Malatya Verem Savaş

Malatya Verem Savaş Dispanserlerinde İzlenen Akciğer Tüberkülozlu Hastaların Değerlendirilmesi# Süleyman Savaş HACIEVLİYAGİL*, Mustafa DURAN**, Levent Cem MUTLU*, Hakan GÜNEN*, Aydın ŞENOĞLU**, Ercüment EVLİYAOĞLU***, Şahin TEMİZ**, Zeynep KAZGAN ARICA***, Ali Önder TÜRK***, Özkan KIZKIN* * İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, ** Malatya 1 No’lu Verem Savaş Dispanserliği, *** Malatya 2 No’lu Verem Savaş Dispanserliği, MALATYA # Bu çalışma Ulusal Tüberküloz ve Göğüs Hastalıkları Kongresi ( Nisan , Malatya)’nde poster olarak sunulmuştur. ÖZET Amaç: Tüberküloz tüm dünyada ve ülkemizde önemli bir sağlık sorunudur. Verem savaş dispanser (VSD) kayıtları ülke- mizdeki tüberküloz oranlarını göstermesi nedeniyle önemlidir. Bu çalışmada Malatya VSD’ye başvuran akciğer tüberküloz hastalarının özellikleri incelendi. Gereç ve Yöntem: Çalışmaya Malatya ili 1 ve 2 no’lu VSD’lerde yılları arasında takip edilen akciğer tü- berküloz hastası alındı. Hastaların yaş ortalaması ± yıl olup, %’ü okur-yazar değildi. Hastaların %’sı Ma- latya il merkezinden başvururken, %’ü Malatya’nın ilçe ve köylerinden başvurmuştu. Temaslı muayenesiyle tanı ko- nulan hasta oranı % olarak saptandı. Hastaların %’si yeni olgu, %’ü nüks olgu ve %’i eski olgu olarak de- ğerlendirildi. Sonuçlar: Mikrobiyolojik inceleme hastaların %’üne yapılabildi ve hastaların %’ünde aside dirençli basil pozitif- liği saptandı. Akciğer tüberkülozlu olgularda tedavi tamamlama, kür, tedavi başarısı ve tedavi başarısızlığı sırasıyla; %, %, % ve % olarak bulundu. Nüks olguların eski kayıtları incelendiğinde; düzensiz tedavi alma, tedaviye ara verme ve eksik ilaçla başlanan tedavi en sık saptanan nüks nedenleriydi. Bu hastaların sadece yedisinde ilaç direncine ba- kılmış ve beşinde ilaç direnci saptanmıştı. Yorum: Malatya VSD’lerinde tedavi başarı oranları yüksek bulunmakla beraber, kür oranları düşük saptanmıştır. Kür oran- larında istenilen değerlere ulaşmak için, tedavinin son aylarında daha çok mikrobiyolojik inceleme yapılmasının yanı sıra doğrudan gözetimli tedaviye geçilmesi gereklidir. ANAHTAR KELİMELER: Tüberküloz, verem savaş dispanseri, mikrobiyolojik inceleme, kür oranları Geliş tarihi: 26 Aralık Düzeltme sonrası kabul tarihi: 29 Ağustos SUMMARY THE EVALUATION OF TUBERCULOSIS PATIENTS FOLLOWED-UP AT MALATYA TUBERCULOSIS DISPENSARIES Aim: Tuberculosis is an important health problem in our country as well as the entire world. Tuberculosis dispensary re- cords are important to show the incidence of tuberculosis in our country. In this study, we aimed to evaluate the charac- teristics of patients with tuberculosis admitted to Malatya Tuberculosis Dispensaries. Material and Methods: The study comprised patients with pulmonary tuberculosis who were followed-up in Ma- latya Tuberculosis Dispensaries I and II between and Mean age of the patients was ± years, and % of the patients were illiterate. While % of the patients were enrolled from the city center of Malatya, % Solunum Hastalıkları ; Hacıevliyagil SS, Duran M, Mutlu LC, Günen H, Şenoğlu A, Evliyaoğlu E, Temiz Ş, Arıca Kazgan Z, Türk AÖ, Kızkın Ö. of the patients were enrolled from rural regions of Malatya. The rate of patients detected by close contact examination was %. Of all cases, % were new, % were relapse and % were old case. Results: Microbiological examination was done in % of the patients, and smear positivity was found in % of the patients. The ratio of treatment completion, cure, treatment success and treatment failure in pulmonary tuberculo- sis were found %, %, % and %, respectively. According to the examination of records of relapse cases, the major causes of relapse were irregular treatment, treatment interruption and faulty treatment combinations. Drug susceptibility tests were performed in only seven of these patients, and drug resistance was detected in five cases. Conclusion: Despite the high treatment completion rate in Malatya Tuberculosis Dispensaries, the cure rate was found to be quite low. To improve the cure rates to ideal values, the microbiological examination must be done more frequ- ently in the last months of the treatment, and directly observed treatment must be started. KEY WORDS: Tuberculosis, tuberculosis dispensary, microbiological examination, cure ratios Received: December 26, Accepted after revision: August 29, GİRİŞ pit edildi. Ayrıca hastaların yakınmaları, Bacillus Calmette-Guerin (BCG) aşısı skar varlığı, tüberkülin Tüberküloz Mycobacterium tuberculosis’in yol açtığı deri testi (TDT) pozitifliği, akciğer grafi bulguları in- bulaşıcı bir infeksiyon hastalığı olup, dünyada her celendi. Hastaların daha önce tüberküloz tedavisi yıl 8 milyon kişinin tüberküloza yeni yakalandığı, alıp almamalarına göre belirlenen olgu tanımları- eski olgularla beraber 16 milyon kişinin tüberküloz nın oranları saptandı. Tüberküloz tanısında kullanı- hastası olduğu ve 2 milyon kişinin tüberküloz ne- lan mikrobiyolojik tetkiklerin [balgam yaymasında deniyle öldüğü bildirilmektedir (1). aside dirençli basil (ARB) bakılması ve tüberküloz Ülkemizde de tüberküloz önemli bir sorundur, ve- kültürü] tedavi öncesi, sonrası yapılma ve pozitif rem savaş dispanserleri (VSD)’ne kayıtlı hastalar bulunma oranları incelendi. Hastaların tedavi so- dikkate alındığında, tüberküloz insidansı yılı nuçları Sağlık Bakanlığı Verem Savaşı Daire Başkan- için yüzbinde 27’dir (2). Ancak bazı hastaneler ve lığı’nın Tüberküloz Kontrolü İçin Başvuru Kitabı özel sağlık kurumlarında tanı konulan tüberküloz dikkate alınarak; kür, tedavi tamamlama, tedavi ba- hastalarının önemli bir kısmı bildirilmediği için, ül- şarısı ve tedavi başarısızlığı şeklinde sınıflandırıldı. kemizde gerçek tüberküloz insidansının belirtilen Kür; tedavisi sonlandırılmış yayma pozitif bir hasta- rakamlardan daha yüksek olduğu tahmin edilmek- da idame dönemi ve tedavi sonunda bakteriyolojik tedir (2). olarak negatifliğin gösterilmesidir. Tedaviyi tamam- VSD verileri; dispanserlerde tanı konulan ve takip lama; tüberküloz tedavisi sonunda balgam incele- edilen tüberküloz hasta oranlarını ve tedavi başarı- mesi yapılamadığı halde, klinik ve radyolojik bulgu- larını göstermek açısından önemlidir. Bu çalışma- lar ile hastanın tedavisinin başarılı kabul edilerek te- da, Malatya VSD’lerinde akciğer tüberkülozu tanı- davinin sonlandırılmasıdır. Tedavi başarısı ise; kür sıyla izlenen hastaların özelliklerinin incelenmesi ve tedaviyi tamamlama toplamını kapsamaktadır. amaçlandı. Tedavi başarısızlığı da tedavinin beşinci ya da altın- cı ayında hastanın bakteriyolojik incelemelerinde GEREÇ ve YÖNTEM pozitifliğin saptanması olarak tanımlanır (2). Çalış- Bu çalışmada, 1 Ocak ile 31 Aralık ta- mamızda hastaların tüberküloz tedavisini kaç ilaçla rihleri arasında 1 ve 2 no’lu Malatya VSD’lerinde ve ne kadar süre aldığı incelendi. Ayrıca nüks olgu- akciğer tüberkülozu tanısıyla izlenen olgunun ların daha önceki tedavilerinde gözlenen başarısız- kayıtları geriye dönük olarak incelendi. Hastaların lık nedenleri ve ilaç duyarlılık testlerinin yapılma (%)’i 1 no’lu, (%)’i 2 no’lu Ma- oranları incelendi. latya VSD’ye başvurmuştu. Hastaların kayıt ve dos- Hastaların genel özellikleri ve tüm bulguları SPSS yalarındaki bilgilere göre yaş, cinsiyet, eğitim düze- programına kaydedildi. Hastaların ortalama yi, sosyal güvence, meslek gibi demografik ve ge- ve sıklık gerektiren analizleri bu program yardımıy- nel özellikleri incelendi. Hastaların il veya ilçe-köy- la hesaplandı. lerde oturmalarına göre ikametgah dağılımları tes- Solunum Hastalıkları ; Malatya Verem Savaş Dispanserlerinde İzlenen Akciğer Tüberkülozlu Hastaların Değerlendirilmesi SONUÇLAR hı hakkında dosyalarında ayrıntılı bilgi bulunamadı. Tablo 4’te en çok hasta başvurusu olan ilk beş Çalışmaya alınan akciğer tüberküloz hastasının semt/mahalle ve ilçeler görülmektedir. Hastaların (%)’si erkek, (%)’ü kadındı, has- (%)’ü kişisel olarak başvururken, 67 taların yaş ortalaması ± yıl olarak bulun- (%)’sine temaslı muayenesiyle, 3 (%)’üne du. Hastaların yaş gruplarına ve cinsiyetlerine göre taramalar sonucunda tüberküloz tanısı konmuştu. dağılımları Şekil 1’de gösterilmektedir. Eğitim dü- Altı (%) hastanın başvuru şekli ise kaydedilme- zeyleri incelendiğinde, en çok ilkokul mezunu has- mişti (Şekil 2). Çalışmamızda hasta başına te- ta (%) tespit edilirken, 86 (%) hastanın maslı saptanmıştı. Bu temaslıların ancak %’sı- eğitimi yoktu (Tablo 1). Hastaların sosyal güvence nın muayenesi yapılabilmişti. Hastalara ilk tanı ko- bilgileri dosyaların yalnızca %’inde mevcuttu. nulan merkezler Tablo 5’te, hastaların en çok sap- Bilgileri mevcut olan hastaların %’unun her- tanan şikayetleri Tablo 6’da gösterilmektedir. Dos- hangi bir sosyal güvencesi yoktu. Yeşil kart hasta- ya kayıtlarına göre (%) hastada BCG ska- larda en fazla saptanan (%) sağlık güvencesiy- rının bulunduğu, (%) hastada BCG skarı- di (Tablo 2). Hastaların %’ünün düzenli olarak nın bulunmadığı saptanırken, diğer hastaların dos- çalıştığı mesleği yokken, diğer hastaların meslek yalarında ise BCG skarları hakkında bilgi yoktu. dağılımları Tablo 3’te gösterilmektedir. Hastaların Hastaların (%)’sine TDT yapıldığı ve bu (%)’ü Malatya il merkezinden başvurur- hastaların 28 (%19)’sinde TDT’in pozitif olduğu ken, (%)’sı Malatya’nın ilçe ve köylerin- saptandı. den başvurmuştu. Diğer 10 hastanın ise ikametga- Erkek Kadın 80 Toplam Sayı 60 40 20 0 Yaş grupları Şekil 1. Tüberküloz hastalarının yaş gruplarına ve cinsiyetlerine göre dağılımları. Tablo 1. Tüberküloz hastalarının eğitim Tablo 2. Tüberküloz hastalarının sosyal düzeyleri. güvencelerine göre dağılımları. Sayı % Sayı % Eğitimi olmayan 86 Sosyal güvencesi olmayan Okur-yazar 12 Yeşil kartlı 57 İlkokul mezunu Emekli sandığı 33 İlköğretim (ortaokul) mezunu 68 SSK 28 Lise mezunu 72 Bağkur 21 Yüksekokul/üniversite mezunu 18 Sosyal güvencesi bilinmeyen/ kayıt edilmeyen Bilinmeyen/kayıt edilmeyen 2 Solunum Hastalıkları ; Hacıevliyagil SS, Duran M, Mutlu LC, Günen H, Şenoğlu A, Evliyaoğlu E, Temiz Ş, Arıca Kazgan Z, Türk AÖ, Kızkın Ö. Tablo 3. Tüberküloz hastalarının meslek- Tablo 4. Tüberküloz hastalarının lerine göre dağılımları. ikametgahlarına göre dağılımları. Sayı % Sayı % İşsiz İl merkezi Çiftçi 67 Fırat 43 İşçi 61 Mücelli 30 Memur 52 Çarmuzu 23 Öğrenci 51 Göztepe 21 Esnaf 24 Taştepe 18 Mesleği bilinmeyen/ 2 Diğer semt ve mahalleler kayıt edilmeyen İlçe ve köyler Pötürge 37 Akciğer grafileri VSD form ve kayıt sistemine göre Battalgazi 27 değerlendirildiğinde; (%) hastanın kavitesiz Doğanşehir 22 infiltrasyon, (%) hastanın kaviteli infiltras- Akçadağ 21 yon, 5 (%) hastanın ise hiler lenfadenopati ve pa- Yeşilyurt 17 rankim infiltrasyonu ile başvurduğu saptandı. Hasta- Diğer ilçeler ve köyler 42 lar önceki tedavi anamnezlerine göre incelendiğin- de; (%)’sinin yeni olgu, 67 (%)’sinin İkametgahı bilinmeyen/ 10 kayıt edilmeyen nüks olgu, 26 (%)’sının eski olgu olarak kabul edildiği saptandı. Akciğer tüberkülozu tanısı alan hastanın (%)’sına balgam yaymasında ARB incelemesi, oranı hastada % oranında bulundu. Teda- (%)’ne tüberküloz kültürünü kapsayan vinin diğer aylarında mikrobiyolojik inceleme oran- mikrobiyolojik inceleme yapıldığı saptandı. Hasta- ları Tablo 7’de gösterilmektedir. ların (%)’inde balgam yaymasında ARB Yeni tüberküloz olgularımızın %’i dört ilaç kul- pozitifliği saptanırken, (%) hastada kül- lanırken, %’ü üç ilaç, %4’ü beş ilaç, %’i iki türde üreme saptandı. Toplam mikrobiyolojik tanı % % %14 Kişisel başvuru Temaslı muayenesi Taramalar Bilinmeyen %84 Şekil 2. Tüberküloz hastalarınnı başvuru şekilleri. Solunum Hastalıkları ; Malatya Verem Savaş Dispanserlerinde İzlenen Akciğer Tüberkülozlu Hastaların Değerlendirilmesi Tablo 5. Tüberküloz hastalarına ilk tanı saptandı. İlaç duyarlılık testlerine bakılabilen yedi konulan kurumlar. hastanın, biri çok ilaca olmak üzere beşinde ilaç di- Sayı % renci olduğu saptandı. Verem savaş dispanseri TARTIŞMA Devlet hastanesi* Tüberkülozla ilgili ülkemizde iyi bir yapılanma ol- Üniversite hastanesi 53 masına rağmen, mikrobiyolojik olarak tanı konul- Göğüs hastalıkları hastanesi 22 masında ve tedavi uygulamalarında önemli sorun- lar vardır. Bununla birlikte, ülkemizde ilaç direnç Askeri hastane 16 oranları da yüksektir (2). Bu sorunları azaltmak için Özel hastane 14 ülkemizdeki tüberküloz hastalarının özelliklerini iyi Bilinmeyen/kayıt edilmeyen 14 bilmeli, tanı ve tedavi uygulamalarını standartlara * Bu hastaların 21’inde SSK hastanesinde tanı konulmuştu. uygun olarak yapmalıyız. Özkara ve arkadaşlarının yaptığı ve VSD verile- Tablo 6. Tüberküloz hastalarının rinin yer aldığı çalışmada, tüberküloz hastaları ile il- şikayetleri. gili önemli sonuçlar elde edilmiştir. Bu çalışmada Sayı % ARB pozitif yeni akciğer tüberkülozlu hastaların en Öksürük çok ve yaş gruplarında görüldüğü Gece terlemesi saptandı (3). Ülkemizde değişik zaman ve bölgeler- de yapılan çalışmaların ortak özelliği olarak, tüber- Balgam küloz hastaların genç ve orta yaş gruplarında daha Hemoptizi sık olduğu gözlenmektedir (). Bizim çalışma- mızda da akciğer tüberkülozuna en çok yaş grubunda rastlanırken, tüm hastaların yaş ortala- ilaç kullanmışlardı. Hastaların %’i altı aydan az, ması ise ± yıl olarak saptandı. Çalışmamız- ’u altı ay, %’i altı-dokuz ay, %’i dokuz da hastaların %’ü erkek, %’si kadın olarak ay ve %22’si dokuz aydan fazla tedavi almışlardı. saptandı. Karaman VSD’de takip edilen tüber- küloz hastasının %58’i erkek, %42’si kadın olarak Akciğer tüberkülozlu olgularda tedavi tamamlama, bulunmuştur (10). kür, tedavi başarısı ve tedavi başarısızlık oranları sı- rasıyla %, %, % ve % olarak bu- Ülkemizde yapılan değişik çalışmalarda tüberküloz lundu (Tablo 8). hastalarının önemli bir kısmının okur-yazar olmadı- ğını veya ilkokul mezunu olduğunu saptanmıştır Nüks olgu olarak değerlendirilen 67 hastanın daha (4,5,11,12). Bizim çalışmamızda da benzer sonuçlar önceki kayıtları ve tedavi şemaları incelendi. Eski elde edilmiştir. Çalışır ve arkadaşları tüberküloz has- tedavi kayıtlarına ulaşılabilen 31 hastanın önceki talarının %37’sinin yeşil kartının olduğu ve hastala- tedavileri incelendiğinde, önceki tedavilerinde çe- rın %19’unun hiçbir sosyal güvencesi olmadığını şitli hatalar [düzensiz tedavi (n= 12), eksik ilaç saptamıştır (11). Kıter ve arkadaşlarının takip ettikle- kombinasyonu (n= 10), tedaviye ara verme (n= 9)] ri hastaların %40’nın sosyal güvencesi yoktu (6). Tablo 7. Tüberküloz hastalarının mikrobiyolojik tanı oranları. Mikrobiyolojik inceleme yapılan ARB pozitifliği Kültürde üreme Sayı % Sayı % Sayı % Başlangıç Tedavinin 1. ayı 94 41 31 Tedavinin ayı 95 21 11 ARB: Aside dirençli basil. Solunum Hastalıkları ; Hacıevliyagil SS, Duran M, Mutlu LC, Günen H, Şenoğlu A, Evliyaoğlu E, Temiz Ş, Arıca Kazgan Z, Türk AÖ, Kızkın Ö. Tablo 8. Tüberküloz hastalarının tedavi açıdan temaslı muayenelerine daha çok önem ver- sonuçları. memiz gerekmektedir. Sayı % Hastalar tanı konulduğu merkezlere göre ayrıldı- Kür 74 ğında, özel hastanelerden başvuran hastaların en Tedavi tamamlama düşük olduğu görülmektedir. Özellikle sağlık hiz- metlerinde özelleştirme ve sağlık güvencesi olan Tedavi başarısı* bireylerin özel sağlık kurumlarından yararlanma Tedavi başarısızlığı 21 olanağının başlaması, tüberküloz hastalarının tanı, Tedaviyi terk 6 tedavi ve takip aşamalarında önemli sorunlara yol Nakil giden 9 açabilir. Bu açıdan tüberküloz hastalarının takibin- Ölüm 4 de, tanı hangi kurumda konulmuş olursa olsun hastaların VSD’lere yönlendirilmesinin yanı sıra tü- Toplam berküloz ilaçlarının serbestçe eczanelerde satılma- * Tedavi başarısı: Kür + Tedavi tamamlama. ması da etkili bir önlem olabilir. Çobanlı ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada en Bizim çalışmamızda sosyal güvencesi kayıt edilen fazla saptanan üç semptom sırasıyla öksürük (%78), hastaların %’unun sosyal güvencesinin olma- balgam çıkarma (%45) ve gece terlemesiydi (%43). dığı ve %’sinin yeşil karta sahip olduğu sap- Hemoptizi varlığı ise %24 oranında saptandı (18). tandı. Ayrıca hastalarımızın %’ünün düzenli Öztürk ve arkadaşları öksürük, balgam çıkarma, ge- bir işinin olmadığı saptandı. ce terlemesi ve hemoptizi şikayetlerini sırasıyla Bodur ve arkadaşları takip ettikleri hastanın %, %, %70 ve % oranında saptarken %’inin kırsal, %’sinin kentsel bölgelerden (10), bizim çalışmamızda ise bu oranlar; %, geldiğini tespit etmiştir (13). Bizim çalışmamızda %, % ve % olarak bulunmuştur. ise hastalarımızın %’sı il merkezinden, Kıter ve arkadaşları hastaların %75’inde BCG skarı %’ü ilçe ve köylerden başvurmuştu. En çok tü- tespit etmiştir (6). Orman ve arkadaşları hastaları- berküloz hastası saptanan Fırat Sağlık Ocağı bölge- nın %’sinde BCG skarı olduğu, %’unda si üniversite yurtlarının bulunduğu bir mahal- skar olmadığı ve %’unda skar durumunun be- le/semt özelliğindedir. Diğer yandan en sık tüber- lirtilmediğini saptamıştır (4). Başka bir çalışmada külozun görüldüğü ilçe Pötürge’nin özellikle İstan- ise hastaların %61’inde BCG aşı skarı saptanma- bul’a tekstil fabrikasında çalışan mevsimsel işçi gö- mıştır (19). Bizim çalışmamızda hastaların %40’nın çü verdiği, bu kişilerin genellikle hijyenik koşulların BCG skar durumu belirtilmemiştir. BCG skar duru- son derece kısıtlı olan bekar ev veya odalarında kal- mu belirtilen hastaların %’inde BCG skarı bu- dığı dikkati çekmekteydi. Battalgazi ilçesi ise son lunduğu, %’unda BCG skarı bulunmadığı sap- yıllarda yoğun göç alan bir ilçedir. tanmıştır. Orman ve arkadaşları hastalarının Temas öyküleri ve temaslı muayenelerinden hasta %57’sine TDT’nin yapıldığını ve bu hastaların yakalanma oranları % ile % arasında değiş- %’sinde testin pozitif olduğunu tespit etmiş- mektedir (,). Bizim çalışmamızda ise bu lerdir (4). Öztürk ve arkadaşları TDT’yi % has- oran % olarak bulunmuştur. Diğer yandan Öz- tada uygularken, TDT pozitifliğini ise % ora- kara ve arkadaşlarının çalışmalarında, her hasta ba- nında bulmuşlardır (10). Bizim çalışmamızda TDT şına temaslı saptanmış ve bu temaslıların yapılma ve pozitiflik saptanma oranları sırasıyla %’i muayene edilmiştir (3). Bizim çalışmamız- % ve %19 olarak bulunmuştur. da hasta başına temaslı saptanmakla birlikte, Tüberküloz hastalarının radyoloji bulguları incelen- bu temaslıların ancak %’sında temaslı muaye- diğinde, bir çalışmada hastaların %’ünde kavi- nesi yapılmıştır. Temaslı muayenesinde amaç, has- tesiz, %’unda kaviteli akciğer infiltrasyonu, ta kişiye erkenden tanı konması ve başka kişilere %’inde hiler lenfadenopati saptanırken, diğer bulaşmasını engelleyerek tedaviye başlamaktır. Te- hastalarda değişik oranlarda akciğer dışı tüberküloz maslı muayenesinde saptanan her hasta kişinin bu- bulguları bulunmuştur (4). Bizim çalışmamızda ise lunması tüberküloz kontrolünde çok önemlidir. Bu % hastada kavitesiz infiltrasyon, % hasta- Solunum Hastalıkları ; Malatya Verem Savaş Dispanserlerinde İzlenen Akciğer Tüberkülozlu Hastaların Değerlendirilmesi da kaviteli infiltrasyon, % hastada hiler lenfade- alındığında ARB pozitifliği %, kültürde üreme nopati ve parankim infiltrasyonu saptandı. oranı % olarak bulunmuştur. Özkara ve arkadaşlarının VSD verilerinin de- Çalışmamızda yeni tüberküloz tanısı konulan has- ğerlendirildiği çalışmalarında, hastaların %’sı taların %’i dört ilaç tedavisi kullanırken, yeni, %’ü eski olgu olarak kabul edilmiştir. Es- %’ü dokuz aydan fazla tedavi almışlardı. Pra- ki olguların içerisinde nüks, tedaviyi terkten dönen, tik uygulamalarda göğüs hastalıkları uzmanları tedavi başarısızlığı ve kronik olgular yer almıştır. Bu arasında bile çoğunlukla tedaviyi garantilemek (!) çalışmada sadece ARB (pozitif) akciğer tüberküloz anlayışıyla, tedavi süresini önerilen altı aylık teda- hastaları değerlendirildiğinde, eski olgularının ora- viden daha uzun tutma alışkanlığının halen devam nının %’e çıktığı görülmüştür (3). Kuzuca ve ettiği görülmektedir. Yaşanan diğer bir sorun ise, arkadaşlarının takip ettikleri hastaların %’i ye- bazı uzman hekimlerin bazı hastalarda ikili veya ni, %’si nüks olgudur (5). Kıter ve arkadaşları üçlü ilaç tedavisi başladığı ve VSD’lerin her zaman çalışmalarında yeni, eski ve nüks olgu oranlarını sı- yapılan bu hataları önleyememeleridir. Bu sorunun rasıyla %96, %2 ve %2 olarak bulunmuştur (6). Bi- verem savaş il koordinatörünün il sağlık müdürlü- zim çalışmamızda ise yeni, nüks, eski olgu oranları ğünün desteği ve iş birliği ile tüm kurumlar arasın- sırasıyla %, % ve % olarak bulundu. da daha koordineli çalışmasıyla düzeleceğini dü- Çalışmamızda tedaviyi terkten dönen veya tedavi şünmekteyiz. başarısızlığı olarak kabul edilen hastalar ayrı olarak Dünya Sağlık Örgütü’nün önerisine göre, etkili bir değerlendirilmemiş olup, eski veya nüks hastalar tüberküloz kontrolü için yayma pozitif hasta bulma içerisinde sınıflandırılmıştır. oranı en az %70 olmalı, kür oranı ise %85 olmalı- Kuzuca ve arkadaşları, akciğer tüberkülozu olan dır (25). Bizim çalışmamızda kür oranımız % hastalarda ARB pozitifliğini %, kültürde üre- olarak bulunmuştur. Tedavi tamamlama oranımızın me oranını % olarak bulmuştur (5). Akın ve ar- yüksek bulunmasına rağmen, hastaların çoğuna te- kadaşları balgam yaymasında ARB pozitiflik oranını davinin idame fazında ve tedaviyi tamamlandığın- %, Gülmez ve arkadaşları %50’nin altında da mikrobiyolojik inceleme yapılmaması veya yapı- saptamışlardır (15,20). Kolsuz ve arkadaşlarının iz- lamaması nedenleriyle kür oranlarımız düşük bu- ledikleri akciğer tüberkülozlu olguların %’inde lunmuştur. Özkara ve arkadaşlarının çalışmasında, mikrobiyolojik incelemenin yapıldığı ve bunların yeni ve eski olgularda tedavi başarısı % ve %’sinde ARB pozitifliğinin bulunduğu saptan- %, tedavi başarısızlığı % ve %, tedaviyi mıştır (21). Karagöz ve arkadaşları İstanbul terk oranları % ve %, ölüm % ve % VSD’lerde tedaviye alınan hastaların %47’sinde olarak bulunurken; yayma pozitif olgularda kür mikrobiyolojik inceleme yapılmaksızın tanı konul- oranı % ve % olarak saptanmıştır (3). duğunu göstermiştir (22). Akkaya ve arkadaşlarının Özellikle nüks olgularda akciğer tüberkülozu tanı- çalışmasında direkt mikroskobik inceleme oranı sında mikrobiyolojik incelemelerin yapılması esas- %, kültür yapma oranı % olarak bulun- tır. Eski tüberküloz olgularında yalnızca radyolojiye muştur (23). Kocabaş ve arkadaşları yılında dayanarak tedaviye başlanması hatalı bir yaklaşım- ülkemizdeki tüm VSD’lerde mikrobiyolojik incele- dır. Nüks olgularda ilaç direnç oranları daha yük- me yapılma oranını %, pozitiflik saptanma sektir. Bu nedenle bu hastalara ilaç duyarlılık testle- oranını ise %34 olarak bulmuştur (12). Özkara ve ri yapmak gerekir. Çalışmamızda nüks olgularımı- arkadaşları çalışmasında VSD’in kayıtlarına ba- zın sadece %8’ine antibiyogram yapılabilmiş ve kıldığında, hastaların %’ine mikrobiyolojik in- bunların %75’inde ilaç direnci saptanmıştır. Nüks celeme yapıldığı, %’sinde ARB pozitifliği sap- olgularımızın önceki tedavileri incelendiğinde, dü- tandığı bildirilmiştir (3). Ancak her VSD’in şartları zensiz tedavi, tedaviye ara verme ve eksik kombi- aynı değildir, Bingöl VSD’de ise hastaların % nasyonla başlanan tedaviler saptanmıştır. Altmış 16’sına bakteriyolojik tanıyla tedavi başlandığı be- dokuz edinsel çok ilaca dirençli tüberküloz olgusu- lirtilmiştir (24). Bizim çalışmamızda ise akciğer tü- nun değerlendirildiği çalışmada en sık ve tüm has- berkülozu tanısı alan hastaların %’üne mikro- talarda saptanan hata eski olgularda ilaç anamnezi biyolojik inceleme yapılırken, tüm hastalar dikkate alınmadan yeni tedaviye başlanılmasıdır. Diğer sık Solunum Hastalıkları ; Hacıevliyagil SS, Duran M, Mutlu LC, Günen H, Şenoğlu A, Evliyaoğlu E, Temiz Ş, Arıca Kazgan Z, Türk AÖ, Kızkın Ö. saptanan hatalar başarısız rejime ilaç ekleme 6. Kıter G, Çoşkunol İ, Alptekin S. İzmir Eşrefpaşa Verem Sa- vaş Dispanseri’nde Ocak Haziran döneminde (n= %), tedavi uyumsuzluğunu fark etmede kayıtlı tüberküloz hastalarının değerlendirilmesi. Tüber- başarısızlık (n= %), yetersiz başlangıç tedavi re- küloz ve Toraks ; jimleri (n= %), ilaç duyarlılık testlerinin yapıl- 7. Şenyiğit A, Işık R, Çoskunsel N ve ark. Akciğer tüberkü- maması (n= %) ve ilaç direncini fark etmede lozlu vakanın retrospektif olarak incelenmesi. Solu- gecikme (n= %) olarak saptanmıştır (26). Nüks num Hastalıkları ; olgularda özellikle yapılacak doğrudan gözetimli te- 8. Deveci F, Muz MH, Kıraç H. Elazığ Verem Savaş Dispan- davi (DGT) ilaç terk etme oranlarını azaltacaktır. Tü- serinde ve yıllarında izlenen tüberküloz- berküloz tedavisinin başarısında hasta uyumu ve lu olgunun değerlendirilmesi. Solunum Hastalıkları ; hastanın tedaviye devamı önemlidir. 9. Öztop A, Şirin Y, Oğuz V ve ark. Verem Savaş Dispanse- Sonuç olarak; Malatya’daki tüberküloz hastalarının ri hizmet değerlendirme çalışması. Tüberküloz ve Toraks genel özellikleri, ülkemizdeki diğer bölgelere ben- ; zerdir. Çalışmamızda tedavi tamamlama oranı yük- Öztürk Ö, Akkaya A, Bilgiçli N ve ark. Karaman Verem sek olmakla birlikte, kür oranı düşük bulunmuştur. Savaşı Dispanserinde yılları arasında takip edilen tüberküloz olgularının değerlendirilmesi. Solu- Malatya ilindeki dispanserler olarak mikrobiyolojik num ; tanı oranlarımızı yükseltmeli, kür oranlarını doğru Çalışır HC, Akıç M, Öğretensoy M, Ökten F. Tüberküloz- saptayabilmek için idame ve tedavi sonrası mikro- lu olguların sosyoekonomik koşulları. Solunum Hastalık- biyolojik inceleme oranlarımızı artırmalıyız. Tedavi ları ; başarısızlığı ve tedaviyi terk oranlarını azaltmak ve Kocabaş A, Burgut R, Kibaroğlu E ve ark. Verem savaşı dis- ikincil ilaç direncini önlemek için DGT uygulaması- panserlerinde sürdürülen tüberküloz tanı ve tedavi çalış- na geçmeliyiz. malarının etkinliği. Tüberküloz ve Toraks ; Bodur S, Saraçoğlu İ, Kelemençe N. Balıkesir ve çevresin- Teşekkür ve Anma deki tüberkülozlu hastaların epidemiyolojik özellikleri. Tüberküloz ve Toraks ; Bu çalışmada önemli katkıları bulunan ve kifos- kolyoza bağlı kor pulmonale ve pulmoner hiper- Filiz A, Ekinci E, Bulgur D. tüberkülozlu olgunun bakteriyolojik ve radyolojik özellikleri. Tüberküloz ve To- tansiyon bulgularına rağmen yaşadığı son gün- raks ; lere kadar verem savaş dispanserinde özverili ça- Akın N, Bilgel N. Gemlik Verem Savaş Dispanserinin lışmalarına devam eden Dr. Mustafa Duran ve yılları arasında izlediği tüberküloz olgularının değer- akut miyelositer lösemi nedeniyle kendisini çok lendirilmesi. Tüberküloz ve Toraks ; erken kaybettiğimiz, diğer tıp konularında oldu- Kocabaş A, Erdoğan Y, Öncül S, Başer Y. Tüberkülozlu ğu gibi verem savaşında da bizlere devamlı yol hastaların saptanması sürecinde hasta ve doktora ait ge- gösterici olan hocamız Dr. Özkan Kızkın’ı saygıy- cikmeler. Tüberküloz ve Toraks ; la anıyoruz. Özşahin SL, El R, Karacan Ö, Şahin E. Ballıdağ Sanator- yumunda yıllarında izlenen tüberküloz olgu- KAYNAKLAR larının retrospektif değerlendirilmesi. Tüberküloz ve To- raks ; 1. Dye C, Scheele S, Dolin P, et al. Global burden of tuber- culosis. Estimated incidence, prevalence, and mortality Çobanlı B, Taşkın A, Ayas G. Ankara Üniversitesi Tıp Fakül- by country. JAMA ; tesi Göğüs Hastalıkları tüberküloz bölümünde son beş yıl- da izlenen olgular. Tüberküloz ve Toraks ; 2. T.C. Sağlık Bakanlığı Verem Savaşı Daire Başkanlığı. Tür- kiye’de Tüberkülozun Kontrolü için Başvuru Kitabı. An- Aktaş E, Görgüner M, Sağlam L ve ark. Erzurum Verem kara, ; Savaş Dispanserinde kayıtlı aktif tüberkülozlu hastaların değerlendirilmesi. Tüberküloz ve Toraks ; 3. Özkara Ş, Kılıçaslan Z, Öztürk F ve ark. Bölge verileriyle Türkiye’de tüberküloz. Toraks Dergisi ; Gülmez İ, Güven M, Demir R, Özesmi M. Elli yaş üzeri ve 40 yaş altı tüberküloz olgularında klinik spektrum. Tü- 4. Orman A, Ünlü M, Cirit M. Afyon Verem Savaş Dispan- berküloz ve Toraks ; seri’nde yıllarında tüberküloz olgusunun de- ğerlendirilmesi. Solunum Hastalıkları ; Kolsuz M, Ersoy M, Küçükkebapçı C ve ark. Eskişehir De- liklitaş verem savaş dispanserleri’nde kayıtlı akciğer tü- 5. Kuzuca İG, Canbakan SÖ, Mutlu AG, Küsmez AC. Anka- berkülozu olgularının değerlendirilmesi. Tüberküloz ve ra 2 nolu verem savaş dispanseri’nde yılların- Toraks ; da izlenen hastanın retrospektif olarak değerlendiril- mesi. Solunum Hastalıkları ; Karagöz T, Arda H, Erboran T ve ark. İstanbul Dispanser- leri çalışmalarının yeni akciğer tüberkülozlu olguların ta- Solunum Hastalıkları ; Malatya Verem Savaş Dispanserlerinde İzlenen Akciğer Tüberkülozlu Hastaların Değerlendirilmesi nı-tedavi ve takip işlemleri açısından değerlendirilmesi. World Health Organization. Stop TB, Communicable Di- Tüberküloz ve Toraks ; seases. An Expanded DOTS Framework for Effective Tu- berculosis Control. World Health Organization. Geneva, Akkaya A, Şahin Ü, Turgut E, Ünlü M. Isparta ve Burdur bölgelerindeki verem savaş dispanserlerine kayıtlı tüber- küloz olgularının araştırılması. Tüberküloz ve Toraks Tahaoğlu K, Hatipoğlu T, Sevim T ve ark. Edinsel çok ila- ; ca dirençli tüberküloz olgularının önceki tedavi kararla- rındaki hatalar. Solunum Hastalıkları ; Ceylan E. Bingöl Verem Savaş Dispanseri’nde ve yıllarında izlenen yeni tüberkülozlu olguların de- Yazışma Adresi ğerlendirilmesi. Akciğer Arşivi ; Süleyman Savaş HACIEVLİYAGİL İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı MALATYA e-mail: [email protected] Solunum Hastalıkları ;

Malatya 1 Nolu Verem Savaş Dispanseri konumuna Toplu Taşıma

Türkiye'deki Malatya 1 Nolu Verem Savaş Dispanseri adresine nasıl gidebileceğinizi mi merak ediyorsunuz? Moovit, en yakın toplu taşıma durağından adım adım yol tarifi ile Malatya 1 Nolu Verem Savaş Dispanseri adresine ulaşmanın en iyi yolunu bulmanıza yardımcı olur.

Moovit, şehrinizde gezmenize yardımcı olacak ücretsiz haritalar ve canlı yol tarifleri sağlar. Saatleri, güzergahları, hareket saatlerini görüntüleyin ve gerçek zamanlı olarak Malatya 1 Nolu Verem Savaş Dispanseri adresine ne kadar sürede ulaşabileceğinizi öğrenin.

Malatya 1 Nolu Verem Savaş Dispanseri için en yakın durak veya istasyonu mu arıyorsunuz? Hedefinize en yakın durakların listesine göz atın: Paşaköşkü; İnönü Cd.; Mücelli Esenlik/Özel İdare İöo; Merkez Durak Soykan Parkı; Ticaret Ve Sanayi Odası.

OtobüsAB7B8E

Sizi daha erken zamanda ulaştırabilecek başka güzergah olup olmadığını görmek ister misiniz? Moovit alternatif rotalar veya saatler bulmanıza yardımcı olur. Moovit Uygulamasından veya Web Sitesinden kolayca Malatya 1 Nolu Verem Savaş Dispanseri için yol tarifi alın.

Malatya 1 Nolu Verem Savaş Dispanseri adresine en kolay yoldan ulaşmanızı sağlıyoruz, bu nedenle Malatya konumundaki kullanıcılar dahil milyondan fazla kullanıcı, toplu taşıma için en iyi uygulama olarak Moovit'e güveniyor. Ayrıca otobüs uygulaması veya tren uygulaması indirmenize gerek yoktur. Moovit, en doğru otobüsü veya metro saatlerini bulmanıza yardımcı olan tüm toplu taşıma araçlarının bir arada olduğu ulaşım uygulamanızdır.

Malatya 1 Nolu Verem Savaş Dispanseri için Otobüs ve Minibüs / Dolmuş fiyatları, ve tüm yolculuk ücreti hakkında bilgi için lütfen Moovit uygulamasını kontrol edin.

Havaalanı, hastane, stadyum, market, alışveriş merkezi, kafe, okul, kolej ve üniversite gibi popüler yerlere gitmek için uygulamayı kullan.

Malatya 1 Nolu Verem Savaş Dispanseri adres: Malatya Milli Egemenlik Caddesi Sokağı