comprises five chapters. In the first chapter some information are given about the life, literary style and the works of Şahabettin Süleyman. Next, In the second chapter,the information is given about the term of collection of biography and the collection of biographies and the beginning and improvement phase are studied with certain examples. In the third chapter, after we have studied the term of literary history, the system in literary history and literary historiography, our literary dates are ranked chronologically. Moreover, while we try to analyse these terms in general terms the understanding of collection of biographies and the literature historiography are tried to be compared in this chapter.The fourth chapter of our study includes the analysis of ?Literary History of Ottoman?. As a result of the study it has been confirmed that the work comprises an introduction and three chapters, although it is a private chapter in the work ?The Period of Literary Interregnum?, which includes Muallim Naci, Nabızade Nâzım and İsmail Sefa, is not regarded as a literary period and totally seventy-one poet is referred in the work. Also, in this chapter, the classification system and the subjects of the chapters are mentioned, too. The last chapter includes the transcription of ?Literary History of Ottoman?. Besides, to enable utilizing our work, the indexs of both the whole thesis and ?Literary History of Ottoman? have been performed.Key Words: Şahabettin Süleyman, The collection of biographies, Literary History, Literary History of Ottoman.

nest...

48363 48364 48365 48366 48367