Havyar Fiyatları 2014

Edvin Minassian, yıllardır ABD’de devam eden Ermeni ve Türk diasporaları arasında devam eden mücadelenin yeni oyuncusu olan Azeri lobisini, ABD’deki tabirle ‘havyar diplomasisi’ni yazdı.

EDVIN MINASSIAN

ABD’de çok uzun yıllardır Ermeni ve Türk dernekleri arasında devam eden ve genelde soykırımın tanınması üzerine odaklanan bir lobi rekabeti yaşanır. Yakın zamanlara kadar, bu tartışmanın tarafları Türkiyeli olanlardı. Yıllardır süregelen bu durum, Azerbaycan lobisinin sahneye çıkmasıyla değişti.

Petrol ve gaz rezervleri sayesinde günden güne güçlenen ve zenginleşen Azerbaycan, ABD’nin iki ağır sıklet rakibi, Rusya ile İran arasındaki stratejik konumundan faydalanarak dikkatleri üzerine çekti ve ABD’de aktif bir lobi faaliyeti içerisine girdi. Lobi, sadece Azerbaycan’ın tanıtımı, ekonomik destek sağlanması, ABD’de yaşayan Azerilerin sorunlarına dikkat çekilmesi ve Karabağ konusunda destek aranması çabalarıyla yetinmeyerek, Ermeni Soykırımı’nın inkârı konusunda da şiddetli bir faaliyet gösteriyor.

Aliyev’in talimatıyla

WikiLeaks tarafından ortaya çıkarılan belgelerden bildiğimiz üzere, yılının Mart ayında, Bakü’de gerçekleştirilen bir forumda, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, “Azeri ve Türk lobileri tek vücut çalışmalı” demişti. Bu ilkeden hareket ederek, büyük bir Azerbaycan desteğiyle bugüne kadar görülmemiş bir şekilde eyalet ve belediye meclisleri dâhil hemen her yerde soykırım reddi çabalarının yükseldiği bir gerçek. Federal ve eyalet meclis üyeleri ile senatörler, büyük gruplar halinde seyahatlere götürülüyor, hediyeler veriliyor. Yüksek masraflı resepsiyonlar ve konferanslar, ABD’nin dört bir yanında düzenlenirken, siyasetçilere, yüksek seçim bağışları yağıyor.

Bu faaliyetler sayesinde, ABD siyasi literatüründe yeni bir terim oluştu: ‘Havyar diplomasisi’. Bu diplomasi faaliyetleri, Azerbaycan ile ilgili olanlar ve “Türk toplumu” yerine tercih edilen şekliyle “Türki toplumların” sorunları ile ilgili olanlar diye ikiye ayrılabilir.

Aliyev rejimi, Azerbaycan’la ilgili olan faaliyetleri ‘hakikatleri yaymak’ olarak tanımlıyor –elbette ki rejimin hakikatlerini. Muhaliflerin ve insan hakları savunucularının otokrasi, hileli seçimler, basın ve ülke içi muhalefete karşı şiddetli baskı yöntemleri gibi eleştirilerini çürütmek için gayret sarf ediyorlar. Bu konuda Ermeni lobisi de aynı derecede suçlu diyebiliriz. Ermenistan’da otokratik rejimin varlığı, oligarşi, halkın büyük çoğunluğunun mağduriyeti ve geçen seneki seçimlerin şaibesine rağmen, Ermeni lobisi, Azerbaycan’ı itham etmekten çekinmiyor.

Paranın gücü

Bu tip çabaların, Amerikan halkı üzerindeki etkileri çok kuşkulu ve tartışılır. Fakat ABD devleti ve büyük şirketler, genelde insan hakları ile petrol/stratejik ittifak arasındaki çarpışmada, ikincisini tercih etmekte. Hal böyleyken, Azerilerin bu kadar para harcayarak lobicilik faaliyetlerine ağırlık kazandırmasının sebebi ise ülke içinde ve kendi halkı nezdinde popülarite kazanmak. Bu minvalde, Ermeni lobisi, İran ile başlayan yakınlaşma belirtilerinden ümitli; en azından Azerbaycan’ın stratejik önemi azalır ve petrol fiyatları düşer beklentisi içindeler.

Türki toplumların sorunları denilince ise anlaşılan genelde soykırım ve Karabağeseleleri. Bu konularda ortak çalışmalar yapılıyor ve Azerbaycan’ın maddi gücü sayesinde lobicilikte gelişmeler kaydediliyor. Başarının maddi harcamalar ile olduğu farz edilerek; neredeyse bir düzine lobi şirketine büyük rakamlar ödeniyor. Buna rağmen, soykırım konusunda elde edilmiş büyük bir ‘başarı’ yok. Fakat yine de, enerji kaynakları ve endüstrisi güçlü olan Texas, Oklahoma, New Mexico ve Arkansas gibi eyaletlerin meclislerinde, Ermeni lobisi tarafından genelde üstü kapatılmaya çalışılan Hocalı Katliamı’nın tanınması konusunda edinilmiş başarılar var.

Buna karşın, geçtiğimiz ay, California Eyalet Meclisi’nden oybirliği ile geçen soykırım eğitimi ile ilgili kanunda, gösterdikleri büyük çabalar genelde verimsiz kaldı. Birçok eyalette, Azeri lobisi için başarısız sayılabilecek gelişmenin yanı sıra, Ermeni lobisinin, Matthew Bryza’nın Azerbaycan’a ABD Büyükelçisi olmasını Senato’da engellemesi, Başkan Barack Obama’nın yanı sıra Azeri lobisi için de büyük bir yenilgi oldu.

Bu başarısızlıkların sebeplerinden biri, kurdukları stratejik söylemlerdeki istikrarsızlık. Bir yandan, ‘büyük bir tehcir bile olmadığı’ iddiasıyla tamamen inkâra başvuruyorlar; öteki yandan ise ‘Ermeniler bizi arkadan vurdular ve o yüzden Anadolu’dan çıkarılmaları gerekiyordu’ diye olmadığını iddia ettikleri ‘tehcir’e gerekçeler gösteriyorlar. Aynı zamanda “zaten çok az Ermeni yaşıyordu Anadolu’da” gibi söylemlere sarılan ‘ciddi’ bir sivil toplum örgütleri bile var. Türkiye’de AK Parti dönemiyle başlayan Ermeni sorununa daha farklı bakış açısı; sivil inisiyatifler ve çok yakın zamanda ‘tehcirin insani olmadığını’ ifade eden bir Dışişleri Bakanı olduğundan haberleri yokmuş gibi, ’ların basmakalıp söylemlerini halen tekrar eden bir Türki lobi, havyar diplomasisi desteğini arkasına almasına rağmen, ne derece ‘başarılı’ olabileceği merak konusu.

Kategoriler

Etiketler

Bilmem nedendir, tanıştığım pek çok kişide, memlekette yaşayan tüm Ermenilerin ve diğer azınlıkların çok zengin olduklarına dair bir inanış var. İlk tanışmada mevzu para-pul işlerine gelmese de, biraz muhabbetin ardından, bu izlenime sahip o kadar çok insan tanıdım ki bir aralar epey zenginiz de haberimiz yokmuş gibi hissetmeye başlamıştım kendimi. 

Çalıştığım ilk iş yerinde bir arkadaşımı aslında o kadar da (!!!) zengin olmadığımıza yeni inandırmıştım ki bir gün adaya rakı içmeye gittik. Biz rakı içerken meyhane masalarının arasında bir seyyar satıcı gezinmeye başladı; havyar ve mumlu balık yumurtası taşıyordu. Bizim ki önce ne sattığını anlamaya çalışarak baktı, sonra dedi ki “Oğlum, hiç zenginliğinizi inkâr etme, memleketin her yerinde seyyar satıcılar çorap falan satar, burada adam havyar satıyor.”

Artık çok rastlanmasa da, eskiden çantasında havyar ve balık yumurtası satanlar meyhane masaların arasında dolanırdı. Bizim evde dolapta da hep havyar bulunurdu. Ben yıllarca havyarın bu kadar pahalı bir şey olduğunu bilmeden yediğim için bana fiyatları hâlâ korkutucu geliyor.

Benim jenerasyonumdan olanlar Karaköy’deki Rus pazarından çok ama çok ucuza alınmış siyah kaliteli havyarları hatırlar herhalde. O kadar uygun fiyatlıydı ki bu meret, arkadaşımın babasının bize ekmek arası zeytin ezmesi niyetine sürüp yolda yemek üzere elimize vermişliği var.

Açık söyleyeyim, balık yumurtası dendiğinde benim aklıma gelen ilk şey havyar değil, birçoklarının unuttuğu, hatta hiç bilmediği mumlu balık yumurtasıdır. İtalyancada ‘bottarga’, Türkçe kaynaklarda ‘butarka’ diye geçen, esas adı ‘abudaraho’ (Rumca) olan mumlu balık yumurtasını birçok mezeye değişmem.

 İstanbul’un balıklarını en iyi anlatan Karekin Deveciyan’nın ‘balık yumurtası turşusu’ olarak adlandırdığı abudaraho sadece kefal yumurtasından yapılıyor. Abudoraho yapılırken yumurtlama zamanı gelmiş balıklardan özenle, yani balıklar öldürülmeden sağılan yumurtalar iyice yıkanır ve yine epey özen ve ustalık isteyen bir yöntemle, içinde bulundukları zarlar zedelenmeden, parmakla patlatılır. Böylelikle kesenin içinde neredeyse bir jel oluşur. Güneş altında iki-üç gün kurutulduktan sonra rüzgârlı bir yerde birkaç gün daha bekletilir. Uzun süre saklanmasını sağlayacak işlem ise en son yapılır: Sıcak balmumuna batırılır ve kurutulur. Satın alırken, balıkçının duvarındaki ampulden mumun içine bakılır. İçinde hiçbir siyahlık ya da çizgi yani damar olmayan, ışığı en iyi geçiren, açık renkli parçalar makbuldür.

Kızarmış bir ekmek üzerine tereyağıyla dünyanın en iyi mezelerinden biri olur. Ama özellikle makarna ya da eriştenin üzerine konduğunda şiir gibi olur.

Eski zaman meyhanelerinde bolca olsa da artık yükselen fiyatından dolayı pek görülmüyor menülerde. Denizin kokusunu taşıyan tuzlu lezzetiyle rakı ile çok uyumludur gerçekten, ama şarapla da denemenizi tavsiye ederim. Hem tuzlu, hem de çok baskın ve yoğun tadından dolayı yapılı gövdeli ama aynı zamanda canlı şaraplarla servis edilebilir. Böyle deyince benim aklıma hemen, biraz fıçıya girmiş Sauvignon Blanc üzümünden yapılma, çivi gibi şaraplar geliyor.

En iyisinin Adana Karataş’ta üretildiğini hep duyarız. Köyceğiz kooperatifinde de üretildiğini biliyorum. Ama son yıllarda yediğim en iyisini bu yaz başı Urla’da yedim. Rafael Palombo’nun yine Adana’da ürettirdiği balık yumurtası hâlâ aklımda. Yolunuz İzmir Kemeraltı’na düşerse uğramayı ihmal etmeyin.

Afiyetle…

&#;BRAH&#;M EK&#;NC&#;

&#;STANBUL - Türkiye'nin ilk havyar üreticisi Royal, kaçak havyarla mücadele ediyor. &#;irket bu konuda Ekonomi Bakanl&#;&#;&#;'na ba&#;vurdu. Konuyu gündemine alan Akdeniz &#;hracatç&#; Birlikleri de inceleme talep etti.

Royal Havyarc&#;l&#;k, Türkiye'de bir ilki gerçekle&#;tirmesi, olmaz bilineni oldurmas&#; bak&#;m&#;ndan önemli. Almanya'da çal&#;&#;an, i&#; kuran ve iki o&#;lu ile havyar yat&#;r&#;m&#; yapan Ömer Faruk Kurt ve Adanal&#; Tosmur Ailesi'nin ortakl&#;&#;&#; olan Royal Havyar, geçti&#;imiz günlerde &#;stanbul'da be&#; y&#;ld&#;zl&#; otellerin &#;eflerini toplayarak yerli üretim havyar&#;n&#; tan&#;tt&#;. Toplant&#;da Ömer Faruk Kurt ve Tosmur Group Ba&#;kan Yard&#;mc&#;s&#; Mehmet Tosmur ile &#;irketin durumunu konu&#;ma f&#;rsat&#; bulduk. &#;irket kurulu&#;u, tesis yat&#;r&#;m&#; ve nihayet üretim tamam. Türkiye'nin ilk yerli havyar&#; sunuma haz&#;r. Ancak her &#;ey yolunda san&#;lmas&#;n &#;irket kendi üretimini pazara ç&#;kar&#;yor ancak o pazarda, daha do&#;rusu yerli pazarda kaçak havyarla mücadele etmek durumunda Mehmet Tosmur anlatt&#;: "Öncelikle Türkiye'ye gelen havyarda çok ciddi s&#;k&#;nt&#; var. Özellikle kimyasallarla olu&#;turulan sahte havyar sat&#;m&#; var. &#;kincisi son kullanma tarihi geçmi&#; havyarlar ülkemize kaçak ya da çok dü&#;ük bedel gösterilerek sat&#;l&#;yor. Bunlar minimum bir gümrük tarifesi olmad&#;&#;&#;ndan çok rahat ithal ediliyor. Ekonomi Bakanl&#;&#;&#; &#;thalat Genel Müdürlü&#;ü'nde dosyam&#;z mevcut. Minimum bir tarife uygulanmas&#; laz&#;m, yoksa 2 bin dolar olan fiyat&#; 50 dolar gösterilerek gümrüklenmesi yap&#;l&#;yor. Yüzde 80 vergi, yüzde 20 ÖTV var, üzerine KDV'siyle 2 bin dolarl&#;k bir ürün Türkiye'de 4 bin dolar olmas&#; gerekirken çok dü&#;ük bedelle sat&#;l&#;yor. Gerçek havyarla sahtesinin, son kullan&#;m tarihi bitmi&#; havyarla kar&#;&#;t&#;r&#;larak sat&#;ld&#;&#;&#;n&#; da bilmekteyiz."

&#;hracatç&#; birli&#;i konuya el att&#;

Mehmet Tosmur'un anlatt&#;&#;&#; konu vehamet boyutunda Dü&#;ük bedel gösterilmesi ayr&#; bir hukuki sorun. Ömrünü doldurmu&#; havyar&#;n tazeye kar&#;&#;t&#;r&#;lmas&#; ayr&#; bir sorun Bunlar&#;n d&#;&#;&#;nda "Yurtd&#;&#;&#;ndan sahte ve son kullan&#;m tarihi geçmi&#; havyar&#; dolara al&#;p biraz dolarl&#;k ürün al&#;p kar&#;&#;t&#;rarak dolar üzerinden vergisini ödeyerek ithal ediyorlar ya da kaçak yollarla ülkemize sokuluyor. Genelde eski Do&#;u Bloku ülkelerinden ( ba&#;ta Rusya, Azerbaycan) ve &#;ran'dan geliyor. Sahte havyar ise Uzakdo&#;u'dan, ba&#;ka isimde getiriliyor" dedi. Peki &#;ikayet konusunda bakanl&#;k ne yapt&#;? "Bakanl&#;k ilk ba&#;ta konuyla çok ilgili olmad&#; fakat Akdeniz &#;hracatç&#;lar Birli&#;i kanal&#;yla tekrar dosya gönderimi yap&#;ld&#;, ilgilenilece&#;i söylendi. Süreci bilmiyoruz, henüz bir sonuç ç&#;kmad&#;" diyen Mehmet Tosmur'a nas&#;l bir önlemin mümkün oldu&#;unu sorduk: "Fiyat dü&#;ük gösterilmemeli. Bu ürünün bir gerçek fiyat&#; var. Türkiye'ye giri&#;inde en az dolardan a&#;a&#;&#; olmamak kayd&#;yla gümrük tarifesi uygulanmal&#; ki sa&#;l&#;ks&#;z havyar girmesin. Dünya genelinde havyar&#;n CITES belgesiz ticareti kesinlikle yasaklanm&#;&#;t&#;r. Bu konuda ülkemiz çok bilgi sahibi olmad&#;&#;&#;ndan dikkate al&#;nam&#;yor, ba&#;ka isimle ülkemize ithal edildi&#;ini dü&#;ünüyoruz. CITES Belgesi bal&#;&#;&#;n tüm bilgilerini özgeçmi&#;ini içeren dünya genelinde koruma alt&#;na al&#;nm&#;&#; türlerin ticaretinde kullan&#;lan belgedir."

Yak&#;nda ihracat ba&#;layacak

Royal Havyar'&#;n ilk pazar&#; Türkiye. Ancak ürünün ihracat potansiyeli de var. Tosmur, "Ekol G&#;da bizim için Türkiye'de sat&#;&#; a&#;&#;m&#;z&#;n ilk halkas&#; olarak ba&#;lad&#;. &#;u an için Türkiye da&#;&#;t&#;m&#; Ekol G&#;da'da. Önümüzdeki y&#;l perakende sat&#;&#; ma&#;azas&#; açmaya da ba&#;layaca&#;&#;z. Daha sonra Milano ve Paris halkaya dâhil olacak" dedi.

45 ton üretimle dünya liderli&#;ini hedefliyor

Royal Havyar, Adana'n&#;n &#;mamo&#;lu &#;lçesi'nde önce mersin bal&#;&#;&#; çiftli&#;i kurdu. 8 y&#;ll&#;k çal&#;&#;man&#;n sonunda yeti&#;tirdikleri anaçlardan, yurt d&#;&#;&#;nda kilosu bin euro aras&#;nda sat&#;lan siyah havyar üretmeyi ba&#;ard&#;. 12 milyon dolarl&#;k yat&#;r&#;mla 8 dönümü kapal&#;, 70 dönümlük arazide y&#;ll&#;k 50 ton bal&#;k eti, ton havyar üretim kapasitesiyle kurulan çiftlikte Almanya'dan ithal edilen döllenmi&#; yumurtalarla mersin bal&#;&#;&#; üretildi. 8 y&#;lda 75 bin mersin bal&#;&#;&#; yeti&#;tirildi, havyar üretimine ba&#;land&#;. Bu y&#;l 5 tona yak&#;n siyah havyar üretimi hedefleniyor. hedefi 45 ton üretimle dünya liderli&#;i