akarsu yatağı mecra / (PDF) Divanu Lugati't-Turk'te Hidrografik funduszeue.info | Hayati Develi - funduszeue.info

Akarsu Yatağı Mecra

akarsu yatağı mecra

Значение слова "akak" в словаре турецкий языка

НОВОСТИ, В КОТОРЫХ ВСТРЕЧАЕТСЯ ТЕРМИН «AKAK»

Здесь показано, как национальная и международная пресса использует термин akakв контексте приведенных ниже новостных статей.

'Suami sempat minta tasbih'

“Suami muntah banyak kali dan akak cepat-cepat pergi rumah jiran minta tolong. Bila balik umah, akak tengok dia sudah sedar sikit dan minta angkat masuk ke  «Sinarharian, Сен 15»

Duit lesap salun dipecah masuk

“Lembik lutut akak masa naik tangga dan lepas tiba depan salun lebih kurang jam pagi, memang pintu ternganga, lalu akak hubungi polis kerana takut nak  «Sinarharian, Авг 15»

OroMedia: Hidhamtooti Siyaasaa Oromoo Shan Gadhiifaman

Maddi Oduu OMN Hagayya 17, akak gabaasetti hidhamtoota kanneen keessaa Obbo Waabee Haajiis waggoota jahaafi ji'a kudhan manneen hidhaa gara  «funduszeue.info Oduu - News, Авг 15»

TÜRKİYE'NİN EN MODERN HAYVAN PAZARI ARDAHAN'DA

Ardahan Belediyesi tarafından (AKAK) projesi kapsamında Türkiye'nin en modern Hayvan Pazarını Ardahan'a kazandırıldı. Bir hayvancılık şehri olan  «Milliyet, Авг 15»

Modern ve Entegre Hayvan Pazarı Devir Teslim Protokolü Yapıldı

Ardahan İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ve Ardahan Belediye Başkanlığı arasında Ardahan-Kars-Artvin Kalkınma projesi (AKAK) kapsamında  «Siyasal Birikim, Авг 15»

Suami hilang separuh ingatan

Akak bimbang bila bayangkan kehidupan akak sekeluarga masa cuti sekolah akhir tahun ini. Sebab biasaannya bila musim cuti sekolah, kanak-kanak ini  «Sinarharian, Авг 15»

ARDAHAN BELEDİYESİ MODERN CANLI HAYVAN PAZARI …

Ayrıca AKAK projesi kapsamında yılında yayla yollarına ve hayvan içme sularına özel idare ile yapılan protokol kapsamında 1 Milyon TL aktarılmış ve bu  «Milliyet, Май 15»

'Kardeşim' dediği genç öldürmüş

Cinayet Bürosu ekipleri, akak odasının kapısında sıfır anahtarı salondaki çekmecede bulunca 'cinayet şüphesi' oluştu. Genç kızın evinden tablet bilgisayarı,  «Haber8, Апр 15»

Watch: FKA twigs - “Glass and Patron” Video

FKA twigs, akak Tahliah Debrett Barnett, has premiered a music video for a brand new track titled "Glass and Patron." With the track to be featured on a new  «Under the Radar Mag, Мар 15»

MH family members express sorrow on social sites

She also received encouraging words from followers, including atiqahrosnam, who said: “Akak, may your children have the patience and accept what happened. «The Rakyat Post, Мар 15»


ССЫЛКИ

« EDUCALINGO. Akak [онлайн]. Доступно на <funduszeue.info>. Июн ».

TÜRK DİLLERİ ARAŞTIRMALARI DİZİSİ: 63 Maḥmūd al-Kāşġarį’nin Doğum Yıldönümü Dolayısıyla Uluslar arası Dį vānu Luġāti’t-Turk Sempozyumu Eylül , İstanbul The Dį vānu Luġāti’t-Turk International Symposium: In Commemoration of Maḥmūd al- Kāşġarį’s th Birthday 5th-7 th September , Istanbul Ayrıbasım / Offprint Yayımlayanlar: Hayati Develi Mustafa S. Kaçalin Filiz Kıral Mehmet Ölmez Tülay Çulha EREN İstanbul Maḥmūd al-Kāşġarį’nin Doğum Yıldönümü Dolayısıyla Uluslararası Dį vānu Luġāti’t-Turk Sempozyumu Eylül , İstanbul The Dįvānu Luġāti’t-Turk International Symposium: In Commemoration of Maḥmūd al-Kāşġarį’s th Birthday 5th-7 th September , Istanbul Yayıma hazırlayanlar: Hayati Develi, Mustafa S. Kaçalin, Filiz Kıral, Mehmet Ölmez, Tülay Çulha Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 63 Yayımlayan: Mehmet Ölmez © Mehmet Ölmez 1. Baskı, Kasım 1st Printing: Istanbul, November Eren Yayıncılık Kitap Dağıtım Ltd. Şti Tünel, İstiklal Cad. Sofyalı Sokak No. 34 Beyoğlu - İstanbul, Türkiye Tel.: +90 - (0) - 05 60 Sertifika no: funduszeue.info ISBN TDAD İletişim adresi: Mehmet Ölmez Yıldız Teknik Üniversitesi Fen-Ed Fak. T. D. E. Bölümü Davutpaşa Yerleşim Birimi Esenler-İSTANBUL Tel.: () 44 47 [email protected] funduszeue.info “Kitap Matbaası”nda basılmıştır Davutpaşa Caddesi No , Kat 1 Topkapı-İstanbul Tel.: 99 10 Sertifika no: MaӐmūd al-Kāşġarį‟nin Doğum Yıldönümü Dolayısıyla Uluslararası Dįvānu Luġāti’t-Turk Sempozyumu The Dįv nu Lu ti‟t-Turk International Symposium: In Commemoration of MaӐm Н КХ-K Ģ Кrį‘s th Birthday DТvānu LuġātТ‟t-Türk‟te Hidrografik Terimler Hayati Develi ẒĠsЭКЧЛЮХẓ TürФ ХОФsТФШРrКПТsТЧТЧ ЭОmОХ ФКвЧКФХКrıЧНКЧ ШХКЧ ӛδT, ЛТгО TürФхОЧТЧ ЭОmОХ СТНrШРrКПТФ ЭОrТmХОrТ ТХО ТХРТХТ гОЧРТЧ ЯОrТХОr sЮЧmКФЭКНır. Bu veri- ХОrТЧ ЭОsЩТЭТ ЯО ЭКsЧТПТ, söг ФШЧЮsЮ ЭОrmТЧШХШУТЧТЧ TürФ НТХХОrТЧНОФТ ЭКrТСь mКМОrКsıЧı ТгХОmОФ ТхТЧ ЛТr ЛКĢХКЧРıх ЧШФЭКsı sКвıХКЛТХТrғ Söг ФШЧЮsЮ ЭО- rimХОr, ЭШЩШЧТmТЧТЧ ЛТr хШФ КХКЧıЧНКФТ КНХКЧНırmКХКrК НК ФКвЧКФХıФ ОЭmТĢ- lerdir. DLT‘НОФТ СТНrШРrКПТФ ЭОrТmХОr ЯО СТНrШЧТmХОr ĢЮ хКХıĢmКХКrНК ОХО КХıЧmıĢЭırұ Dankoff, Compendium, III ―Topical Index‖ ЛöХümüЧНО 6, 8, 8a mКННОХОrТ mОЭТЧНО РОхОЧ ШrШРrКПТФ ЯО СТНrШРrКПТФ ЭОrТmХОrТ ЛТr КrКвК ЭШЩХКmıĢЭır Ẓs. ). ӚКСТН ĠsmКвıХШğХЮ, ―εКСmЮН KКĢğКrХıЧıЧ δüğ ЭТЧН HТНrШЧТmХ r‖, TəНqiqlər 1 ẒәКФıұ ӘεEӘ ζ sТmТ КНıЧК ӛТХхТХТФ ĠЧsЭТЭЮЭЮ, ), s. ‘НО НКСК хШФ ırmКФ ЯО РöХ КНı РТЛТ СТНrШЧТmХОr üгОrТЧНО НЮrЮХmЮĢЭЮrұ Ceyhun, Fırat, Ila, Jafinх-İkki нgüг, Qaş нgüг, оrüŋ Qaş нküг, Qara Qaş нküг, Taıım, Usmi Tarım, Ertiş, Aḏgırak, Kaг suvı, Abisgün (Haгar), İsig köl, Siḏiŋ köl, YulНuг köl, Aв köl, TОriŋ köl, Körüŋ köl; öгük, öгük su. 0. Türlü СТdrografТk terТmler sūа ―su‖ (a). KОХТmО EsФТ TürФхО НöЧОmТЧНОЧ ЛОrТ ẒsЮЛ з sЮ з suv) ―su‖ ve ―ırmКФ‖ КЧХКmХКrıвХК mОЭТЧХОrНО ЭОsЩТЭ ОНТХОЛТХmОФЭОНТr (DTs., ; EDp, ; ESTy , ). Kelime bu anlam öгОХХТğТвХО СОm ӛδT‘de, СОm НО sШЧrКФТ TürФ НТХХОrТЧНО ЯКrХığıЧı sürНürmüĢЭür. кКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧТЧ СОmОЧ СОЩsТЧНО ЭürХü ПШЧОЭТФ ЯКrвКsвШЧХКrХК вКĢКвКЧ s а kelimesi, DLT‘deki gibi hem ―su‖, hem de ―nehir, dere‖ КЧХКmХКrıЧı ЭКĢımКФЭКНırұ Kzk. Su ―su; deniz, akarsu‖ (KTs.), Krg. Suu ―su; nehir‖ (KRs), Tat. su ―sЮҲ ırmКФ, deniz vsғ ― (TTAS; Garipova, 45), HӘВӘTĠ ӛEVEδĠ әКĢФ. Hıа ―sЮҲ ırmКФ, deniz, РöХ‖ (BTh), Krх. suv ―sЮҲ ırmКФ‖ (KMs), Hak. suğ ―sЮҲ ırmКФ‖ (HTs), Tuv. sug (Bilecik, ), Tkm. suv ―su‖ (TDs), Azrb. su ―su, ırmКФ, ЩıЧКr, deniz‖ ẒӘӛĠδẓ, Tür. su ―su; deniz, akarsu‖ (TRs). Kelimenin ―НОrОҲ ırmКФ‖ КЧХКmıЧК КĢКğıНК ЭОmКs ОНОМОğТг. DLT‘de sūа ФОХТmОsТЧНОЧ ЭürОmТĢ ФОХТmОХОr ĢЮЧХКrНırұ suwalmak ―sulanmak‖ (a); suаġar- ―sulamak, suvarmak‖ (b, b), suаgardaçı ―sulayan, sЮХКвıМı‖; suаgarguçı ―sulayan, sЮХКвıМı, su veren‖ (b); suаgarışmak ―sЮХКmКФЭК вКrНım ОЭmОФ‖ (a); suwsamak ―susamak‖ (a); suаsı- ―sЮ ЭКНıЧı КХmКФ‖ (a). 0. 1. Suyun TürlerТ SЮвЮЧ ЭürХü НЮrЮmХКrı ТХО ТХРТХТ sıПКЭ ЭКmХКmКsı ФКХıЛıЧНК СТНrШРrКПТФ terimler DLT‘НО РОхmОФЭОНТr. sāġ sūа ―ЭКЭХı sЮ‖ (b). süгük sūа ―temiz, berrak su‖ (98b)ve süгündТ sūа ―ТвТМО süгüХmüĢ sЮ‖ (b). Bunun tersi olan durum ise batruş suw ―ЛЮХКЧıФ sЮ‖ (a) terimi ile ifade edilir. ӘФmКвКЧ ЯОвК НОrТЧ ШХmКвКЧ sığ sЮХКr ТхТЧ ФЮХХКЧıХКЧ ЭОrТmХОr ĢЮЧХКrНırұ turḳun sūа: ―durgun su‖ (a), kéŋes sūа ―sığ sЮ‖ (b), sayram sūа ―НОrТЧ ШХmКвКЧ sığ sЮғ ― (b)1, yadıŋ suw ―bir zemine вКвıХКЧ sığ sЮ‖ Ẓҳ yadıŋ ―вОrО вКвıХmıĢ ШХКЧ Кг ĢОв‖) (a). ergüг suw ise ―ТХФвКгК НШğrЮ ФКrХКrıЧ ЯО ЛЮгХКrıЧ ОrТmОsТЧНОЧ СКsıХ ШХКЧ sЮ Ẓγ0Лẓ КЧХКmıЧНКНır.2 0. 2. Su Тle ТlgТlТ DТğer Kavramlar akım ―әТr КФıĢЭК КФКМКФ ФКНКr ШХКЧ sЮ‖ КЧХКmıЧНКНırұ Bir akım s а. (25b). akındı suw ―akan su‖(41b) terimi, akan herhangi suyu ifade eder. ‗Sel‘ ФКЯrКmı вТЧО КФmКФ ЯО ЛТr ЭОrТmНО НО РОХ- ПТТХХОrТЧНОЧ ЭürОЭТХmТĢЭТrұ akın ―sel‖, munduz akın ―beklenmeyen, birden bire gelen sel‖dir. Geceleyin birdenbire, sОХ РТЛТ РОХОЧ КsФОr ТхТЧ НО akınçı keldi denir: (26a) КФıЧ (< ak-ıЧẓ ФОХТmОsТ EsФТ UвРЮrМК mОЭТЧХОrНОЧ ЛКĢХКвКrКФ Kә, DLT ve ЛКгı KıЩхКФ mОЭТЧХОrТЧНО ―sel‖ КЧХКmıвХК ФЮХХКЧıХmıĢЭır (EDp, 87). Bu kelimenin ―sel‖ КЧХКmı ЛОХХТ ЛКĢХı sЭКЧНКrЭ TürФ НТХХОrТЧНО РОхmОг. ağın su 1 sayramlan- ―ẒsЮẓ КгКХmКФ, sığХКĢmКФ‖ (a). 2 KКхКХТЧ ЛЮ ФОХТmОвХО ТХРТХТ ЧШЭЮЧНК ĢöвХО НОmОФЭОНТr ұ « Bu kelime eri- fiili ile ТХРТХТ ШХmКХıНırғ eri- ПТТХТЧТЧ ОЭЭТrРОЧ хКЭısı UвРЮrМКНК ergüг- (< er-güг-), MK‘da ergür- (< er-gür-ẓ ЛТхТmТЧНОНТrғ ӘвrıМК, ЛЮ ПТТХ SКСКМКНК ЭОФ СОМОХТ ШХКrКФ Тr- ЛТхТmТЧНОНТr Bu durumda kelime ergüг < er-güг ЛТхТmТЧНО КхıФХКЧКЛТХТrғ Buradaki ek isО, ĢТmНТХТФ, ӛЯғ қ44, Қγ‘teki kolābuг, kolāvuг ―ФıХКЯЮг‖ daki -buz / -vuz ОФТ ТХО ФКrĢıХКĢЭırıХКЛТХТr..ғ » ӛĠV ζU δU TĠ‘T-TURK‘TE HĠӛRηGRӘFĠK TERĠεδER Kzk. ve Krg. dillerinde ―akarsu‖ (KTs, KRs); Hakғ ―КФКrsЮҲ СıгХı КФКЧ ırmКФ‖ КЧХКmıЧНКНırғ ‗Sel‘Т ТПКНО ОНОЧ ЛТr ЛКĢФК ЭОrТm kelgin ―ЛüвüФ ırmКФХКrıЧ ЯОвК НОЧТгХОrТЧ ЭКĢКr РТЛТ ФКЛКrmКsı, med; sel gibidirғ‖ ĢОФХТЧНe КхıФХКЧmıĢЭır ẒҚҚҚЛẓ. ḳom ―Нalga, sЮ НКХРКsı‖ a. ḳom- ―dalgalanmak‖; suа omНı ―su НКХРКХКЧНıғ‖ (a). ḳomtur- ―НКХРКХКЧНırmКФ‖ (b); ḳomuş- ―su her yandan dalgalanmak‖ (b). kom ηrЭК TürФхО НöЧОmТ KıЩхКФ mОЭТЧ- lerinde de tespit edilir (EDp, ). Kelime Tarama Söгlüğü‘nde kum ―dal- ga‖ ĢОФХТЧНО ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТr. Evliвa кОlОbi SОвahatnamОsi‘ЧНО хОĢТЭli вОrХОrНО РОхОr ẒӛКЧФШПП қ00үẓ. SЭКЧЭКrЭ TürФТвО TürФхОsТЧНО ФЮХХКЧıХ- mayan kom, Anadolu КğıгХКrıЧНК hom ~ hum ―НОЧТг НКХРКsı‖ ĢОФХТЧНО ЭОs- ЩТЭ ОНТХmТĢЭТr ẒӛRsẓ. Tkm. gom ―ЛüвüФ НКХРК, РüхХü НКХРК‖ (TDs). DLT‘de ―dalga‖ ФКЯrКmıЧı ТПКНО ОНОЧ НТğОr ФОХТmОХОr örgüç ―dalga‖ (sūа örgüçlendТ ―sЮ НКХРКХКЧНı‖ 30b)3 Ẓҳ ör-Рüх ―вüФsОХОЧ ЯО хıФıЧЭı вКЩКЧ ĢОв‖ EDp, ) ve bürüŋ ―sЮвЮЧ НКХРКsı‖ (b)Нır Ẓҳ Лür-üŋ EӛЩ, ). ―damla‖ ФКЯrКmı tam- ―damlamak‖ (a) ve sark- ―sıгmКФ, damla- mak‖ ẒγҚ4Кẓ ПТТХХОrТЧНОЧ вКЩıХКЧ ЛТrХОĢТФХОrХО ТПКНО ОНТХmТĢЭТrұ tamındı sūа ―sЮ НКmХКsı‖ (b), sarḳındı sūа ―kuyu ve benzerlerinden damla- yan su‖ (a). būг ―sЮвЮЧ НШЧmЮĢ Ссli‖ (b); ḳardu ―ФıĢ sШğЮğЮЧНК sЮ üгОrТЧНО вüгОЧ ПıЧНıФ ЛüвüФХüğüЧНО ЛЮг ЩКrхКХКrı‖ (a), bū (a) ise suyun ―buhar‖ hсlidir. IsХКФХıФ ЯО rЮЭЮЛОЭТ ТПКНО ОНОЧ ФОХТmОler: ȫl ―ısХКФХıФ‖ ȫl neŋ ―вКĢ nesne‖, ȫl tōn ―ısХКФ ОХЛТsО‖ (18b)4, çį ―вКĢХıФ, nem‖ çį yer ―вКĢ, nemli yer‖ (a); yıba ―вКĢ ЯО ısХКФ ШХКЧ ĢОв ẒηğЮгМКẓ‖ (b). 0. 3. Su Тle ТlgТlТ әaгı FТТller DLT‘НО sЮвЮЧ хОĢТЭХТ НЮrЮmХКrıвХК ТХРТХТ СКrОФОЭХОrТ ТПКНe eden fiiller de ФКвНОНТХmТĢЭТr. әЮЧХКrıЧ ЛТr ФısmıЧıЧ ТsТm ФöФХОrТ ЯОвК ЛЮЧХКrНКЧ ЭürОmТĢ ТsТmХОr ТХРТХТ вОrХОrНО СТНrШРrКПТФ ЭОrТm ШХКrКФ ОХО КХıЧmıĢЭırұ aḳ- ―(su) akmak‖ (47a) ~ aḳış- ―(sular) akmak‖ (51b) ~ aḳıt- ―КФmКsıЧı sКğХКmКФ, КФıЭmКФ‖ (57b) ~ aḳlış- ―(su) her taraftan gelip akmak‖ (64a) ~ aḳtur- ―ẒsЮвЮЧẓ КФmКsıЧı sКğХКmКФ‖ (59b) 3 Dankoff: тrkтх. 4 K Ģ Кrį, ȫl ТхТЧ, ―ηğЮгХКr ЛЮЧЮ ЛТХmОгХОr‖ dese de Tkm. ȫl ―ısХКФ, ЧОmХТ, вКĢ‖, öllük ―ısХКФХıФ, ЧОmХТХТФ‖, ȫl-suv ―ТвТМО ısХКЧmıĢ‖ ẒTӛsẓҲ Türғ öl ―ẒЭШЩrКФ ТхТЧẓ ЧОm, ısХКФХıФ‖ ẒӛRs, TεsẓҲ ӘгОrЛКвМКЧ НТвКХОФЭШХШУТsТ mКХгОmОsТ КrКsıЧНК zikredilen hölОn ―вШХЮЧ хöФОФ вОrТЧО вığıХКЧ sЮ‖ (Az. Dialekt.) ―КвКğı ФЮmК ЛКЭmКФ‖ (69b) sarḳ- ―sıгmКФ, damlamak‖ (a), sarḳur- ―damlatmak‖ (a) sarḳıt- ―damlatmak‖ (a), sarḳış- ―damlamak‖ (b) sawrul- ―ẒНОrОẓ ФКвЧКвıЩ ФöЩürОrОФ МШĢmКФ‖ (b) sayramlan- ―(su) azalmak, sığХКĢmКФ‖ (a) tam- ―damlamak‖ (a), tamçur- ―ẒвКğmЮrẓ sОrЩТĢЭТrmОФ‖ (b) tarmaḳlan- ―su kol kol olmak, ФШХХКrК КвrıХmКФ‖ (a) tarmutlan- ―sЮ ФШХХКrК КвrıХmКФ‖ (b) tuġla- ―ЭıФКmКФ‖ (a) 1. Әkarsuları bТldТren СТdrografТk TerТmler 1. 1. Irmaklar: ‗Akarsu‘ ФКЯrКmı, DLT‘НО КФıЧНı s а ЛТrХОĢТФ ФОХТmОsТ ile ifade ОНТХmТĢЭТr Ẓ4ҚЛẓ. Bu kavram, ЭКrТСь ЯО хКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНО НО РОЧОХХТФХО ak- ПТТХТЧТЧ ЭürОЯХОrТвХО ТПКНО ОНТХmТĢЭТrұ a arМa su ―akarsu‖ (TMs), a arsu ―ırmКФ, akarsu‖ ẒKıЩхКФTSẓ, Kaz. ağın su ―akarsu‖ (KTs), Krg. agın suu ―akarsu‖ (KRs), Tat. akma ―akarsu, derecik‖ ẒКğıг söгüẓ ẒSОЭЭКrШЯ, 8), әĢФ. ağın ―akar(su)‖ (BTh), Hak. ağar suğ ―akarsu‖, ağın suğ ―akarsu, ӛĠV ζU δU TĠ‘T-TURK‘TE HĠӛRηGRӘFĠK TERĠεδER СıгХı КФКЧ ırmКФ‖ (HTs), Tkm. akar (suv) ―akarsu‖ (TDs), Tür. akarsu ―akarsu‖ (TRs). ögüг ―ЧОСТrХОrТЧ ЭümüЧО ẒӚОвСЮЧ ЯО Fırat gibi) verilen ad‖ (21a). KОХТmО EsФТ TürФхО НöЧОmТ mОЭТЧХОrТЧНОҲ HКrОгmМОНО5 ve Codeks Cumanicus‘НК ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТr ẒEӛЩ, ). HОЩ ЛüвüФ ЧОСТrХОrТЧ ОЭrКПıЧНК вКĢКвКЧ TürФ СКХФХКrıЧıЧ ЭКrТСТ mОЭТЧХОrТЧНО ЛОХХТ ЛТr НöЧОmНОЧ sonra ögüг kelimesinin РörüХmОmОsТ ĢКĢıХКМКФ ЛТr НЮrЮmНЮr. Bu kelime, ögüг ĢОФХТЧНО хКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНО НО вКĢКmКг. әЮ КЧТ ФКвЛШХЮĢЮЧ ОsКsОЧ ЛТr ФОХТmО öХümü ШХКвı НОğТХ НО ПШЧШ-sОmКЧЭТФ ФКrıĢmК ЧОЭТМesi ШХmЮĢ ШХКЛТХОМОğТЧТ НüĢüЧüвШrЮгғ кКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧТЧ ЛТrхШğЮЧНК вКĢКmakta olan öг ФОХТmОsТЧТЧ КğıгХКrНК ЯОвК sЭКЧНКrЭ НТХХОrНО ―nehir, dere, ırmКФ, su yolu vsғ‖ РТЛТ КЧХКmХКrı ЯКrНır. ӘвrıМК öг ФöФüЧНОЧ ЭürОНТğТ КхıФ ШХКЧ öгОk з öгöФ ЯО öгОn ~ üгОn ~ öгön gibi kelimelerde tespit edilen ―dere, su yolu, ırmКФ Яsғ‖ КЧХКmХКrı ẒESTy, , ); öг kelimesinin DLT‘deki ―vadi‖ КЧХКmıЧНКЧ хıФmıĢ ШХКmКг. K Ģ Кrį, ȫг kelimesine ―vadi‖, ögüг‘e ―nehir‖ КЧХКmı ЯОrmОФЭОНТr ФТ, КrКХКrıЧНКФТ КЧХКm ПКrФı КхıФЭır. Bu durumda öг‘НОЧ ЭürОmТĢ ФОХТmОХОrНОФТ ―dere, derecik, su yolu vsғ‖ anlamХКrıЧı ―vadi‖ КЧХКmıвХК КхıФХКвКmКвıг. KКЧККЭТmМО ЛЮ РОХТĢmО, Kowalski‘nin Krg. öгön, Tat. üгОn kelimelerinin ФКвЧКğı ШХКrКФ РörНüğü ögüг (Kowalski‘НО üРüгẓ ФОХТmОsТвХО ЛКğХı ШХКrКФ (ESTy. , 5Ққẓ КхıФХКЧmКХıНır. нgüг ―dere‖ kelimesi damak üЧsüгüЧüЧ НüĢmОsТ ЯО ФКвЧКĢmК sШЧЮМЮЧНК ögüг > *öüг > ȫг ―dere‖ ĢОФХТЧТ КХmıĢҲ ȫг ―vadi, sЮsЮг НОrО вКЭКğı‖ ile fono-sОmКЧЭТФ ФКrıĢmК sonucunda öг ―1. vadi. 2. dere, su yolu‖ КЧХКmХı ФОХТmОsi ШХЮĢmЮĢ ШХmК- ХıНır (bk. 6. ȫгẓ.6 sūа ―sЮҲ ırmКФ‖ғ DLT‘НО ЩОФ хШФ yerde ―su‖ КЧХКmıвХК РОхОЧ ЛЮ ФОХТ- me (bk. 0. s аẓ, mОМКгımürsОХ вШХЮвХК ‗ЛüвüФ sЮ ФüЭХОsТ‘ ФКЯrКmıЧı НК ifade ederek ―ırmКФ, dere‖ КЧХКmıЧı ФКгКЧmıĢЭır. KОХТmОЧТЧ ırmКФ КНı ШХКrКФ ФЮХХКЧıХНığı ЩОФхШФ СТНrШЧТm ӛδT‘НО ФКвНОНТХmТĢЭТr. ĠНТХ ırmКğı КЧХКЭıХırФОЧ ФКвНОНТХОЧ örЧОФ ĢТТr ĢЮ ĢОФТХНОНТrұ 5 BoecsСШЭОЧ, RКЛРғ KısКsғ НК Ӛғ Қ56Я4‘de ögüг ―nehir‖ kelimesini tespit eder; КЧМКФ ЧКĢТrТЧ ФКвНıЧК РörО ФОХТmО вКЧХıĢ ТsЭТЧsКС ОНТХmТĢ ЯО -g- yerine -l- вКгıХmıĢЭır Ẓsғ 6ҮҚẓғ 6 Benzer fono-sОmКЧЭТФ ФКrıĢmК örЧОФХОrТ ЛЮ ЛТХНТrТ mОЭЧТЧНО РösЭОrТХmОвО хКХıĢıХmıĢЭırұ yolak ―ФüхüФ вШХ, ЩКЭТФК‖ + yulak ―ФüхüФ sЮ вШХЮ‖ ρ yolak ―1. patika. қғ ФüхüФ sЮ вШХЮ‖; koy- ―ЛırКФmКФ‖ + kuy- ―НöФmОФ‖ ρ koy- ―Қғ ЛırКФmКФғ қғ НöФmОФ‖ vs. HӘВӘTĠ ӛEVEδĠ EЭТХ sЮаı aka turur KКвК ЭüЩТ ФКФК ЭЮrЮr әКХıФ ЭОХТm ЛКФК ЭЮrЮr KȫХüŋ ЭКФı ẒШХẓ ФöĢОrür‖ (25a) s а ФОХТmОsТвХО вКЩıХmıĢ НТğОr ırmКФ/НОrО КНХКrı ĢЮЧХКrНırұ Yamar sūwı (26b, b), Ilasūwı (a), Ertiş sūwı (31a, 82a), Aḏġıra sūwı (42b), az sūwı (b). arıḳ ―ırmКФ ẒЧКСrẓ‖ (23a); arıġlıġ yēr ―ırmКФХı вОr‖ (43a). Metinde ЭürХü вОrХОrНО РОхОЧ КЧХКmХКrıЧК РörО ―ırmКФ, ark, РОrmОх, ФКĢ, kanal‖ an- ХКmХКrı ЯОrТХmТĢЭТr ẒӛδT Dizin). Clauson, ФОХТmОЧТЧ КЧХКmıЧı ―sulama ka- ЧКХı‖ ШХКrКФ ЯОrmТĢЭТr ẒEӛЩ, ). K Ģ Кrį‘ЧТЧ ФОХТmОЧТЧ РОхЭТğТ вОrlerde ЯОrНТğТ ―nehr‖ ФКrĢıХığı ―ırmКФ, хКв‖ КЧХКmıЧНКНır. ar ve ar örЧОФХОrТ ЭКrТСь KıЩхКФ söгХüФХОrТЧНО ―ırmКФ‖ КЧХКmıвХК ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТr ẒKıЩхКФTSẓ. Kelime, хКğНКĢ TürФ НТХТ ЯО КğıгХКrıЧНК ‗ark, sЮХКmК ФКЧКХı‘ КЧХКmıЧНК вКĢКmКФЭКНır. SКНОМО TürФТвО TürФхОsТЧТЧ ЛКгı КğıгХКrıЧНК ‗dere, хКв‘ КЧХКmıЧНК ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТrұ KгФ. arık ―ark, sЮ КrФı, kanal‖ (KTs), Krg. arık ―ark, sЮХКmК ФКЧКХı‖ (KRs), Tat. arık ―ark, sulama ФКЧКХı‖ (TTAS), Krх. arık ―sЮ ФКЧКХı‖ (KMs), Tür. ark ―su yolu, kanal‖ (TRs), arı ~ arık ―1. ark, sЮ ФКЧКХı. 2. dere, хКв‖ (DRs). tadġun ―ırmКФ‖ (b). K Ģ Кrį, bu kelimenin ögüг ФОХТmОsТ ТХО ОĢ КЧХКmХı ШХНЮğЮЧЮ ЛОХТrЭТr. Clauson kelimeyi toḏ un ―suyla dolu olan‖ Ẓҳ ЭШ - ЮЧẓ ШХКrКФ ЯОrТr ẒEӛЩ, 45γẓ ЯО ЭОФ örЧОФ ШХНЮğЮЧЮ ЛОХТrЭТr. batıġ : ―derin nehir vbғ‖ (93b). Krх. bathak ~ batık ―ЛКЭКФХıФ‖ (KMs), Hak. ЩКЭığ з ЩКНığ Ẓз ЩКЭхКŋẓ ―batak, ЛКЭКФХıФҲ ЛКХхıФХı, хКmЮrХЮ‖ (HTs). 1. 2. Irmak kolları ve dereler : tamġa “denize, РöХО ЯОвК НОrОвО НöФüХОЧ sЮвЮЧ ФШХЮ Ẓs ˓ТНẓҲ СКХТх‖ (a). Clauson‘ЮЧ ЯОrНТğТ ЛТХРТвО РörО ЛЮ ФОХТmО ЭОФ örЧОФЭТr ẒEӛЩ, ). ESTy. ‘О РörО хКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНОЧ ЛКгıХКrıЧНК ẒKЮm., Nog., Tat., әĢФ. Uyg.) tamak söгüЧüЧ КЧХКmХКrıЧНКЧ ЛТrТ ―ırmКğıЧ НКСК ЛüвüФ ЛТr ırmКğК ЯОвК НОЧТгО, РöХО НöФüХОЧ, ФКrıĢКЧ Фısmı, Кğıг‖Нır Ẓs. ). tamak kelimesinin DLT‘deki tam a ТХО ТХТĢФТХТ ШХmКsı mümФüЧНür (? < tam- ga+k). әЮ НЮrЮmНК K Ģ Кrį‘ЧТЧ ẒЯОвК müsЭОЧsТСТЧẓ ФОХТmОвТ вКЧХıĢ ФКвНОЭЭТğТЧНОЧ вКСЮЭ tam a ile tamak КrКsıЧНК ПШЧШ-semantik bir ФКrıĢmКНКЧ ЛКСsОНТХОЛilir. Krх. tagı ―ШrmКЧХıФ КrКгТНОЧ РОхОЧ НОrО, ırmКФ, sЮвЮЧ хıФЭığı вОr, kaynak‖ kelimesi de burada zikredilebilir (KMs). ӛĠV ζU δU TĠ‘T-TURK‘TE HĠӛRηGRӘFĠK TERĠεδER tarım ―göХХОrО, ФЮmХЮФХКrК НöФüХОЧ ЧОСТr ФШХХКrı‖ ~ tarım ―Uygur sıЧırıЧНК KЮхК КНıЧНКФТ вОrТЧ вКЧıЧНК ЛТr вОr КНı‖, üsmi tarım dahi denir. әЮrКвК КФКЧ ЛТr НОrОЧТЧ КНıЧК НК tarım derler (ab). Clauson tarım ―НКğıХmК ТĢТ, НКğıХım‖ kelimesinin ta:r- ―НКğıЭmКФ, yaymak, КвırmКФ‖ ПТТХТЧНОЧ РОХНТğТЧТ вКгКr ẒEӛЩ, ). DLT‘НОФТ ЯОrТХОrО РörО mОМКгımürsОХ вШХЮвХК ЛКгı ırmКФХКrıЧ НК КНı ШХmЮĢЭЮr. Clauson, tarmak ve tarmut kelimelerinin de tarım ФОХТmОsТЧНОЧ ЭürОНТğТ РörüĢüЧНОНТr (EDp, ). tarmaḳ (suа tarmaklanНı a), tarmut (a). (suа tarmutlanНı b). K Ģ Кrį tarmaḳ kelimesini (a) ―вırЭıМı СКвЯКЧХКrıЧ ЩОЧхОsТ‖ ШХКrКФ КхıФХКr. Ancak b‘НОФТ МümХО örЧОğТЧО ЛКФıХКrКФ ЛЮЧК ―ırmКФ kolu‖ КЧХКmıЧı НК ЯОrmОФ РОrОФТr. Sadece DLT‘НО РОхОЧ tarmut kelimesi ―НКğ ЯКНТХОrТ ЯО НОrОХОrТ‖ КЧХКmıЧНКНır. әЮ ФОХТmО ТхТЧ ЯОrНТğТ örЧОФ МümХОХОr Ẓta tarmut kОхtim = dКğ ЯО НОrОХОrТ РОхЭТm‖ (a); suw tarmutlanНı = sЮ ФШХХКrК КвrıХНı‖ (b). Clauson tarmak ve tarmut keli- melerinin tarma:- ―ПКrФХı ТsЭТФКmОЭХОrНО ФШХХКra КвrıХmКФҲ ЩОЧхО ĢОФХТЧТ almak‖ Ẓҳ tarım < ta:r-ẓ ПТТХТЧНОЧ вКЩıХmıĢ ТsТmХОr ШХНЮğЮЧЮ yazar (EDp, ). Clauson, tarmak kelimesinin ―ЩОЧхО‖ КЧХКmıЧıЧ tırŋak ФОХТmОsТЧО sОs ЛОЧгОrХТğТЧНОЧ НШХКвı РОХТĢЭТğТЧТ ЛОХТrЭmТĢЭТr. Ehmetyanov da kelimenin tar- ―ЛöХmОФ‖ ПТТХТЧНОЧ РОХНТğТЧТ ЛОХТrЭmТĢЭТr ẒEСmОЭвКЧШЯ , ). Rabguzi‘ЧТЧ KısКsü‘l-EnЛТвс‘sıЧıЧ Қ6. yy. НК ТsЭТЧsКС ОНТХmТĢ ЛТr ЧüsСКsıЧНК tarmak ―ẒırmКФẓ ФШХЮ‖ РОхmОФЭОНТr ẒRКЛР. KısКs. ). tarmak, ЛТХСКssК KıЩхКФ ЯО KКrХЮФ РrЮЛЮ TürФ НТХХОrТЧНО ―dal, kol, ırmКФ kolu‖ КЧХКmХКrıЧНК вКĢКmКФЭКНırұ KгФ. tarmak ―ЛöХüm, Фısım, madde, bap, kol‖(KTs), Krg. tarmak ―ĢЮЛО, kol, dal‖ (KRs), Tat. tarmak ―kol, dal, ırmКФ ФШХЮ‖ (TTAS, Settarov, 25), әКĢФ. tarmak ―kol, dal, ĢЮЛО‖ (BTh), Kum. tarmak ―ırmКФ‖ (KBs), нгЛ. tarmфk ―dal, kol, ĢЮЛО‖ ẒUTĠδẓ. Her iki ФОХТmО НО әКЭı РrЮЛЮ TürФ НТХХОrТЧНО ЭОsЩТЭ ОНilemedi. öгük sūа ―ЛüвüФ НОrОХОrНОЧ КвrıХКЧ хКв‖ (24b). öгük КвЧı гКmКЧНК ―ШвЮХКrКФ СКЯЮг вКЩıХКЧ СОr вОr‖ КЧХКmıЧНКНır. Clauson, üгük olarak вКгı хОЯТrТmТЧТ вКЩЭığı kelimeyi üг- ―kesmek, koparmak‖ fiiliyle ilgilТ Рörür. Bir ihtimal olarak öгök ШФЮЧЮĢЮЧЮ ЯОrmТĢ ЯО öгОk‘in bir varyasyonu ШХКЛТХОМОğТЧТ ЛОХТrЭmТĢЭТr ẒEӛЩ, ). Dankoff kelimeyi öгük (< ȫг öФẓ ШХКrКФ ЭОsЩТЭ ОЭmТĢЭТr ẒCompendium, III, 50). HӘВӘTĠ ӛEVEδĠ 2. Әkarsularla ТlgТlТ unsurları bТldТren СТdrografТk terТmler 2. 1. Әkarsu ağгı : Bir akarsuyun deniz, РöХ РТЛТ НЮrРЮЧ sЮХКrК ФКЭıХНığı вОrХОrТЧ РОЧОХ КНı TürФ НТХХОrТЧНО Кğıг‘Нır. DLT‘НО ЛЮ ФКЭıХımХКr ТхТЧ НörЭ ЭОrТm ФЮХХК- ЧıХmıĢЭır. aġıг ―ırmКğıЧ, su tulumunun, testinin, ФüЩüЧ ЯО ФЮвЮЧЮЧ Кğгı Ẓқ0Кẓ. Tat. aаıг ―ЧОСТr ЯО НОrОХОrТЧ НöФüХНüğü вОr‖ (TTAS; Settarov, 26; Garipova 52), Kzk. da bu anlamda uвgan ―ЧОСТr Кğгı, munsap‖ kelimesi ФЮХХКЧıХmКФЭКНır ẒKTsẓ, Hak. aas ―КğıгҲ НОХТФҲ ẒsЮ ФОЧКrıЧНКẓ вКr‖ (HTs), Azb. ağıг ―ırmКФ Кğгı‖ ẒӘӛĠδẓ, Tür. ağıг ―Bir КФКrsЮвЮЧ НОЧТгО ЯОвК РöХО НöФüХНüğü вОr, munsapғ‖ (TRs). tüşürgü ―хКвıЧ ırmКğК ФКrıĢКЧ Кğгı ẒП СКẓ, НОğТrmОЧТЧ ЛЮХЮЧНЮğЮ ırmКФЭКЧ öЛürüЧО КФКЧ КЭıФ sЮ РТНОrТ ЯЛ. (a). Kelime DLT‘НО ЭОФ örЧОФ ШХКrКФ ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТr (< ЭüĢür-Рü EӛЩ, ). alış ―sЮ Кğгı, sЮвЮЧ СКЯЮгК НöФüХНüğü вОr‖ (22a). kewli ―ırmКФ КğгıҲ KОЧхОФ ХОСхОsТЧНОЧғ‖ (b). Clauson, DLT‘de tek örЧОФ ШХКrКФ РОхОЧ ЛЮ KОЧхОФхО ФОХТmОЧТЧ mЮСЭОmОХОЧ ЛТr ĠrКЧ НТХТЧНОЧ КХıЧЭı ШХНЮğЮ ФКЧККЭТЧНОНТr ẒEӛЩ, ). 2. 2. Әkarsu bТrleşme yerlerТ SЮ ФШХХКrıЧıЧ ЯОвК ПКrФХı КФКrsЮХКrıЧ ЛТrЛТrХОrТЧО ФКЭıХНıФХКrı вОrХОrТ ТПКНО ОЭmОФ ТхТЧ ӛδT‘НО üх ЭОrТm ФЮХХКЧıХmıĢЭırұ atхak (veya apхa ), atlış, térkОş. әЮ ФОХТmОХОrТЧ СТхЛТrТЧТ хКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНО ЭОsЩТЭ ОНО- medim. TürФТвО TürФхОsТ КğıгХКrıЧНК ЛЮ ФКЯrКmı ФКrĢıХКmКФ ТхТЧ azmak (I), biхik (I), хat, obuz (II, 3) РТЛТ ФОХТmОХОr ФЮХХКЧıХmКФЭКНır ẒӛRsẓ. ḳatçaḳ (veya ḳapçaḳ) ―sЮ ФШХХКrıЧıЧ ЛТrХОĢmО ЧШФЭКsı‖ (a). Atalay (DLT TОrМümО I, ) ve Clauson‘un (EDp, ) kapхak ĢОФХТЧНО вШrЮm- ХКНıФХКrı ЛЮ ФОХТmО вКгmК ЧüsСКНК ТФТЧМТ üЧsüгü ЧШФЭКsıг ШХКrКФ вКгıХ- mıĢЭır. Dankoff, вКгıХmКвКЧ üЧsüгü /Э/ ШХКrКФ НОğОrХОЧНТrmТĢ ЯО ФОХТmОвТ katхak ШХКrКФ вШrЮmХКmıĢЭır ẒӚШmЩОЧНТЮm I, ). Ancak Krg. kapşır- ―ЛТЭТĢЭТrmОФ, ФКЯЮĢЭЮrmКФ, ТФТ ЮМЮ ЛТrХОĢЭТrmОФ‖ ve kapşıt ―kerege denilen хКНırı örЭОЧ ФОхОХОr‖ ẒKRsẓ örЧОФХОrТЧНОЧ вШХК хıФıХКrКФ kapхak okuвЮĢЮ НК ЛüЭüЧüвХО вКЧХıĢ sКвıХКmКг. Clauson‘un kapхak ТхТЧ НüĢüЧНüğü etimoloji (< ẔФКЩıĢКФ < kap-ıĢẓ, katхak ТхТЧ НО öЧОrТХОЛТХТrұ < ẔФКЭıĢКФ < kat-ıĢ-). TürФТвО TürФхОsТЧНО ФЮХХКЧıХКЧ kavşak ―ЛТr ırmКğıЧ НОЧТгО ЯОвК ЛКĢФК ЛТr ırmКğК НöФüХНüğü, ФКЯЮĢЭЮğЮ вОr‖ (TMs) kelimesi de benzer вКЩıНКНırұ < kav-ЮĢ-ak). katlış ―sЮ ФШХХКrıЧıЧ ЛТrЛТrТвХО ФКrıĢıЩ хКrЩıĢЭığı вОr‖ғ (Buna s а atlıştı denir a). Clauson kelimeyi ―ПКrХı sЮ ФШХХКrıЧıЧ ЛТrЛТrТЧО ФКrıĢЭığı вОrНО ӛĠV ζU δU TĠ‘T-TURK‘TE HĠӛRηGRӘFĠK TERĠεδER ШХЮĢКЧ РТrНКЩ‖ ШХКrКФ КЧХКmХКЧНırmıĢЭır. K Ģ Кrį‘nin bu kelimenin КЧХКmıЧı ТгКС ОНОrФОЧ ФЮХХКЧНığı mu‟terek kelimesi ―ФКrıĢmК вОrТ, хКrЩıĢmК вОrТ‖ КЧХКmıЧНК ШХmКsıЧК rКğmОЧ, örЧОФ ШХКrКФ ЯОrНТğТ ФОХТmОвО ЛКФıХırsК Ẓ= ФКЭХıĢЭıẓ, katlış‘ıЧ mКsНКr КЧХКmı ЭКĢımКsı РОrОФТr. Clauson, mЮСЭОmОХОЧ ЯОrНТğТ НТğОr ТФТ ЭКrТСТ ФКвЧКФЭКФТ katılış ―ТФТ НОrОЧТЧ/ırmКğıЧ ФКrıĢЭığı вОr‖ КЧХКmıЧК РörО, K Ģ Кrį‘deki s а atlıştı örЧОğТЧТЧ, s а atlışı вОrТЧО ЛТr ТsЭТЧsКС СКЭКsı ШХНЮğЮ ФКЧККЭТЧТ ЛОХТrЭmТĢЭТr ẒEӛЩ, ). térkeş, sūа térkeşТ : ―НОrО ФШХХКrıЧНКЧ РОХОЧ sЮвЮЧ ЭШЩХКЧНığı вОr‖ (a). Clauson térgОş ―toplanma, birikme‖ kelimesini térge- (< Эцr-ig) fiilinden getirmektedir (EDp, ). 3. Su kaynaklarını bТldТren СТdrografТk terТmler yul ―ЩıЧКr, sЮ ФКвЧКğıғ‖ çokrama yul ―ПıĢФırКЧ ФКвЧКФ‖ (b, a). Clauson‘ЮЧ ЯОrНТğТ ЛТХРТХОrО РörО EsФТ TürФхО mОЭТЧХОrНО НО rКsЭХКЧКЧ ЛЮ ФОХТmОвО KКrКСКЧХı НöЧОmТ sШЧrКsı mОЭТЧХОrТЧНОЧ sКНОМО HКrОгm НöЧОmi ОsОrТ εЮФКННТmОЭü‘l-edeb‘НО ẒВüМОẓ ЯО KısКsü‘l-EЧЛТвс‘da rastlanmakta- Нırұ «Eвв Л sОаüЧmТĢНО sОФrТНТ, КНКḳıЧ вцrРО ЭцЩЭТ. ӘНКḳı КХЭında ikki yul ЛОХРürНТ, biri yilik, ЛТrẒТẓ sКаЮḳ‖ (Rabg. KısКs. үγrү ЯО КвrıМК s. ). Kelime, KЮгОвНШğЮ TürФ НТХХОrТЧНО yul ~ хul ~ šul ЛТхТmХОrТвХО ―dere, хКв‖ КЧХКmıвХК вКĢКmКФЭКНırұ ẒEӛЩ, ; ESTy. ; HTs). K Ģ Кrį‘ЧТЧ ЩıЧКr ФКЯrКmı ТХО ТХРТХТ verilerinden biri de çoḳrama yul ―sЮвЮ Рür КФКЧ ЯО ПıĢФırКЧ ФКвЧКФ‖ (b)‘Эır. çokra- ―ЩıЧКrНК sЮ ЯО ЭОЧ- МОrОНО ЛТr ĢОв ФКвЧКmКФ‖ (mıŋar хo raНı ―ЩıЧКr ФКвЧКНı, ЩıЧКrıЧ sЮ-yu ЭОЧМОrОЧТЧ ФКвЧКНığı РТЛТ ПШФЮrНКНıғ‖ a), ЛКгı хКğНКĢ TürФ НТХХОrinde ЯО КğıгХКrıЧНК вКĢКmКФЭКНırұ Krх. хokura- ―вОr КХЭıЧНКЧ ФКвЧКmКФ‖ (KMs); yine bu dilde хokurak ―kaynak suyu‖ КЧХКmıЧНКНır ẒК. y.). Tat. хukrak ―sКğır‖ КЧХКmıЧНК, хukrakbuаa ―susuz bend, sЮsЮг РöХ‖ КЧХКmıЧ- НКНır ẒTTӘSẓҲ КЧМКФ Settarov, TКЭКrМКЧıЧ KКsım КğгıЧНК хukrak‘ıЧ ―ЩıЧКr, sЮ ФКвЧКğı‖ Ẓҳ хШФrК-ẓ КЧХКmıЧНК ШХНЮğЮЧЮ вКгКr ẒSОЭЭКrШЯ, 17). әĢФ. sukrak ―ЛКЭКФХıФ‖ЭırҲ ЛЮ ЯОrТ ЛТr Кğıг ФОХТmОsТ ШХКrКФ ФКвНОНТХmТĢЭТr ẒәTСẓ. Tkm. cokrama ―РüхХü sıМКФ, ĢТННОЭХТ sıМКФ‖ kelimesi de ‗kaвЧКr sıМКФ‘ gibi ЛТr КЧХКmНКЧ ЭürОmТĢ ШХsК РОrОФЭТr. Tür. НО ЛТr Кğıг mКХгОmОsТ ШХКrКФ tespit edilen хokra- ―mТНО ОФĢТmОФ, kaynamak, 2. ЭОЧМОrО ТхТЧНО вОmОФ kaynamak‖, хokrak ―mОmba, ЩıЧКrҲ ФКЩХıМК, ıХıМКҲ хКmЮrХЮ, ЛКЭКФХıФ вОrҲ ЭКĢХı КrКгТ‖ (DRs). Tür. edebi dilde хokra- ПТТХТЧТЧ ЭürОЯТ ШХКrКФ sКНОМО хokrağan ―Рür ФКвЧКФ‖ ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТr ẒTRsẓҲ ЛЮ ФОХТmО ӛRs‘de yer almaz. yulaḳ ―küхüФ ФüхüФ ЛТrхШФ sЮ ЩıЧКrХКrı. әЮЧНКЧ КХıЧКrКФ yul yulaḳ HӘВӘTĠ ӛEVEδĠ denirғ‖ (b). әЮ ФОХТmОЧТЧ вЮХẕКḳ вКЩısıЧНК ШХНЮğЮ КхıФЭır.7 TürФТвО TürФхОsТ КğıгХКrıЧıЧ mКХгОmОsТЧНО ФКrĢımıгК хıФКЧ вola ~ yolak (I) ―2. su yolu, ark, oluk‖ КЧХКmХКrı ЯКrНır ẒӛRs, ). ВТЧО Tür- ФТвО TürФхОsТ Кğıг mКХгОmОsТ ШХКrКФ ―ЭКrХК ТхТЧНОФТ sЮ вШХЮ‖ КЧХКmı ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТr ẒГTs, ).8 Hak. хulat ―dere, kaynak suyu‖ (HTs), ġШr. хulat ―dere‖ (Bilecik, ) kelimesi de yul ФОХТmОsТЧТЧ ЭürОЯТ ШХКЧ yulat‘ıЧ (yul+a-t EDp, Ұққẓ ЛЮ НТХХОrНО КХНığı ĢОФТХНТr. Bilecik, bu dildeki suuхah ve хulıхah kelimelerini de yulak‘К ЛКğХı ШХКrКФ Кхıklar (Bilecik, ). yul ve yulak kelimeleri muhtemeldir ki, fonetik ve semantik olarak ФОЧНТХОrТЧО вКФıЧ yol ―yol‖ ve yolak ―patika‖ (TRs) kelimeleriyle ФКrıĢmıĢХКrҲ ЛЮ ФОХТmОХОrТЧ ЛöвХОМО ―вШХҲ ФüхüФ вШХ‖ ve ―ФüхüФ ЩıЧКr, derecik‖ КЧХКmХКrı ШrЭКвК хıФmıĢЭır. әОЧгОr ЛТr РОХТĢmОЧТЧ koy- ʿ kuy- ПТТХХОrТ КrКsıЧНК НК РОrхОФХОĢmТĢ ЯО kuy- ФОХТmОsТЧТЧ КЧХКmı koy- fiili ТхТЧНО ОrТmТĢЭТr ẒESTв. ҚҚҚҲ GüХsОЯТЧ ҚҰҰүẓ. mıŋar ―вОr КХЭıЧНКЧ sЮ ФКвЧКвКЧ вОr, ЩıЧКr‖ (a, a, b). K Ģ Кrį bu keХТmОвТ ηğЮгМК ШХКrКФ ЯОrТr. әКЭı РrЮЛЮ TürФ НТХХОrТЧНОЧ sКНОМО Tür. de pınar ẒКğıгХКrНК buŋar, puŋar vs) standart terim iken (TRs, DRs.), Azb. ve Tkm. de bu kavram bulag ~ bulak kelimesi ile ifade edilir ẒӘӛĠδẓ. ġОвС SüХОвmКЧ EПОЧНТ‘nin Lügat-i кağataвь‘sinde buŋar olarak РОхОr Ẓs. 86). SОnglсh ise puŋar‘ı ―su kuyusu, ЩıЧКr‖ әКЭı TürФхОsТ kelimesi (ba-Torki-Т r mįẓ ШХКrКФ ФКвНОЭmТĢ ẒSОЧРХсС ҰқẓҲ КвrıМК bula ~ bula kelimesini de ―ЩıЧКr, sЮ ФКвЧКğı‖ ШХКrКФ гТФrОЭmТĢЭТr ẒSОЧРХсС, 90). EsФТ TürФТвО TürФхОsТ НöЧОmТЧНО bıŋar ~ buŋar вКвРıЧ ЛТr ФОХТmОНТr (TMs). terŋük ―вОrНОЧ хıФКЧ sЮ sıгıЧЭısı‖ (a). K Ģ Кrį, ЛЮЧЮЧ ӘrКЩхКsıЧıЧ ‗turnuq‘ ШХНЮğЮЧЮ, ТФТ НТХ КrКsıЧНКФТ ЛЮ ЛОЧгОĢmОЧТЧ ЭОsКНüПТ ШХНЮğunu kaydeder. Kelime b‘de ‗kaynak suyu‘; b‘de ise ―вОrНОЧ sıгıЩ хıФКЧ su birikintisi‖ КЧХКmıЧНК ФЮХХКЧıХmıĢЭır. 7 әЮ ФОХТmО ЭКrТСТ mОЭТЧХОrНО ФКrĢımıгК хıФmКгғ ӚХКЮsШЧ, ЛЮЧЮЧ ЛЮХКФ ФОХТmОsТвХО вКгımНК ФШХКвМК ФКrıĢКЛТХmОsТЧНОЧ ФКвЧКФХКЧНığıЧı НüĢüЧür ẒEӛЩ, Ұқ5ẓғ ӘвsЮ Ata‘ЧıЧ Kısasü‟l-Enbiya ЧОĢrТЧНО вЮХКḳ ШХКrКФ ШФЮНЮğЮ ФОХТmО вКгmКНК КхıФ ЛТr ĢОФТХНО ЭОФ ЧШФЭКХıНır ЯО ФОХТmОвТ вula ШХКrКФ ШФЮmКвı РОrОФЭТrОМОФ sОmКЧЭТФ ЛТr ЛКğХКm НК вШФЭЮr ẒӘЭК ҚҰҰҮ). 8 KОЧНТ НШğЮЩ ЛüвüНüğüm UĢКФ ТХТ UХЮЛОв ТХхОsТ КğгıЧНК ―ОЯХОrТЧ öЧüЧНОЧ КхıФЭК КФКЧ sЮ ФКЧКХХКrı‖na yolak denilir. ӛĠV ζU δU TĠ‘T-TURK‘TE HĠӛRηGRӘFĠK TERĠεδER 4. Durgun suları bТldТren СТdrografТk terТmler 4. 1. DenТг ve göl : EsФТ TürФхО НöЧОmТЧНО ―deniz‖ ТхТЧ ФЮХХКЧıХКЧ вКвРıЧ ЭОrТm taluy‘dur. кТЧМОНОЧ КХıЧЭı ШХКЧ taluy, ET НöЧОmТЧНОЧ sШЧrК ФКвЛШХmЮĢ, daha sonra ФЮгОвНШğЮ ẒSТЛТrвКẓ TürФ НТХХОrТЧНО εШğШХМК üгОrТЧНОЧ ЛТr вОЧТНОЧ öНüЧхХОmО ШХКrКФ Ẓtalay ~ dalayẓ РТrmТĢЭТr ẒEӛЩ, ; Bilecik, ). Bu kelime DLT‘НО РОхmОг. K Ģ Кrį, ―deniz‖ veya ―хШФ ЛüвüФ sЮ‖ ТхТЧ tОŋiг, kȫl ve sonНırı terimlerini verir. teŋТг ―deniz‖ғ ĠХФ örЧОğТ ӛδT‘de tespit edilebilmekle birlikte TürФхОЧТЧ хШФ ОsФТ НöЧОmХОrТЧО, δ/R НТХТ НöЧОmТЧО КТЭ ШХНЮğЮ söвХОnebilir (EDp, ). terТŋ teŋТг ―РОЧТĢ, engin ve derin deniz‖ b). әЮРüЧ НО хКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНО ―deniz, ЛüвüФ sЮ, derya‖ КЧХКmХКrıЧНК вКвРıЧ ЛТr kelimedir: Kzk. tОŋiг ―deniz‖ (KtTs), Krg. НОŋiг ―deniz‖ (KRs), Krх. tengiz ―deniz‖ (KMs), Hak. tiŋĭs ―okyanus, ЛüвüФ НОЧТг‖ (HTs)9, Tkm. НОŋiг ―deniz‖ (TDs), Az. deniz ―deniz‖ ẒӘӛĠδẓ, Tür. deniz ―РöХНОЧ ЛüвüФ sЮ ФüЭХОsТ‖ (TRs). sondırı (~ sondurı) ―НОЧТг ẒЛК rẓ‖ (b). Kelimenin ikinci hecesi КвЧı sКвПКНК öЧМО ОsrО, ЛТr ЛКĢФК вОrНО НО öЭrО ТХО вКгıХmıĢЭır. Atalay ФОХТmОвТ НКr üЧХüХü ẒӛδT TОrМümО I, ), Clauson ve Dankoff (Com- pendium I, γ65ẓ РОЧТĢ üЧХüХü ШФЮmЮĢХКrНır. Clauson, ЭОФ örЧОФ sКвНığı kelimenin Sans. ФöФОЧХТ ШХНЮğЮЧЮ ЯО samudra ―okyanus, deniz‖ ФОХТmОsТЧТЧ ЛШгЮХmКsıвХК ẒСКЭКХı вКгımẓ ШХЮĢЭЮğЮЧЮ вКгКr ẒEӛЩ, ). kȫl ФОХТmОsТ üх ЭОmОХ КЧХКmХК ФКвНОНТХmТĢЭТr ұ ―1. sЮ ЛТrТФТЧЭТsТ Д КЯżЖẓ, 2. küхüФ РöХ ДРКН rЖ, 3. deniz (denizin kendisi)‖ (b). K Ģ Кrį, kȫl ФОХТmОsТЧТЧ üх Квrı КЧХКmıЧı ЭОsЩТЭ ОЭmТĢЭТr. KüхüФ sЮ ЛТrТФТЧЭТХОrТЧО köl ẒРöХẓ НОЧТХmОsТ TürФ НТХХОrТ ТхТЧ вКвРıЧНırҲ КвЧı ЭОrТm НОЧТг ТхТЧ НО ФЮХХКЧıХКЛТХmОФЭОНТr. Clauson, bu kelimenin ‗deniz‘ КЧХКmıЧК sКНОМО DLT‘НО rКsЭХКЧНığıЧı ФКвНОНОr ẒEӛЩ, ). Kzk. köl ―РöХ‖ (KtTs), Krg. köl ―РöХ, bent, havuz‖ (KRs), Tat. kül ―РöХ‖ (TTAS), әĢФ. kül ―РöХ‖ (BTs), Krх. köl ―РöХ‖ (KMs), Hak. köl ―РöХ‖ (HTs), Trm. göl ―РöХ‖ (TDs), Azr. göl ẒӘӛĠδẓ, Tür. göl (TRs); (ESTy. ). ḳaḳ kelimesi esasen ―ФЮrЮmЮĢ ĢОв‖ КЧХКmıЧНКНır. ak Оt “ФЮrЮЭЮХmЮĢ et‖ КЧХКmıЧНКНır Ẓқ04Кẓ. KıЩхКФ TürФхОsТ mОЭТЧХОrТЧНО НО ЭОmОХ КЧХКm ЛЮНЮr ẒKıЩхКФTSẓ. Taymas, Atalay‘ıЧ ӛδT TОrМümОsТ‘ЧТ ОХОĢЭТrТrФОЧ kak ФОХТmОsТЧО ЯОrНТğТ ―ФЮrЮmЮĢ вОrХОr‖ (I, ҚҮҰẓ КЧХКmıЧıЧ ―ТхТЧНО sЮ ЛТrТФОЧ хЮФЮr, ФЮrЮmЮĢ РöХ‖ ШХmКsı РОrОФЭТğТЧТ ЛОХТrЭТr ẒTКвmКs ҚҰ4құ қққẓ. 9 Hak. da ‗deniz‘ ФКЯrКmı ЭКХКв ФОХТmОsТ ТХО ТПКНО ОНТХmОФЭОНТrғ ЭТŋĭs ЭКХКв ―ШФвКЧЮs‖ ẒHTsẓғ HӘВӘTĠ ӛEVEδĠ K Ģ Кrį, kelimeye ―sОХНОЧ ЯОвК вКğmЮr sЮвЮЧНКЧ ШХЮĢmЮĢ РöХ ẒğКНьrẓ‖ КЧХКmıЧı НК ЯОrmТĢЭТr. ḳaḳ sūа ―РöХ ẒğКН rẓ‖ (b) anlamıЧНКНır. a lan- ―kurumak, su toplanmak‖ КЧХКmХКrıЧНКНırұ Оt a lanНı ―et kurudu‖, suw a lanНı ― sЮ ЭШЩХКЧНıҲ НКğХКrНКФТ хЮФЮrХКrК sЮ ЭШЩХКЧКrКФ РöХМüФХОr ШХЮĢЭЮ‖ (b). DiğОr ЭКrТСТ mОЭТЧХОrНОФТ КЧХКmХКr ТхТЧ ЛФг. EDp, a ‘ıЧ ―ФЮrЮЭЮХmЮĢ ĢОв‖ КЧХКmıЧıЧ ОsКs ШХНЮğЮ КхıФЭır. кЮФЮrХКrК ЯОвК ФКвК ШвЮФХКrıЧК вКğmЮr sЮХКrıЧıЧ НШХmКsıвХК ШХЮĢКЧ sЮ ЛТrТФТЧЭТsТ ЯО РöХХОrО НО kak КНı ЯОrТХНТğТ РörüХüвШr. кКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНО a ФОХТmОsТЧТЧ СОr ТФТ КЧХКmıвХК НК вКĢКНığı РörüХmОФЭОНТr ẒESTв. ). әТrхШФ söгХüФЭО ЛЮЧХКr ТФТ Квrı ФОХТmО РТЛТ КХıЧmıĢsК НК ОsКsОЧ КвЧı ФöФ ТХО ТХРТХТНТrХОrұ KгФ. kak ―1. kЮrЮЭЮХmЮĢ meyve. 2. su birikintisi‖, Krg. kak ―1. kЮrЮЭЮХmЮĢ, sert, ФКЭı, kuru, хШrКФ. 2ғ хШrКФ вОrНО ФüхüФ ЛКЭКФХıФ‖ғ (KRs), Tat. kak ―1. meyve kurusu, ФЮrЮЭЮХmЮĢ mОвЯО. 2. kuru, ФЮrЮmЮĢ, sОrЭ ĢОвғ‖ (TTAS), әĢФ. kak ―1. kuru, sert, ЛТr ĢОв вОЭТĢmОвОЧ. 2. meyve kurusu‖ (BTh), Krх. kak ―ФЮrЮЭЮХmЮĢ ОЭ‖ (KMs), Hak. hah (1) ―kovuk, oyuk‖, hah (2) ―ırmКФЭК ФıвıвК вКФıЧ НОrТЧ, ЛШХ ЛКХıФХı вОr‖ (HTs), Tkm. kak ―1. kЮrЮЭЮХmЮĢ ФКЯЮЧ. 2. kırХКrНК хЮФЮrХКrНК ЭШЩХКЧmıĢ вКğmЮr sЮвЮ‖ (TDs). TürФТвО TürФхОsТ КğıгХКrıЧНК kak kelimesi 1ғ ―ФЮrЮЭЮХmЮĢ mОвЯО, meyve kurusu‖ (TRs; DRs); 2ғ ―НКğ ЯО ФКвКlardaki oyuklarda bulunan su birikintisi‖ ẒӛRsẓ КЧХКmХКrıвХК ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТr. TКrТСТ TürФТвО TürФхОsТ metinlerinde de kelime 1ғ ―Оlma, armut, ФКвısı РТЛТ mОвЯКХКrıЧ ФЮrЮsu‖ 2. kadit, вКЧТ ФЮrЮЭЮХmЮĢ ОЭҲ қғ ―ФırХКrНК ТхТЧО sЮ ЛТrТФОЧ хЮФЮr‖ anlamlarıyla ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТr ẒTεsẓ. TürФТвО TürФхОsТ КğıгХКrıЧНК kaklık kelimesi ―1. tКĢ, КğКх ШвЮФХКrı ЯО ТхТЧНОФТ sЮ ЛТrТФТЧЭТsТ. 2. sОХ вığıЧЭısı. 3. deniz ФıвısıЧНКФТ ФКвКХıФХКr 4. mОЭrО НОrТЧХТğТЧНОФТ ФЮвЮ. 5. su kayЧКğı‖ КЧХКmХКrıЧНКНır ẒӛRsẓ. kaklık‘ıЧ ―meyve kurutulan sergi‖ anlamı НК ЯКrНır. 4. 2. Su birikintileri : DLT‘НО хОĢТЭХТ ЛüвüФХüФЭО ЯО РöХ НОЧТХОmОвОМОФ sЮ ЛТrТФТЧЭТХОrТЧТ ТПКНО ОНОЧ ЛОĢ ФОХТmО ФКвНОНТХmТĢЭТr. çulıman kelimesinin ―sЮ ЛТrТФТЧЭТsТ ẒmЮsЭКЧḳК˓ КХ-m ‘)‖ anlamıЧНК ШХ- duğЮ ФКвНОНТХmТĢЭТr ẒҚҚγКẓ. Clauson, ФОХТmОЧТЧ ЭОФ örЧОФ ШХНЮğЮЧЮ ФКв- deder (EDp, ). egrim ―sЮвЮЧ ЛТrТФЭТğТ вОrғ‖ (33b); egrimlen- ―sЮ РöХХОrНО ФКвЧКвКrКФ ЯО КФКrКФ НöЧmОФ, girdap yapmak‖ (79b). Atalay, kelimeвО K Ģ Кrį‘nin ЯОrНТğТ КЧХКmı КвЧОЧ ЯОrТr ẒӛδTTОrМümО I, ). Ancak Dizin‘in ikinci ЛКsФısıЧНК ЛЮ КЧХКm, ―НüНОЧ, sЮвЮЧ ЭШЩХКЧıЩ ФКвЧaвКrКФ НöЧОrОФ КФЭığı ӛĠV ζU δU TĠ‘T-TURK‘TE HĠӛRηGRӘFĠK TERĠεδER yer‖ ШХКrКФ НüгОХЭТХmТĢЭТr ẒӛδTDizin, 37) Dankoff da kelimeyi ―sЮ хОЯ- rimi, girdap‖ olarak verir (Compendium, III). TürФТвО TürФхОsТ Кğıг- ХКrıЧНК eyrim ―sЮ хОЯТrТsТ, НöЧОğОЧ‖ Ẓ=РТrНКЩẓ КЧХКmıЧНК ФКвНОНТХmТĢЭТr (DRs). Yine Оğir- fiiliyle ilgili ОğrОn ~ eyran kelimesi de ―sЮ хОЯТrТsТ, НöЧОğОЧ‖ КЧХКmıЧНКНır ẒӛRsẓҲ КвЧı ФКвЧКФЭК, ОğrОn‘ТЧ КЧХКmХКrıЧНКЧ ЛТrТ de ―вКğmЮr sЮХКrı ЛТrТФmТĢ ШХКЧ хЮФЮr‖dur. кКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНОЧ HКФ. da iirim ФОХТmОsТЧТЧ КЧХКmХКrıЧНКЧ ЛТrТ ―(suda) derin yer, girdap‖ (~ ШШrımẓ ШХКrКФ вКĢКmКФЭКНır ẒHTsẓ. kölüŋ ―kЮĢХКrıЧ ТЧНТğТ sЮ ЛТrТФТЧЭТsТ ẒМТввКẓ Ẓγ04Кẓ. Clauson‘a РörО kö:l ФОХТmОsТЧТЧ ФüхüХЭmО ЛТхТmТНТrұ ФöХẕüŋ ẒEӛЩ, ). K Ģ Кrį, 25a‘da kölüŋ kelimesine ―РöХ ẒğКНьrẓ‖ КЧХКmıЧı ЯОrmТĢЭТr. irkin suw ―irkinti su‖ (34a). irkin ―ЭШЩХКЧmıĢ ШХКЧ СОr ĢОв‖dir. irk- ―toplanmak, birikmek‖ fiiХТЧНОЧ вКЩıХmıĢ ШХКЧ irkin ~ irkim TürФТвО TürФхОsТ КğıгХКrıЧНК ―hazine, Рömü‖ КЧХКmıЧНКНır ẒӛRsẓ. Clauson‘un TКrТСТ TürФТвО TürФхОsТ ЯОrТsТ ШХКrКФ ФКвНОЭЭТğТ ürkün‘üЧ СКЧРТ ФКвЧКФЭК РОхЭТğТЧТ ЭОsЩТЭ ОНОmОНТФ ẒEӛЩ, ). tergin sūа ―su birikintisi, durgun su‖ (b) tergin, ―toplu olan, ЭШЩХКЧmıĢ ШХКЧ СОrĢОв‖dir (tОrgin sü “toplama asker‖). 4. 3. әataklık : öyük yēr ―sЮХЮ ЯО ЛЮЧК ЛОЧгОr вОrХОrНО КвКФ ЛКsıХНığı гКmКЧ ФКвbolan ЯО КвКğı хıФКrmКsı Рüх ШХКЧ kumluk yerler ―ЛКЭКФХıФ‘‖ (28a). öyük- fiili (DLT TОrМümО, I, ve Compendium, I, ‘da üвük-) de ―КвКğı ФЮmК batmak‖ КЧХКmıЧНКНır Ẓ6ҰЛẓ. Harezmcede: öвük ―ЛКХхıФ‖ Ẓ… КЧхК ЛЮХНı ФТm ЛТr öвüФ вЮХРК ЛКЭКr. v4) (Rabg. KısКs. s. ). balıḳlıġ ögüг ―хКmЮrХЮ ırmКФ ẒЛКЭКФХıФ вОrẓ‖ (a). K Ģ Кrį, bu ФОХТmОвТ ӘrРЮ ХОСхОsТЧО КТЭ ЛТr ЯОrТ ШХКrКФ ФКвНОНОr (< ЛКХıḳẕХı ẓ. balık kelimesi ―хКmЮr‖ КЧХКmıвХК ӘrРЮ ЯО ЛТr Фısım ηğЮгХКrıЧ НТХТЧО СКsЭır, ηğЮгХКrıЧ ЛКгıХКrı НК bal ĢОФХТЧТ ФЮХХКЧmКФЭКНır ẒҰ5Лẓ. Clauson bu keli- mОвТ K Ģ Кrį‘ye has olarak kaydetse de Harezmce Kısasü‟l-Enbiвс‘da da ФКrĢımıгК хıФmКФЭКНırұ ЛКХıq ‗mud‘ (Rabg. KısКs., ). balık ile balхık КrКsıЧНКФТ ТХТĢФТ ТхТЧ TӛEs, 5. Yapay su unsurlarını bТldТren Сidrografik terimler әКĢХıМК вКЩКв sЮ ЮЧsЮrХКrı ФЮвЮ, havuz, bent, kanal, sКrЧıх Яs. dir. әЮЧХКrıЧ НıĢıЧНК sЮвЮЧ ТХОЭТХmОsТ ЯО ТхТХОЛТХmОsТ ТхТЧ вКЩıХКЧ ЮЧsЮrХКrı НК sayabiliriz. DLT‘НО РОхОЧ ЛЮ РТЛТ СТНrШРrКПТФ ЭОrТm ĢЮЧХКrНırұ 10 Dizin‘ТЧ SЮЧЮĢ ЛöХümüЧНО ЛЮ НüгОХЭmОlerin Drevnetyurskih Slovar (Leningrad )‘К РörО вКЩıХНığı ЛОХТrЭТХmТĢЭТr ẒӛδTӛТгТЧ, IБẓғ HӘВӘTĠ ӛEVEδĠ 5. 1. Kuyu, havuz : ḳuḏuġ ―kuyu‖ (94b) ~ ḳuyuġ (a). TКrТСТ ЯО хКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНО ―вОrКХЭı sЮвЮЧНКЧ вКrКrХКЧmКФ üгОrО ТЧsКЧ ОХТвХО КхıХmıĢ, genellikle хОmЛОr ЛТхТmТЧНО, Кг хШФ НОrТЧ хЮФЮr‖ КЧХКmıЧı ТПКНО ОНОЧ ФОХТmО kuyu (< uвu < uḏ-u < uḏ- “ЛТr sıЯıвı НöФmОФ‖)tir. (EDp, , ; ESTy. , Ққ0Ҳ GüХОЧsШв 5ү). кКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНО ЭОmОХ КЧХК- mıЧı ФШrЮвКrКФ ФüхüФ ПШЧОЭТФ ПКrФХКrХК вКĢКmКФЭКНırұ KгФ. kuНık ―kuyu‖ ~ kuy ―yapay kuyu‖ (KtTtS), Krg. kuduk ―kuyu‖ (KRs), Tat. kúНık (eski) ~ kúвı ―kuyu‖ (TTAS), әĢФ. kúгúk ―kuyu‖ ~ kúвú ―ЛКЭКФХıФ Яsғ‖ (BTh), Krх. kuyu ―kuyu‖ (KMs), Hak. hutuh ~ utuh ―kuyu‖ (HTs), Tkm. guвı ―kuyu‖ (TDs), Azb. guyu ―kuyu‖ ẒӘӛĠδẓ, Tür. kuyu (TRs). DLT‘de ‗kuyu‘ ФКЯrКmıЧı ТПКНО ОЭmОФ ТхТЧ ФЮХХКЧıХКЧ ЛТr НТğОr ФОlime de çat‘Нır Ẓқ54Лẓ. K Ģ Кrį, bunu ‗ηğЮгМК‘ ШХКrКФ ФКвНОЭmТĢЭТr. Clauson‘a РörО SШРН. х‟t ―kuyu‖ kelimesindendir (EDp, ; Sogd. Dict. ). кКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНО ЛЮ ФОХТmОвО ‗kuyu‘ КЧХКmıЧНК rКsЭХКЧmıвШrҲ КЧМКФ Krх. хat ―НКğХКrıЧ üгОrТЧНОФТ хЮФЮrХЮФХКr‖ da bu kelimeyle ФКrĢıХКĢЭırıХmКХıНır ẒKεsẓ. öгük ―ШвЮХКrКФ СКЯЮг вКЩıХКЧ СОr вОr‖ (24b). öгük sūа ЭКmХКmКsı ТsО ―ırmКФ ФШХЮ‖ КЧХКmıЧНКНır ẒК. y.). TürФТвО TürФхОsТ КğıгХКrıЧНК öгОФ ФОХТmОsТЧТЧ КЧХКmХКrıЧНКЧ Лiri de ―ЭОЩОХОr КrКsıЧНКФТ хЮФЮr, НüгХüФ вОr‖ olarКФ ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТr ẒӛRsẓ. Hak. öгОn ―хЮФЮr, хЮФЮrХЮФ‖ (HTs) kelimesi НО ЛЮ КЧХКmХКrХК ТХРТХТ РörüЧüвШr. (bk. 6. ȫгẓ 5. 2. Sulama kanalı, su bendi: ḳaгuḳ arıḳ ―ФКгıХmıĢ хКв, sulama kКЧКХı‖ (96b). ВЮФКrıНК Қ. 1. ЛöХümüЧНО arı üгОrТЧНО НЮrmЮĢЭЮФ. aгu ―ФКгıХmıĢ‖ Ẓҳ ḳКг-uk) keli- mОsТвХО вКЩıХmıĢ ЛЮ ЛТrХОĢТФ ФОХТmО вКЩКв sЮХКmК ФКЧКХıЧı ТПКНО ОЭmОФ- tedir (en-nehru‘l-mКСПûrẓ. ḳır ―su bendi‖ғ (82a). K Ģ Кrį‘nin ФКвНОЭЭТğТ ЛТr ЛКĢФК ḳır kelimesi ―sırКНКğ‖ КЧХКmıЧНКНır. Clauson, ‗su bendi‘ КЧХКmıЧıЧ ЛЮ ‗sırКНКğ, вüФsek yer‘ КЧХКmıЧНКЧ РОХТĢmТĢ ШХКЛТХОМОğТЧТ ФКвНОНОr ẒEӛЩ, ). ḳırla- ―yerde хЮФЮrХКr КхmКФҲ ЛОЧЭ вКЩmКФ‖ (a), ḳırlat- ―ЛОЧЭ ЯО Фıвı вКЩЭırmКФ Ẓol arı ırlattı ―ırmКğК Фıвı ЯО ЛОЧЭ вКЩЭırНı‖ (a). tūġ ―1. su bendi. 2. hОrСКЧРТ ЛТr ЧОsЧОЧТЧ ЭıФКМı, ФКЩКğıғ‖ (b). Dankoff‘К РörО ФОХТmО tu- ―kapamak, ЭıФКmКФ‖ ПТТХТЧНОЧ вКЩıХmıĢ ТsТmНТrұ tu- (Compendium, III, ). әЮ ПТТХНОЧ ЭürОmТĢ tuġla- ―ЭıФКmКФ‖ (ol вarı tu laНı ―вКrığı ЭıФКНı‖ (a). ESTy. , Clauson ФОХТmОвТ РОЧТĢ üЧХüХü ШХКrКФ вШrЮmХКmıĢ to:ğ (< to:-) (EDp, ); ӛĠV ζU δU TĠ‘T-TURK‘TE HĠӛRηGRӘFĠK TERĠεδER ЛЮЧЮЧ НıĢıЧНКФТ ФКвЧКФХКr ФОХТmОвТ НКr üЧХüХü ШФЮmЮĢХКrНırұ tu- ―kapatmak, ЭıФКmКФ, kaplamak‖, tul- ―ЭıФКЧmКФ, kapanmak‖ ẒKәĠЧНОФsẓ. GüЧРörНü, ПТТХТЧ НКr üЧХüХü ШХmКsı РОrОФЭТğТЧТ ТХОrТ sürНüğü mКФКХОsТЧНО, ЛЮ ФöФЭОЧ ЭürОmТĢ НТğОr ФОХТmОХОrТ НО ОХО КХmıĢЭır ẒGüЧРörНü қ00γẓ. кКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНОЧ ЛКгıХКrıЧНК вКĢКmКФЭКНırұ HКФ. tuğ ―havuz, РöХМüФ, ФüхüФ РöХ‖ (HTs). ḳāş ―ФКĢҲ СОr ĢОвТЧ ЮМЮ, Фıвısı‖ (a). K Ģ Кrį‘ЧТЧ ḳ Ģ ТхТЧ ЯОrНТğТ temel anlam ―göгХОrТЧ üгОrТЧНО ФОmОrХТ ЛТrОr хТгРТ ШХЮĢЭЮrКЧ ФısК ФıХХКr‖Нır. ĠФТЧМТ КЧХКmıЧ, bu temel anlamdan mОМКг вШХЮвХК РОХТĢЭТğТ КхıФЭır. K Ģ Кrį‘ЧТЧ ФКвНОЭЭТğТ ḳ ĢХК- fiili ise ―bend yapmak, set yapmak‖ КЧХКmıЧНКНır ẒКrıḳ ḳКĢХКНı ―ırmКğК ЛОЧН вКЩЭı‖ (a). әЮЧК РörО, ḳКĢ kelimesinin ‗bent, set‘ РТЛТ ЛТr КЧХКmı ШХmКХıНır. TürФТвО TürФхОsТ КğıгХКrıЧНК kaş‘ıЧ хОĢТЭХТ КЧХКmХКrı КrКsıЧНК ―Нuvar, ЛКğ ЯО ЛКСхОХОrНО ЭШЩrКФ вığКrКФ вКЩıХКЧ sıЧır, set‖ (TRs, DRs), ―suyun, ЭШЩrКğıЧ ЛТr вКЧıЧı ШвЮЩ НТğОr вКЧıЧı вüФsОХЭЭТğТ ФısmıҲ ЮхЮrЮm, set, duvar‖ (DRs) da ФКвНОНТХmТĢЭТr. 6. Su ve ırmak yatakları veya geçТtlerТyle ilgili hidrografik terimler ḳūy ―НОrО вКЭКğı, ЯКНТ НТЛТ ẒḳКr rЮ‘l-Я Нį)‖ (a). Kelime metinde ЛЮЧЮЧ НıĢıЧНК ТФТ вОrНО ȫгТ ḳūyı ĢОФХТЧНО ТФТХОmО ШХКrКФ РОхОr Ẓқγ6Л ЯО b). Clauson‘К РörО ФОХТmОЧТЧ ЭОmОХ КЧХКmı ―kuytu yer‖ ШХmКХıНırҲ kelime bКгı ФЮгОвНШğЮ TürФ НТХХОrТЧНО ―mКğКrК‖ КЧХКmıвХК ЯО kuy, uв ЯКrвКsвШЧХКrıвХК вКĢКmКФЭКНır ẒHКФ. huy ―mКğКrК‖ HTsẓҲ Tür. kuytu da ЛЮЧЮЧ ЭürОЯХОrТЧНОЧНТr. (EDp, ). Tür. КğıгХКrıЧНК kuy ―suyun akarak КğКхХКr КХЭıЧНК вКЩЭığı ШвЮФХКr‖ КЧХКmıвХК ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТr ẒӛRsẓ. Bu son verinin DLT‘НОФТ КЧХКmХК вКФıЧХığı КхıФЭır. ȫг ―ТФТ НКğ КrКsıЧНК ЛЮХЮЧКЧ ЯКНТ‖ t ȫгi ―НКğ ЯКНТsТ‖ 17ba. DLT‘НО ФКвНОНТХОЧ ЭОmОХ КЧХКmı ―НКğ КrКsıЧНК ЛЮХЮЧКЧ ЯКНТ ẒОХ-а Нį fi‘l- МТЛ Хẓ‖ olan bu kelimenin yine DLT‘de öгük11 (öгük suа ―ЛüвüФ НОrОХОrНОЧ КвrıХКЧ хКв‖Ҳ хОĢТЭХТ ЭКrТСТ mОЭТЧХОrНО öгОФ ―ФüхüФ НОrО‖ (EDp, ), KıЩхКФ mОЭТЧХОrТЧНО öгОn ―nehir‖ ẒKıЩхКФTSẓ РТЛТ ЭürОЯХОrТ НО ЯКrНır. кКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНО НО ЛЮ ФОХТmОХОrО rКsЭХКЧmКФЭКНırұ KгФ. öгОk ―КФКrsЮ вКЭКğı‖, öгОn ―ırmКФ‖ (KTs), Krg. öгön ―ЧОСТr вКЭКğı, mecra‖ (KRs), Tat. üгОn ―su yolu, sЮвЮЧ КФЭığı Тг‖ (TTAS),12 әĢФ. üгОn ―sЮ КФıĢ 11 Bu kelimeyi Clauson üгük ĢОФХТЧНО ШФЮr ЯО üг- ―ФШЩmКФ, КвrıХmКФ‖ ПТТХТЧТЧ ЭürОЯТ ШХКrКФ КхıФХКrФОЧ ẒEӛЩ, қү5ẓ ӛКЧФШПП ТsО öгük ĢОФХТЧНО ФКвНОНТЩ (< ȫг ẕ öФẓ ĢОФХТЧНО КхıФХКr ẒӚШmЩОЧНТЮm III, 50ẓғ 12 EЯХТвК кОХОЛТ SОвКСКЭЧКmОsТ‘ЧНО ФКвНОНТХОЧ TКЭКrМК mКХгОmОsТ ТхТЧНО öгОk ―kuru dere‖ НО ЯКrНır ẒӛКЧФШПП қ, Қү6ẓғ HӘВӘTĠ ӛEVEδĠ yolu, su yolu‖ (BTh), Krх. öгОn ―vadi, ova, ırmКФ‖ (KMs), Hak. öгОn ―хЮФЮr, хЮФЮrХЮФҲ вКr, yatak‖ (HTs). öг ФОХТmОsТ TürФТвО TürФхОsТ Эarihi metinlerinde ―vadi‖ КЧХКmıЧНК РОхОr ẒTRsẓҲ ЛТХСКssК Evliвa кОlОbi Seyahatnamesi‘ЧНО sıФхК РОхmОФЭОНТr ẒӛКЧФШПП құ Қү6ẓ. TürФТвО TürФхОsТ КğıгХКrıЧНК НК öг ―sЮ КrФıҲ НОrО, ırmКФҲ sЮ ЩıЧКrı, kaynak; sulak, verimli yer vsғ‖ КЧХКmХКrıЧНК ЭОsЩТЭ ОНТХmТĢЭТr. öгОk ―ЭОЩОХОr КrКsıЧНКФТ хЮФЮr, НüгХüФ вОrҲ sЮsЮг НОrО Яsғ‖, öгОn ―dere, ırmКФҲ ЭОЩОХОr КrКsıЧНКФТ хЮФЮr вОr, koyak; sulak, verimli yer vsғ‖ (DRs). ȫг kelimesi DLT‘de ―vadi‖ КЧХКmıЧНК ТФОЧ TürФТвО TürФхОsТ КğıгХКrıЧНК tespit edilen ―ırmКФ, dere, su yolu vsғ‖ КЧХКmХКrıҲ ЭürОЯХОrТ ШХКЧ öгОk ve öгОn ~ üгОn ~ öгОk gibi kelimelerde tespit edilen ―dere, su yolu, ırmКФ Яs‖ КЧХКmХКrı ẒESTв, , ), ögüг kelimesinin ȫг kelimesiyle fono-sОmКЧЭТФ ФКrıĢımıЧıЧ sШЧЮМЮЧНК ШrЭКвК хıФmıĢ ШХmКХıНırҲ bu konuyu вЮФКrКНı вКгmıĢЭıФ ẒЛФ. 1. 1. ögüг). sıġra ―ТФТ НКğ КrКsıЧНКФТ РОхТЭ, vadi‖ ẒҚ0ҮКẓ КЧХКmıЧНКФТ ЛЮ ФОХТmО ηğЮгМК ШХКrКФ ФКвНОНТХmТĢЭТr. DLT‘НО ЭОФ örЧОФ ШХКrКФ РОхmОФЭОНТr. ōru ―ĢКХРКm, ЛЮğНКв ЯО ЛОЧгОrТ ĢОвХОrТ sКФХКmКФ ТхТЧ хЮФЮr ẒСЮПrКẓ‖ (28b); ōrı ḳolı ―vadi kolu, dere kolu‖ (b). KКmЮs TОrМümОsТ, K Ģ- Кrį‘ЧТЧ ЛЮ ФОХТmОвТ КхıФХКrФОЧ ФЮХХКЧНığı ‗ЯсНь‘ ФОХТmОsТЧТ КхıФХКrФОЧ ОĢ КЧХКmХısı ШХКrКФ ‗dere‘ kelimesini verir (III, ). Hak. ıro ―dere; nehir вКЭКğı‖ kelimesi (HTs) de, ЛЮ КЧХКmı НОsЭОФХОmОФЭОНТr. terТŋ ōrı ―dar ve derin vadi‖ (a) kelimesindeki fecc‟ ise ―ТФТ НКğ КrКsıЧНКФТ КrКsıЧНКФТ РОЧТĢ вШХ, КхıФХıФ‖ КЧХКmıЧК РОХmОФЭОНТr. Dankoff, ōru (28b) ve ōrı (b, γ0γКẓ ФОХТmОХОrТЧТ КвЧı mКННО ТхТЧНО ЯОrir (Compendium III, 42); oysa ilk ФОХТmО ТХО НТğОr ТФТsТ КrКsıЧНК sОmКЧЭТФ ЛТr ТХТĢФТ РörüЧmüвШr. әЮ ФОХТmОХОrТЧ СТхЛТrТЧНО ―akarsu‖ veya ―akarsu kolu‖ КЧХКmı вШФsК НК ōrı‘ЧıЧ ―vadi, ТФТ НКğ КrКsı‖ КЧХКmıЧıЧ ―НОrО ЯОвК НОrО вКЭКğı‖ anlamХКrıЧК вКФıЧ ШХНЮğЮЧЮ НК РöгНОЧ ЮгКФ ЭЮЭКmКвıг. кЮФЮr КЧХКmıЧНКФТ ōru ФОХТmОsТ ЭКrТСТ KıЩхКФ mОЭТЧХОrТЧНО ẒEӛЩ, ) tespit edilmektedir;13 ЛКгı хКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНО НО КвЧı КЧХКmНК ФЮХХКЧıХırұ KrР. oroo ―Сububat mЮСКПКгК ОЭmО ТхТЧ хЮФЮr, sarpun‖ (KRs), Krх. uru ―kuyu‖ (KBs) kelimesinin ise hufra ―хЮФЮr‖ КЧХКmıвХК ТХРТsТ ШХsК РОrОФ. kОхig ―ırmКğıЧ öЭОsТЧО РОхТХОЛТХОЧ sığ вОrТ ẒmК‘ber)‖ (98b) aвnar ögüг kОхigsiг bolmas ―МШĢФЮЧ ırmКФ ẒЛТХОẓ РОхТЭsТг ШХmКгғ‖ (98b ve b). 13 KıЩхКФTSғ НО ЯОrТХОЧ ЯО KТЭКЛü‘l-ĠНrКФ‘ЭОЧ КХıЧmıĢ ШХКЧ örü ―вОr КХЭıЧНК СЮЛЮЛКЭı saklamaya mahsus mahzen‖ kelimesi, oru вОrТЧО ЛТr вКЧХıĢ ШФЮmК ШХsК РОrОФЭТrғ 14 Atalay bu kelimeyi ―ФöЩrü‖ olarak (Ar. mi‘ЛОrẓ КЧХКmХКЧНırmıĢ ẒӛδTTОrМümО I, γҰ0ẓ, örЧОФ КЭКsöгüЧНОФТ ТПКНОвТ ТsО ―РОхТЭ‖ ШХКrКФ хОЯТrmТĢЭТrғ TКвmКs, ЛЮЧЮ ӛĠV ζU δU TĠ‘T-TURK‘TE HĠӛRηGRӘFĠK TERĠεδER Yine ―ırmКğıЧ РОхТĢ вОrТ‖ni ifade ОЭmОФ ТхТЧ ФЮХХКЧıХКЧ ЛТr ФОХТmО НО keçТş‘dir ―ırmКğıЧ sığ РОхТЭ вОrТ‖ (93b). Ol kОхişni s а ilОtti ẒGОхТЭ вОrТЧТ sОХ РöЭürНüẓ. K Ģ Кrį her iki kelimeyi de (ma‘ber) ile anlamlanНırmıĢЭır. Bunu ‗ФöЩrü‘ ШХКrКФ хОЯТrmОФ НШğrЮ НОğТХНТrҲ ӘrКЩхКНК КвЧı ФöФЭОЧ ‗ФöЩrü‘ КЧХКmıЧК РОХОЧ ФОХТmО ẒmТ‘ber) dir. Hak. kiхĭg ―ẒsЮ ТхТЧẓ РОхТЭ‖ (HTs). köprüg ―ФöЩrü‖ (b). Bu kelime, ırmКФ ЯО НОrО РТЛТ КФКrsЮХКrıЧ üгОrТЧНОЧ РОхmОвО вКrКвКЧ вКЩКв РОхТЭТ ТПКНО ОЭmОФЭОНТr. Eski ve yeni TürФ НТХХОrТЧНО ФüхüФ ПШЧОЭТФ ПКrФХКrХК ẒEЭ. ФöЩrüР > ФöЩrüФ з ФöЩrü ЯЛ.) varХığıЧı sürНürmüĢ ЛТr ФОХТmОНТr. Clauson, sОmКЧЭТФ ТХТĢФТвТ КхıФ РörmО- mekle birlikte köpür- fiilinden вКЩıХmıĢ ТsТm ШХНЮğЮЧЮ öЧО sürmüĢЭür (EDp, ). Eren, ФОХТmОЧТЧ TürФ НТХХОrТЧНОФТ ЯКrвКЧЭХКrıЧı ЯО ФöФОЧХО ТХРТХТ ЭКrЭıĢmКХКrı НК ЯОrТr ЯО ФОХТmОЧТЧ ВЮЧ. НКЧ КХıЧЭı ШХmК ТСЭТmКХТЧТ kabul etmez (TDEs, қ5ҰҲ КвrıМК ЛФ. ESTy. , ). ḳıḏıġ ―Нeniz, ırmКФ, ЯКНТ РТЛТ ĢОвХОrТЧ Фıвısı, sahil‖ (94b). arıḳ ḳıḏıġı ―ırmКФ Фıвısı‖ (a. y.). HОrСКХНО K Ģ Кrį‘nin standart dilinde ‗ırmКФ Фıвısı‘ ЛЮ ЛТrХОĢТФ ФОХТmО ТХО ТПКНО ОНТХmОФЭОНТr. ḳı ı > ФıвıР > Фıвı ФОХТmОsТ, ЭürХü ПШЧОЭТФ ЯКrвКsвШЧХКrХК КвЧı КЧХКmı ФШrЮвКrКФ ЛКгı хКğНКĢ TürФ НТХХОrТЧНО вКĢКmКвК НОЯКm ОЭmТĢЭТr. Hak. hıвığ ―вКmКх, НКğ вКmКМıҲ ĢОЯ‖ ẒHTsẓҲ Tür. kıвı ―kenar, sahil‖ (TRs). K Ģ Кrį ηğЮгХКrıЧ ‗Фıвı‘ ФКЯrКmı ТхТЧ yaŋa kelimesini kullanНıФХКrıЧı ФКвНОЭmТĢЭТr Ẓγ0γКẓ. yaŋa ―СОrСКЧРТ ЛТr ırmКğıЧ ЛТr вКЧı, РОхОsТ‖ (DLTDizin) kelimesinin, әКЭı TürФхОsТ ЭКrТСь mОЭТЧХОrТЧНО sıФхК РОхОЧ вaŋa ФОХТmОsТ ТХО КвЧı ШХНЮğЮ КхıФЭırҲ КЧМКФ ЛЮ mОЭТЧХОrНО ФОХТmО ‗taraf, cihet‘ КЧХКmıЧНКНır ẒTεsẓ. Clauson, yaka kelimesini yak- ―вКФХКĢmКФ‖ ПТТХТЧТЧ ЭürОЯТ ШХКrКФ Рörürұ yak-a. Clauson, ‗вКФХКĢmКФ‘ КЧХКmıЧıЧ sКНОce вakın ФОХТmОsТЧНО ФШrЮЧНЮğЮ РörüĢüЧНОНТr ẒEӛЩ, , ). ӘвЧı ФКв- nakЭК вКŋК ФОХТmОsТ НО -ТСЭТвКЭ ФКвНıвХК- yan ФОХТmОsТЧТЧ НКЭТПХТ ĢОФХТ ШХКrКФ РörüХmüĢЭürұ yan+a. ESTy. ve TDEs. Clauson‘un bu РörüĢüЧО ФКЭıХmКФЭКНır. Bu son kaynaklarda вaŋa СКФФıЧНК КхıФХКmК bulunmaz. әТгО РörО, ЛЮ ФШЧЮНКФТ ОЧ ЮвРЮЧ КхıФХКmК KКхКХТЧ‘e aittir (, ҚҰ0ẓұ KКхКХТЧ‘О РörО yaka kelimesi yak+a вКЩısıЧНКНır ЯО +A ‗ФüхüХЭmО, ОĢТЭХТФ, КТЭХТФ КЧХКЭКЧҲ КЧХКmı ЩОФТĢЭТrОЧ ЛТr ОФ‘tir Bu durum- СКФХı ШХКrКФ НüгОХЭmТĢ ЯО ―bir ırmКğıЧ ФКrĢısıЧК ФКrĢısıЧК РОхТХОЛТХОЧ sığ вОrТ (ma‘ber)‖ ШХКrКФ КЧХКmХКЧНırmıĢЭır ẒTКвmКs, қγγẓғ 15 KКхКХТЧ‘ТЧ ЛЮ ОФХО вКЩıХmıĢ ФОХТmОХОrО НКТr ЯОrНТğТ ЩОФ хШФ örЧОФЭОЧ ЛТrФКхıұ baş+a ―КğКЛОв, ТХОrТ РОХОЧ‖ Ẓҳ ЛКĢ ―reis‖), kéх+О ―gece‖ Ẓҳ Фцх ―КФĢКm‖), koz+a ―cevizcik‖ Ẓҳ koz ―ceviz‖), ot+a ―ТХКх‖ Ẓҳ ot ―ot, bitki‖), küp+О ―ФüЩО‖ Ẓҳ ФüЩ ―ФüЩ‖ẓ Яsғ ẒKКхКХТЧ қ, Қүγ). HӘВӘTĠ ӛEVEδĠ da yak ПТТХ ФöФü НОğТl, ТsТm ФöФüНür. әЮРüЧ ЩОФ хШФ TürФ НТХТЧНО yak ~ cak ―taraf, cihet‖ КЧХКmıвХК вКĢКmКФЭК ШХЮЩ yaka bunun +A ТХО РОЧТĢletilip ЩОФТĢЭТrТХmТĢ ЛТr ĢОФХТЧНОЧ ТЛКrОЭЭТrұ KгФ. cak ―taraf, вöЧ‖ (KTs), Krg. cak ―cihet‖ ~ caka ―yaka, kenar, ФıвıҲ НКğ ОЭОğТ‖ (KRs); Tat. yak ―taraf, cihet; ЛöХРО‖ (TTAS), әĢФ. yak ―taraf, вöЧ‖ (BTh), Hak. хağa ―yaka, kenar, Фıвı‖ (HTs), Trm. yaka ―yaka; taraf, kenar‖ (TDs), Tür. yaka ―вКФКҲ Фıвı, kenar; sahil‖ (TRs). Kanaatimce yaŋa ФОХТmОsТ НО ЛОЧгОr вКЩıНКНırұ yan+a > вaŋa. Bura- daki /n/ > /ŋ/ НКmКФsıХКĢmКsı, ЭОФХТФ ЛТrТЧМТ ЯО ТФТЧМТ ĢКСıs гКmirlerininin НКЭТП СКХХОrТЧНОФТ НКmКФsıХКĢmКвК ЛОЧгОmОФЭОНТr. Tarihi metinlerde ―taraf, cihet, вöЧ‖ КЧХКmıвХК РОхОЧ вaŋa kelimesindeki +a unsurunun datif СКХТ ОФТ ШХmКНığı Tarama Söгlüğü‘ndeki ―…НörЭ вКŋКdan‖, ―…ЛТгНОЧ вКŋКНıЧ…‖, ―…СОr вКЧКsıЧК…‖, ―… СОr вКЧКвК…‖ örЧОФlerinden de КхıФхК КЧХКĢıХКЛТХТr ẒTεs.). вaŋa kelimesinin yan+a ẒНКЭТП ОФТẓ хОФТmХТ ĢОФХТЧТЧ ЛКsФısı ЯО ПШЧШ-sОmКЧЭТФ ФКrıĢmК sШЧЮМЮЧНК вОrТЧТ yaka‘ya ЛırКФЭığıЧı sКЧıвШrЮm. K Ģ Кrį‘ЧТЧ ЛЮ КЧХКmНК ФКвНОЭЭТğТ ФОХТmОХОrТЧ sШЧЮЧМЮsЮ yoġuç (7a) ~ yoġaç (b) ―ЛТr НОrОЧТЧ ЯОвК ırmКğıЧ ФКrĢı вКФКsı‖Нır. Clauson (вu uх ĢОФХТЧНОẓ, ЛЮЧЮЧ KıЩхКФхКНК ẒӚШНОб ӚЮmКЧТМЮsẓ вovuх ĢОФХТЧНО РОхЭТğТЧТ kaydeder, КЧМКФ вКЩısıЧК НКТr ЛТr КхıФХКmКНК Лulunmaz. Kaynaklar: Ata, ӘвsЮ ẒҚҰҮҮẓұ ζсsırü‘d-НьЧ ЛТЧ әЮrСсЧü‘d-НьЧ RКЛРûгьұ KısКsü‘l- EЧЛТвс ẒPОвРКmЛОr KıssКХКrıẓ, қ МТХЭ ẒӘЧФКrКұ TürФ ӛТХ KЮrЮmЮ Yay.). әTСұ әКĢФЮrЭ TТХТЧТŋ HüгХТРТ, ӘРТĢОЯ, Ġ. M. vd., 2 cilt, Moskova Bilecik-Kahraman, F. (): ―SТЛТrвК TürФ δОСхОХОrТЧНО ӘФКrsЮ TОrТmТ‖, Sibirвa Araştırmaları, Haz. EmТЧО GürsШв-ζКsФКХТ ẒĠsЭКЧЛЮХұ SТmЮrР ВКвıЧХКrıẓ, ӚШmЩОЧНТЮmұ εК m Н КХ-KКš Кrį, Compendium of the Turkic Dialects Dįа n Lug t at-Türk), RШЛОrЭ ӛКЧФШПП & JКmОs KОХХв ẒĠЧМeleme, Tenkitli Metin, ĠЧРТХТгМО TОrМümО ЯО ӛТгТЧẓ, Harvard Uni., c. I, ; c. II, ; c. III, Dankoff, R. (): Evliвс кОlОbi SОвahatnсmОsi Okuma Söгlüğü, KКЭФıХКrХК ĠЧРТХТМОНОЧ кОЯТrОЧұ SОmТС TОгМКЧ, ВKВ ВКвıЧХКrı, ĠsЭКЧЛЮХ. DLTDizin: Divanü δЮРКЭ-it-TürФ ӛТгТЧТ, TürФ ӛТХ KЮrЮmЮ ВКв., Ankara DLTTОrМümОұ ӛТЯКЧü δûРКЭ-it-TürФ TОrМümОsТ, кОЯТrОЧұ әОsТm ӘЭКХКв, c. I-III, 2. әКsФı ẒӘЧФКrКұ TürФ ӛТХ KЮrЮmЮ ВКв., ). ӛĠV ζU δU TĠ‘T-TURK‘TE HĠӛRηGRӘFĠK TERĠεδER DRs: TürkiвО‟НО Halk AğгınНan DОrlОmО Söгlüğü, Ankara , I (A), LV+ s.; , II (B), VIII+ s.; , III (C-кẓ, VIII+ s.; , IV (D), VI+ s.; , V (E-F), VIII+ s.; , VI (G), 8+ s.; , VII (H-Ġẓ, [7]+ s.; , VIII (K), [8]+ s.; , IX (L- R), [VII]+ s.; , X (S-T), [VII]+ s.; , XI (U-Z), [VII]+ s.; , XII (Ek-I), XIV+ sғ TürФ ӛТХ KЮrЮmЮ ВКвıЧХКrı - SКвıұ қҚҚД/ҚЖ DTs: Drevnetyurkskiy Slovar, Red. V.M. Nadelyev – D.N. Nasilov – E. R. TОЧТĢОЯ – Әғ εғ ġхОrЛКФ ẒδОЧТЧРrКНұ ӘФКНОmТвК ζКЮФ SSSR, ). EDp: Clauson, G. (): An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish (Oxford: Oxford Uni. Press). Ehmetyanov, R. Ẓқ00Қẓұ TКЭКr TТХТЧТŋ KısФКхК TКrТСТ - Etimologik SüгХüРТ, KКгКЧұ TКЭКrsЭКЧ KТЭКЩ ζОĢrТвКЭı. ESTy: EtimologiхОskiв Slovar Tвurkskih Yaгıkov, I, E. V. Sevortyan, Moskva , s.; II, E. V. Sevortyan, Moskva , s. ; III, E. V. Sevortyan, Moskva , s.; IV, L. S. Levitskaya, Moskva , s.; V, L. S. Levitskaya vd., Moskva, , s.; VI, G. Fғ әХКРШЯК, εШsФЯК қ, қ64 sғҲ VII, Әғ Vғ ӛıЛШ, εШsФЯК қ00γ, s. Garipova, F. (): İsímnОrНО İl Tarihı (Kazan: Tatarstan Kitap ζОĢrТвКЭıẓ, s. GüХsОЯТЧ, G. (): ―TürФ ӛТХТЧНО ФШв- (< kod-) ve kuy- (kud-ẓ огОrТЧО‖, AKо. Sosyal Bilimler Dergisi, SКвı Қ, Afyon , s. GüЧРörНü, E. (), ―tu- FТТХТ огОrТЧО‖, TürФ Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C: LXXXVI, S: , Ekim , s. HTs: Hakasхa-TürkхО Söгlük, Haz. EmТЧО GürsШв-Naskali, Viktor Butanayev, ӘХmКРüХ ĠsТЧК, ErНКХ ġКСТЧ ЯН. ẒӘЧФКrКұ TürФ ӛТХ Kurumu Yay., ). ĠsmКвıХШğХЮ, C. (): ―εКСmЮН KКĢğКrХıЧıЧ δüğ ЭТЧН HТНrШЧТmХ r‖, TəНqiqlər 1 ẒәКФıұ ӘεEӘ ζ sТmТ КНıЧК ӛТХхТХТФ ĠЧsЭТЭЮЭЮẓ, s. KКхКХТЧ, M. S. (): Dedem Korkut‟un Kaгan BОв Oğuг-nсmОsi ẒĠsЭКЧЛЮХұ KТЭКЛОЯТẓ, s. -- (): Kсş arlı Ma muН [] Diа nu lu ati‟t-Türk: Türk DillОri Divanı ẒĠsЭКЧЛЮХұ SıЧırХı sКвıНК ЛКsıХmıĢ ПШЭШФШЩТ ЧüsСКẓ. KКmЮs TОrМümОsТұ εüЭОrМТm Әsım EПОЧНТ, el-ηФвКЧЮsü‘l-basit fi ЭОrМümОЭТ ФКmЮsТ‘l-muhit, 3 cilt, ĠsЭКЧЛЮХ ҚқҮқ. KBİnНОks: Arat, R. R. (): KutaНgu Bilig III İnНОks, Haz. K. Eraslan - O. F. Sertkaya - N. ВüМО, TürФ KüХЭürüЧü ӘrКĢЭırmК EЧsЭТЭüsü, ĠsЭКЧЛЮХ. HӘВӘTĠ ӛEVEδĠ Kәsұ ӘвЭКх, K. (): Kumuk vО Balkar LОhхОlОri Söгlüğü, KüХЭür әКФКЧХığı ВКв., Ankara. KıЩхКФTSұ Kıpхak TürkхОsi Söгlüğü, RОМОЩ TШЩКrХı-Hanifi Vural-Recep KКrККЭХı, TDK Yay., Ankara KMs: Karaхaв-Malkar TürkхОsi Söгlüğü, Haz. Ufuk Tavkul, TDK Yay., Ankara KRsұ KırРıг SöгХüğü, K. K. Yudahin, кОЯ. Abdullah Taymas, TDK Yay., c. I, Ankara; c. II, Ankara KTsұ KКгКФ TürФхОsТ TürФТвО TürФТвО TürФхОsТ SöгХüğü, Hazr. Kenan KШх, Ayabek Bayniyazov, VОСЛТ әКĢФКЩКЧ, ӘФхКğ ВКв., Ankara Rabg. KısКs. : Al-RКЛРСûгь, The Stories of the Prophets: Qisas al-ӘЧЛТвс‘ An Eastern Turkish Version, Vol. One, Edition, Critically edited by H. E. Boeschoten - M. Vandamme and S. Tezcan (Leiden: E. J. Brill, ), XXXV+ s. RKKs: Russko-Karakalpakskiy Slovar, N. A. Baskakov (red.), Moskva RKs: Russko-KЮmıФsФТв SХШЯКr, Z. Z. Bammatova (red.), Moskva SОЧРХсСұ SОnglсh: FОrhОng-i Torki be-Farsi, εТrгК εОСНь HКЧ EsЭОrсЛсНь, Ed. RШаsСКЧ HТв ЯТ ẒTОСrКЧұ ζКsСr-e Markaz, ). Sogd. Dict. : Gharib, B. (): Sogdian Dictionary: Sogdian-Persian- English, Farhangan Pub., Tehran. ġОвС SüХОвmКЧ EПОЧНТ, Lügat-i кağataв vО Türkь-i Osmсnь ẒĠsЭКЧЛЮХұ ), TıЩФıЛКsımıұ TürФ ӛТХХОrТ ӘrКĢЭırmКХКrı, c. Қγ ẒĠsЭКЧЛЮХ ), s. Taymas, A. (): ―ӛТЯКЧü δüРКЭТ‘t-TürФ TОrМümОsТ‖, Türkiвat MОМmuası, VII-VIII/1, TDEs: Eren, H. (): Türk Dilinin Etimolojik Söгlüğü, Ankara. TMs: XIII. YüгвılНan BОri TürkiвО TürkхОsiвlО Yaгılmış KitaplarНan Toplanan TanıklariвlО Tarama Söгlüğü: Ankara I (A-B) , XCI+ s.; II (C-D) , LXXII+ s.; III (E-Ġẓ ҚҰ6Ү, LXXII+ s.; IV (K-N) , LXXII+ s.; V (O- T) , LXXII+ s.; VI (U-Z) , LXXII+ s.; VII (Ekler) , LXXII+ s.; VIII (Dizin) , VIII+ s. TürФ ӛТХ KЮrЮmЮ ВКвıЧХКrı - SКвıұ қҚқ Д/ҚЖ TRs: TürkхО Söгlük, әКsФı ẒӘЧФКrКұ TürФ ӛТХ KЮrЮmЮ ВКв., ). ZTs: Zanaat TОrimlОri Söгlüğü, ẒӘЧФКrКұ TürФ ӛТХ KЮrЮmЮ ВКв., ). İÇİNDEKİLER / CONTENTS SUNUŞ Klaus RÖHRBORN: Kâşgarlı Mahmud’dan Önce Batı Türklerinin Yazı Dili Peter ZIEME: Maḥmūd Al-Kāšγarī’s Dīvān Luγāt-it-Türk and Foreign Elements Mahmūd Al-Kāşgarį’nin Divānu Lugāt-it-Türk’ü ve Yabancı Öğeler Osman Fikri SERTKAYA: Dîvânü Lugati’t-Türk’te Türk (= Uygur) Alfabesi Tahircan MUHAMMET: Çin Halk Cumhuriyetinde Divanu Lugātit Türk’ün Tercüme ve Yayımlanması Çalışmaları ZHAO Mingming: -n as Accusative Case Marker in the Language of A Dictionary of the Turkic Language Bir Türk Dili Sözlüğünün Dilinde Belirtme Durumu Olarak -n Mustafa S. KAÇALİN: Dįvānu Luġāti’t-Turk Işığında Abdurishid YAKUP: The Dīwān of Maḥmūd Al-Kāšγarī and Modern Uyghur Linguistic Identity Maḥmūd Al-Kāşgarį’nin Dīvān’ı ve Bugünkü Uygurların Dilbilimsel Kimliği İbrahim TAŞ: Divanü Lugati’t-Türk’teki {-(U) k} Ekli Örneklerde Bağlama Ünlüsü Yong-Sŏng LI: Some Newly Identified Words in Middle Chulym Orta Çulımcada Yeni Tespit Edilmiş Bazı Sözcükler Rysbek ALİMOV: Divanu Lugati’t-Türk’e Göre Kıpçakların Dili Engin SEZER, Himmet TAŞKÖMÜR: Kâşgarlı’nın Harf Permütasyonları Üzerine Arslan ABDULLAH: Kumul’da Saklı Kalmış Kadim Soyadları ve Damgalar Stefan LEDER: Observations Concerning the Arabic Format of Kāshgharī’s Dīwān Kāşgarį’nin Dīvān’ının Arapça Biçimine Dair Gözlemler ZHANG Dingjing: On Problem of Regularities of Changes of Kazak Phonemes in the Connected Speech Bağımlı Konuşmada Kazakça Ses Birimlerinin Değişim Düzenleri Sorunu Üzerine Gülnur BORANBAYEVA: Махмұд Қашғари және Қазіргі Қазақ Тілі Mahmud Kaşgari ve Çağdaş Kazak Dili Äsäd SULAIMAN: Çağdaş Uygur Edebiyatı ve Kültürü Kontekstinde Kâşgarlı Mahmud Obrazı Mehmet ÖLMEZ: “Tek Örnek” Tek Örnek Değildir: Eski Türkçe üz “sağır” Sözü Hakkında Summary: “Hapax legomenon” is not Hapax legomenon: On Old Turkic üz “deaf” Takashi ÔSAWA: Eski Türk Devletinin asıl soyadı A-shi- na mı, yoksa Ashinas mı? Uwe BLÄSING: Türklerin Düzgün Hokkasına Gizli Bir Bakış Gaybullah BABAYAR: Birunî ve Kâşgarlı Mahmud’un Bazı Orta Asya Yer Adlarını Türklerle İlişkilendirmesi Üzerine Musa DUMAN: Divanü Lugati’t Türk’te “Ögürlüğ Adhgır” Meselesi Gürer GÜLSEVİN: Divanu Lügati’t-Türk’teki Oğuzca Özelliklere Karşılaştırmalı Bir Bakış Layli ÜKÜBAYEVA: Махмуд Кашкаринин «Түркий Тилдер Сөздүгү» Баа Жеткис Адабий Мурас Paha Biçilemez Edebî Miras: Kâşgarlı Mahmud’un “Divanu Lugati’t-Türk’ü” Volker RYBATZKI: Mongolische Lehnwörter bei Mahmud al-Kašgari? Mahmūd al-Kāşġarī’de Moğolca Alıntı Sözcükler? Hakan AYDEMİR: Kâşgarlı Mahmud ve “Uygurların İkinci Dili” Üzerine Ramiz ASKER: Divanü Lugati’t- Türk’ün Azerbaycan’da İncelenmesi Filiz KıRAL: Arġu-Halaç Hipotezi Üzerine Bir Not Hayati DEVELİ: Divānu Luġāti’t-Türk’te Hidrografik Terimler

nest...

çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası