Bebeklerde Antibiyotik Kaç Gün Kullanılır

TIP DÜNYASININ ÖNEMLİ DÖNÜM NOKTALARINDAN BİRİ DE ANTİBİYOTİĞİN KEŞFİ. SON DERECE ÖNEMLİ BİR BULUŞ OLAN ANTİBİYOTİKLER, GEREKSİZ KULLANILDIĞINDA İSE HEM YETİŞKİNLERİN HEM DE ÇOCUKLARIN SAĞLIĞINI TEHDİT EDİYOR.

“Doktor antibiyotik reçete etmediği için bir haftadır iyileşemedim”. Bu sözü hiç söylediniz mi, ya da duydunuz mu? Türkiye’de hastalar doktora ne yazık ki antibiyotik beklentisiyle gidiyor. Bunu biz değil, araştırmalar söylüyor. Gereksiz hallerde kullanılan antibiyotikler ise mikropları daha dirençli hale getirerek yeni ve güçlü (mevcut antibiyotiklere karşı dirençli) mikropların, bir diğer adıyla “süper mikroplar”ın oluşmasına neden oluyor. Bu durum hem yetişkinlerde hem de çocuklarda geçerli… Biz bu sayımızda, değerli iki uzmandan antibiyotik kullanımıyla ilgili bilgiler aldık. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Görevlisi ve Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları (KLİMİK ) Antibiyotik Direnci Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Halis Akalın’dan yetişkinlerde antibiyotik kullanımı, Şişli Florence Nightingale Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları’ndan Yrd. Doç. Dr. Banu Yazıcı’dan ise çocuklarda antibiyotik kullanımı konusunu dinledik. Sözü önce Akalın’a verelim…

Yeni bir tanım var: “Süper mikroplar”. Bu ne anlama geliyor? Daha önce olmayan mikropları mı kast ediyorlar?

yılında penisilinin ilk kullanımından yaklaşık dört yıl sonra penisiline karşı direnç gelişti. Bakteriler bir antibiyotiğe karşı birçok mekanizmayı kullanarak direnç geliştirebiliyor. Bakterilerden bazıları elimizde bulunan ve tedavi için kullanabileceğimiz antibiyotiklerden sadece biri hariç diğerlerine direnç kazanmış, bazıları ise tümüne dirençli hale gelmiş durumda. Bu tür bakterilerin yol açtığı enfeksiyonların tedavisi de oldukça zor. Bunlara “süper mikroplar” adı veriliyor.

Grip, soğuk algınlığı (nezle), bronşit gibi hastalıkların tedavisinde uzun yıllar antibiyotikler reçete edildi. Üşüttüğünde yıllar boyunca antibiyotik kullanan insanların süper mikroplara karşı daha dirençsiz olduğunu söyleyebilir miyiz?

yılları arasında birçok yeni antibiyotik tedavi alanına girdi. Bununla birlikte antibiyotiklerin gerekmediği haldeki enfeksiyonlarda da kullanımının devam ettiğini gördük. Bunlara en güzel örneklerden biri “tonsillofarenjit” adını verdiğimiz, ateş ve boğaz ağrısı ile seyreden durumdur. Bu vakaların yüzde ’inin nedeni virüslerdir ve antibiyotik tedavisine gerek yoktur. Antibiyotikler virüslere etkisizdir. Günümüzde kullanılan antibiyotiklerin yarısının gereksiz kullanıldığını yapılan birçok çalışma ortaya koymuştur. Sık antibiyotik kullanan kişilerde, bir enfeksiyon geliştiği zaman, daha dirençli bakterilerle karşılaşma riski artıyor. Bu dirençli bakteriler başkalarına da geçebileceği için toplumu tehdit ediyor.

Ülkemizde sık antibiyotik kullanıldığını düşünüyor musunuz?

Ülkemizde antibiyotikler en çok kullanılan ilaçlardan biri. Avrupa ülkelerine göre daha çok antibiyotik kullanıyoruz ve ülkemizdeki antibiyotik direnç oranı da yine birçok Avrupa ülkesinden yüksek. Ülkemizde antibiyotiklerin sık kullanılmasının üç temel nedeni var. Bunlar; hekimlerin gereksiz endikasyonlarda antibiyotik reçete etmesi, eczanelerden reçetesiz antibiyotik satışı yapılması ve halkımızın hekime ilaç beklentisiyle gitmesidir. Ülkemizde ilaç beklentisi içinde hekime gitme oranları Avrupa ülkelerindekinden çok yüksek ve bu beklenti toplumun bir parçası olan hekimleri de etkiliyor. Bu nedenle ülkemizde toplumun antibiyotik kullanımı konusunda bilinçli olması son derece önemli…

Çocuklarda antibiyotiğin akılcı kullanımı

HEPİMİZ SAĞLIĞIMIZI ÖNEMSERİZ AMA ÇOCUKLARIMIZIN SAĞLIĞINI ÇOK DAHA FAZLA ÖNEMSERİZ. ÇOCUKLARDA ANTİBİYOTİK KULLANIMI SON DERECE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BİR KONU. ŞİŞLİ FLORENCE NİGHTİNGALE HASTANESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI’NDAN YRD. DOÇ. DR. BANU YAZICI’YA BU KONUDA MERAK ETTİKLERİMİZİ SORDUK.

Hekimler çocuklara ne zaman antibiyotik reçete eder?

Genellikle antibiyotik kullanımının en sık nedeni ateş, burun akıntısı ve öksürüğün eşlik ettiği üst solunum yolu hastalıklarıdır. Ancak bilmeliyiz ki üst solunum yolu hastalıklarının yüzde 90’ına virüsler neden olmaktadır ve viral infeksiyonlarda grip veya soğuk algınlığı gibi hastalık durumlarında antibiyotik kullanılmaz. Destek tedavi (bol sıvı alımı, istirahat, doğal yollardan C vitamini alınması, ateş düşürücü veya ağrı kesicilerle) ile gün en fazla 1 hafta gün içerisinde hastalık tedavi edilir. Ancak günü geçen sarı-yeşil burun akıntısı, öksürük, ateş bize sinüzit veya bronşit, zatürre gibi üst ve alt solunum yolunun bakteriyel infeksiyonunu düşündürür. Böyle durumlarda etkene yönelik antibiyotiğe hekim tarafından başlanması gerekir. Farklı bir durum olarak da saati geçen 39 ve üzeri ateşlerde, yine infeksiyon odağı saptanarak etkene yönelik antibiyotiğe başlanmalıdır. Antibiyotiğe başlamanın bir başka nedeni de özellikle kız çocuklarında çok sık görülen idrar yolu infeksiyonlarıdır, gerek hijyen nedeniyle gerekse altta yatan birçok nedene bağlı olmak üzere antibiyotiğe başlanır. Özellikle biz hekimlerin ‘ampirik tedavi’ dediğimiz en sık etkene yönelik antibiyotiğe başlanır ve idrar kültürü alınır. Sonrasında idrarda üreyen bakteriye göre antibiyotik değişikliğine gidilir. Yine başka bir neden bağırsak infeksiyonu da olabilir, ishal, kanlı ishal gibi… Böyle bir durumda da hekimin muayenesiyle ve çocuğun genel durumu doğrultusunda dışkısı tetkik edilerek antibiyotik verilebilir. Ancak genellikle bağırsak infeksiyonlarında da virüsler ön plandadır, böyle durumlarda da yine antibiyotik başlanmaz, tahlil sonucunda mikroba yönelik davranılır.

Çocukları antibiyotik kullanırken anneler nelere dikkat etmeliler?

Eğer antibiyotik başlanmışsa hekimin öngördüğü antibiyotiğin verilme şeklini, verilme sürelerini ve hangi aralıklarla verileceğini ailenin dikkatli bir şekilde hekime sorarak çocuğa uygulaması gerekir. Çünkü antibiyotikler çocukların kilolarına göre ayarlanır ve antibiyotiğin kanda maksimum etkiye ulaşma dozunu sağlayacak saat aralıklarında verilmesi son derece önemlidir.

Çocuğun genel durumuna bakıp, “İyileşti” diyerek antibiyotiği erken kesmek tehlikeli mi?

Antibiyotiklerin erken kesilmemesi ve en az 1 hafta kullanılması gerekir. Hekim süreyi antibiyotiğin cinsine göre ayarlar. Eğer bunlar aile tarafından yapılmazsa çocuğun veya yetişkin bireyin hem hastalığı tedavi edilmez hem de o antibiyotiğe karşı direnç gelişir. Bu da, aynı mikropla tekrar karşılaşıldığında artık kullanılan antibiyotiğin fayda etmemesine, daha ağır antibiyotikler kullanılmasına neden olur.

“Ben asla antibiyotik kullanmam” demek doğru mu?

Gerekli durumlarda antibiyotik kullanılmazsa hastalık daha ileri boyutlara gidebilir. Örneğin ateşi 72 saatten fazla süren bir çocuk hekime başvurulup odak belirlendiği, hekim antibiyotik başlanmasını öngördüğü halde aile başlamadıysa hastalık zatürreye çevirebilir. Bu da çocuğun durumuna göre hastanede yatarak damar yoluyla tedavi almasına neden olabilir.

Antibiyotiksiz yaşama geçişte belki de bel kemiği olan koruyucu tedavi şekli, aşılardır. Çocuklara yaşlara göre hazırlanmış aşıları yaptırılmalıdır. Çünkü bazı hastalıkların (verem, zatürre, ishal, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, grip gibi) yapılan aşılarla önlenmesi mümkündür. Aşıların hem maliyeti düşüktür hem de hastalığı önleme yetisine sahiptir.

funduszeue.info SAĞLIK HABERLERİ SERVİSİ

Özellikle kış aylarında artış gösteren hastalıklarla birlikte, bilinçsiz ve doktor tavsiyesinden uzak antibiyotik alımı da görülmeye başlanıyor. Bu da ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getiriyor.   

Mevsim değişikliği yaşadığımız şu günlerde sıcağa olan özlemimiz gün geçtikçe artıyor. Kış aylarında havaların giderek daha da soğuması, güneşin arada bir içimizi ısıtıp sonra hemen kaybolması ani ısı değişikliklerini de beraberinde getiriyor. Bu durumdan hemen etkilenen ve ani ısı değişikliklerine ayak uyduramayan çocuklar kolay hasta olup yoğun ilaç, özellikle antibiyotik kullanımına maruz kalabiliyor.

Çocuklarda antibiyotik kullanımında doğru bilinen yanlışları Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. İzlem Göçmen’e sorduk.

Çocuklarda antibiyotik hangi hastalıklarda kullanılmalı?
Hastalıklar virüsler ve bakteriler olmak üzere iki tür mikroptan oluşur. Gribal enfeksiyonlar, suçiçeği, kızamık, kabakulak gibi hastalıklar virüs mikrobundan oluşan viral enfeksiyonlardır ve antibiyotik kullanmaya gerek yoktur. Ancak orta kulak enfeksiyonu, zatürre, alerjik olmayan bronşitler, enfeksiyöz ishaller, ve bazı boğaz enfeksiyonları gibi bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotik kullanmak gerekir. Gribal enfeksiyonlarda antibiyotik kullanımına gerek yoktur.

Antibiyotik hastalık hangi aşamaya geldiğinde ve ne zaman kullanılmalı?
Viral enfeksiyonlar sırasında vücut direnci düştüğü için bazen üzerine ikincil bakteriyel enfeksiyonlar gelişebilir, bu gibi durumlarda hasta yakın takip edilerek gerektiğinde antibiyotiğe başlanabilir.

Doktora danışmadan antibiyotik kullanımı ne kadar doğrudur?
Her hastalıkta ve her kişiye kullanılacak olan antibiyotik farklılık gösterir. Dolayısıyla tedavide aksamaya sebep olup hastayı istenmeyen durumlarla karşı karşıya bırakabilir. Antibiyotikler mikropları öldürürken vücudumuzdaki birçok dokuya da zarar verir. Özellikle antibiyotik gerektirmeyen bir durumda doktora danışmadan kullandığımız antibiyotik mikropsuz bölgelerde ağır hasar yapabilir.

Çocuk her hastalandığında antibiyotik kullanmak ne kadar doğru?
Viral enfeksiyonlarla antibiyotik kullanmak doğru değildir. Gereksiz antibiyotik kullanımı çocuklarda antibiyotik direncine yol açar. Ayrıca antibiyotiklerin çoğu karaciğer ve böbrekten atılırlar, gereksiz yere kullandığımız antibiyotikler bu organlarımız yorar ve normal işlevlerini yapmasını engeller.

 Antibiyotiklerin minimum kullanım süreleri ne olmalıdır?
Antibiyotik kullanımının süresi antibiyotiğin çeşidine ve hastalığın türüne göre farklılık gösterebilir. 3 gün kullanılacak antibiyotik olduğu gibi gün süre ile kullanılması gereken antibiyotiklerde vardır. Antibiyotik süreleri doktorun önerdiği süreden daha kısa olmamalıdır. Çünkü yetersiz tedavi hastalığın tekrarına ve tam iyileşememeye yol açabilir.

Antibiyotikler vücuttaki yararlı bakterileri öldürür mü?
Vücudumuzda bazı görevleri olan bakteriler vardır. Biz onlara flora bakterileri diyoruz. Antibiyotikler bu yararlı bakterileri de öldürebilir ve bu bakteriler ortamda bulunmadığında zararlı bakteriler daha kolay çoğalarak hastalık yapabilir.

Antibiyotik tedavisine başlandığında görülen hangi yan etkilerden sonra hemen doktora başvurulması gerekir?
Alerjik reaksiyon gelişmişse ve antibiyotik kullanım süresi 3 günü geçmesine rağmen hastalığın gidişatında iyileşmenin aksine daha da kötüye gidiş söz konusuysa hemen doktora başvurulması gereklidir.

Antibiyotiklerin vitaminlerle birlikte kullanılması gerekir mi? Yoksa vitaminler antibiyotiklerin etkisini azaltır mı?
Eskiden antibiyotiklerin mutlaka vitaminlerle birlikte alınması önerilirdi ama yapılan araştırmalar antibiyotiğin tek başına alınmasında bir sakınca olmadığını ve vitaminlerin ekstra bir yararı olmadığını göstermiştir.

Koruyucu antibiyotik kullanımı nasıl olmalıdır?
Koruyucu antibiyotik tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, boğazda beta enfeksiyonu sonrası geçirilmiş kalp ya da eklem romatizmasında ve tıbbi olarak düşük bağışıklık sistemi saptanmış kişilerde kullanılabilir. Ama asla normal bireylerde hastalık gelişmesin diye koruyucu antibiyotik kullanılmaz.

Antibiyotikler, bakteri cinsi mikroplarla ortaya çıkan enfeksiyonları önlemek ve tedavi etmek için kullanılan ilaçlardıfunduszeue.infoiler çıplak gözle görülemeyen, ancak mikroskoplarla büyütülerek görünebilen hale getirilen mikrop denilen küçük canlılardır. Ama mikroplar sadece bakterilerden ibaret değildir. Onları aşağıdaki gibi ana gruplara ayırabiliriz:

*Bakteriler:

-Kötü bakteriler: Hastalıklara yol açan zararlı bakteriler,

- İyi bakteriler: Hastalık yapmayan ve vücuda gerekli ve faydalı bakteriler.

* Virüsler,

* Mantarlar,

* Protozoalar (Amipli dizanteriye yol açan mikrop gibi ).

Mikroplardan sadece bakteriler antibiyotiklerden funduszeue.infoğer mikroplar antibiyotik tedavisinden hiç etkilenmezler. Bu yüzden insan vücudunda hastalık yapabilen diğer mikrop gruplarına karşı antibiyotik kullanmak vücut için faydasız ve hatta zararlı olmaktadır.

Özellikle okul döneminde sık sık hasta olan çocuklar için antibiyotik kullanımında dikkat edilmesi gereken özellikler nelerdir?

*Antibiyotiklerin etkili olabilmesi için hastalık nedeninin kesinlikle bir bakteri olması funduszeue.infoiyel enfeksiyonlar genellikle çok daha yüksek ateş, aşırı halsizlik ve bitkinlik yaparak virüs enfeksiyonundan ayrılırlar. Bir hastalığın mikrobunun bakteri olup olmadığı ancak doktor muayenesiyle kararlaştırılabilir. Bazen bu ayırımı yapmak için muayene bile yetersiz olup hemogram, eritrosit sedimantasyon hızı,CRP ve kültürler gibi tahlillere baş vurulması gerekebilir.

*O zaman özetle diyebiliriz ki: Doktor tarafından reçete edilmedikçe antibiyotik kullanmak gereksiz ve zararlı olabilir.

* Antibiyotikler doğru dozda ve yeterli süreyle kullanılmalıdır. Eğer dozu az olursa ilaç etkisiz olabilir ve antibiyotiğe karşı direnç gelişebilir. Aşırı dozda verilirse ishal, karın ağrısı, alerji gibi yan etkiler ortaya çıkabilir. Doktor tarafından planlanan kullanma süresine uyulmalıdır.

*Antibiyotiğin verilme saatine dikkat edilmelidir. Doktor tarafından önerilen kullanma saatleri aksatılmamalıdır. İlacın belirlenen saatten en çok 1 saat önce veya 1 saat sonra verilmesi tedaviyi çok etkilemez. Okul saatlerine rastlayan ilaçlar için anne - baba, ilaç saatinde okula giderek çocuğunun ilacını vermeli veya sınıf öğretmeninden yardım istenmelidir.

*Antibiyotiği kutu üzerinde yazılı olan şartlarda ve ortamda korumak gerekir. Özelliğini kaybeden ve bozulma şüphesi olan antibiyotiği kullanmayıp atmak gerekir.

Antibiyotik verilmemesi gereken hastalıklar hangileridir?

Eğer hastalığa uygun antibiyotik seçilmemişse bu ilaçlar faydalı olmak şöyle dursun zararlı bile olmaktadırlar. Antibiyotikler mikroplardan sadece bakterileri etkileyebilmekte ve onların yol açtığı hastalıkları tedavi edebilmektedirler. VİRÜSLERİN veya başka mikropların yol açtığı hastalıkların tedavisinde antibiyotiklerin hiç bir olumlu etkileri yoktur. Günlük hayatta sık sık karşılaştığımız hastalıkların % 70 - 80'inin nedeni virüslerdir. Bunların birçoğunun adı günlük hayatımıza girmiştir. Çok sık karşılaşılan ve antibiyotiklerden hiç etkilenmeyen virüslerin yol açtığı hastalıklardan en sık görülenleri şöyle listeleyebiliriz: NEZLE, GRİP, SOĞUK ALGINLIĞI, YALANCI KUŞPALAZI, KIZAMIK, KIZAMIKÇIK, SU ÇİÇEĞİ, ÖPÜCÜK HASTALIĞI, KABAKULAK, BEŞİNCİ HASTALIK, ALTINCI HASTALIK, EL-AYAK-AĞIZ HASTALIĞI, UÇUK HASTALIKLARI, AFTLAR, BULAŞICI SARILIKLAR, VİRÜS İSHALLERİ gibi.

Çocuklara antibiyotik kullanmanın zararları nelerdir?

1) Antibiyotik direnci: Gereksiz olarak veya yanlış dozda kullanılan antibiyotikler vücuttaki bakterilerin kullanılan ilaca karşı kendilerini koruyacak özellikler kazanmalarına yol açarlar. Bunun sonucu olarak antibiyotiklere karşı direnç gelişir ve antibiyotik bakteriyi etkileyemez ve öldüremez hale gelir. Dirençli hale gelen mikrop başka insanlara geçtiği zaman aynı antibiyotiği kullanarak o kişileri tedavi etmek imkansız olur. Yüz yıl kadar önce ilk keşfedildiği zaman bakterilere karşı çok etkili ilk antibiyotik olan mucize ilaç penisilinler, bilinçsiz ve yanlış antibiyotik kullanılması yüzünden artık bir çok bakteriye karşı  yetersiz veya etkisiz hale gelmiştir. Eğer yanlış ve gereksiz antibiyotik kullanılmaya devam edilirse bugün çok etkili olan diğer antibiyotikler belki yakın bir gelecekte etkisiz hale geleceklerdir. Belki de milyonlarca kişiyi etkileyecek büyük salgınlar olacak ve tedaviler faydasız olacaktır.

Amerika Birleşik Devletlerinde her yıl 2 milyon kişi antibiyotiklere direnç kazanmış bakteriler tarafından hastalandırılıyor ve her yıl bunlardan en az kişi bu mikroplar yüzünden ölüyor. (Bu konuda Türkiye ile ilgili yayınlanmış bir araştırma ve istatistik yoktur).

Antibiyotiğe dirençli mikropların gelişmesinin diğer önemli sonuçları:

-Daha ağır ve daha ciddi hastalıklar,

-Doktora daha sık muayeneye gitme,

-Daha uzun iyileşme dönemi,

-Hastanede daha sık ve daha uzun yatırılarak tedavi edilme ihtiyacı, 

2) Kullanılan antibiyotiğin dozunun ve kullanma süresinin hedef bakteriyi tamamen öldürüp yok edecek derecede olması gerekir. Yoksa bakteri dirençli hale gelir.

3) Bulantı, kusma, halsizlik, bitkinlik, baş dönmesi ve mide bozukluğu yapabilir.

4) Gözlerde kızarıklık, kaşıntı ve sulanma yapabilir. Görme bozukluklarına yol açabilir.

5) Boğazda kaşıntı ve karıncalanma, yüzde, dilde, dudaklarda ve gırtlağın içinde şişliklere yol açabilir. Bu şekilde şiddetli nefes darlıklarına bile yol açabilir.

6 )Antibiyotikler sadece zararlı bakterileri değil vücut için gerekli ve faydalı bakterileri de öldürür. Bu durum ağızda pamukçuklara, uzun süreli ishallere, karın ağrılarına, barsak sancılarına, mantar enfeksiyonlarına ve pişiklere yol açabilir.

7) Anaflaktik şok denilen çok tehlikeli alerjilere bile yol açfunduszeue.info alerji türü ölüme neden olabilir.

8) Deri döküntülere, kaşıntılara ve soyulmalara yol açabilir.

9) Antibiyotikler bağışıklık sistemini zayıflatarak bakterilere karşı vücut direncini düşürebilir.

10) Antibiyotikler karaciğer ve böbrek gibi temel organlara zarar vererek onlarda kalıcı hasarlara yol açabilir.

11) Kemik iliğini baskılayarak orada yapılan kan hücrelerinin ve mikroplara karşı koruyucu hücrelerin üretimini azaltabilir veya durdurabilir.

12) Kemiklerin, dişlerin veya kıkırdakların gelişmesini ve büyümesini bozabilir.

13) Gözlere ve kulaklara zarar vererek görme ve işitme zayıflıklarına ve bozukluklarına  ve hatta sağırlığa bile yol açabilir.

Çocuklara hangi durumlarda antibiyotik verilmelidir?

Her ateşli hastalıkta antibiyotik gerekli değildir. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, boğaz enfeksiyonlarının en azından %80'inin ve kulak enfeksiyonlarının en azından %50'sinin etkeni virüsler olup antibiyotik tedavisinden etkilenmezler. Öyleyse antibiyotik gerekip gerekmediğini ancak konunun uzmanı olan bir doktor kararlaştırabilir. 

Okul döneminde çocukların hastalıklardan korunmaları için özellikle yapılması gerekenler nelerdir?

*Aşısı olan hastalıklara karşı zamanında ve yeterli sayıda aşı yaptırarak çocukları bu mikroplara karşı önceden bağışık hale getirmek.

*Dengeli ve yeterli beslenmelerini sağlayarak onların hastalıklara karşı dirençli olmalarını sağlamak. 

*Probiyotik (faydalı mikrop) içerdikleri için zararlı mikroplara karşı vücudumuzun korunmasını ve dirençli olmasını sağlayan ev yoğurdu, kefir, ev turşusu ve ev sirkesi gibi besinleri  bolca yedirmek,

*Yemekten önce el yıkama alışkanlığı kazandırarak ele bulaşmış olan mikropların ağza bulaştırılmasını önlemek,

*Besin, su ve el hijyenine (temizliğine) çok dikkat etmek. Şüpheli, açıkta satılan veya bayat yiyecek ve içeceklerden uzak kalmalarını sağlamak.

*Elleri mikrop öldürücü sıvılarla dezenfekte etmek.

*Hasta çocukları; hastalığın bulaşıcılığı geçinceye kadar, okula göndermemek.

*Çocuklarımızı öksüren, aksıran, burnu akan, boğazı ağrıyan, ateşi olan, veya hasta görünüşlü olan kişilerden uzak tutmak. Hasta olanların, toplum içindeyken, maske takmalarını sağlamak.

*Çocuklara öksürürken ve hapşırırken ağızlarını ve burunlarını kollarıyla (veya elleriyle) kapamalarını alışkanlık haline getirmelerini öğretmek.

*Vücut direncini azaltarak faydalı mikropları da ortadan kaldıran gereksiz antibiyotik kullanılmasına engel olmak. Doktor tarafından yazılmadıkça antibiyotik kullanmamak. (Araştırmalara göre insanlarda kullanılan antibiyotiklerin % 33 ü ile % 50 si gereksiz veya uygunsuz olarak kullanılmaktadır.)

Çocuklara en fazla kaç gün süreyle antibiyotik verilmelidir? 

Tedavi süresi sabit olmayıp hastalığa göre ve kişiye göre değişir. Vücuda giren bakterinin miktarı, hastalığın yerleştiği organ, hastalığın şiddeti ve vücuttaki yaygınlığı, ve hastanın o hastalık sırasındaki beslenme ve direnç durumu tedavinin süresini belirlemede önem taşır. Bu yüzden aynı bakterinin yol açtığı hastalıklarda bile her hasta için kararlaştırılan tedavi süresi aynı değildir. Genellikle en kısa tedavi süresi 5 - 7 gün arasında değişirken bazı ağır zatürrelerde 2 - 4 hafta bile sürebilir.  

Mikrobik hastalık çok geçmeden tekrarlarsa yine antibiyotik tedavisi gerekir mi?

Bir kişi bakteriyel bir hastalıktan iyileştikten sonra tekrar ateşli bir hastalığa yani enfeksiyona tutulsa ve eğer hastalık etkeni yine bir bakteriyse tekrar antibiyotik kullanmak gerekir. Böyle bir durumda son antibiyotik tedavisinin üzerinden en az 1 ay geçmediyse aynı antibiyotiği kullanmak yanlış olur.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Son zamanlarda kullanımı oldukça artan ve her türlü hastalık üzerinde iyileştirici etkisi olduğu düşünülen ilaçların başında antibiyotikler gelir. Ancak antibiyotik gerekli olmadığı halde ve dikkatsiz şekilde kullanıldığı zaman vücuda zararı olan bir ilaç çeşididir.

Ülkemizde de Sağlık Bakanlığı tarafından doktor tarafından reçete edilmediği sürece satışı yasaklanmıştır. Bazı hastalıkların tedavisinde hayati öneme sahip olsa da özellikle çocuklarda gereksiz kullanımı patojen mikroorganizmalara karşı vücut direncini azaltıcı etkisi sebebiyle antibiyotik kullanımına özen gösterilmesi gerekir.

Mevsimsel geçişlerle birlikte antibiyotik kullanımının arttığını belirten uzmanlar doktor tarafından önerilmediği sürece bu ilaçların kullanılmaması gerektiği konusunda hemfikirler. Durum böyle olunca hastalıklara karşı en büyük silahlardan biri olan antibiyotikler hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için bir araya getirdik. Özellikle ebeveynlerin bu konuda oldukça hassas olduğunu bildiğimiz için yazımızda bebeklerde antibiyotik kullanımı, nelere dikkat edilmeli, yan etkileri var mıdır gibi sorularınıza yanıt bulabilirsiniz.  

Antibiyotik Nedir?

Öncelikle antibiyotik nedir bunu açıklamakla başlıyoruz ki nasıl ve hangi hastalıklar üzerinde kullanılması gerektiği daha anlaşılır olsun. Sir Aleksander Fleming adlı İskoçyalı bir bilim adamı tarafından ekmekteki yeşil küflü bölgede bakterilerin yaşayamadığı farkedilince yılında mucizevi bir ilaç ve keşif olan penisilin bulunur. İlerleyen dönemlerde yapılan çalışmalar sonucu penisilin saflaştırılarak yıllardan sonra bakteri kaynaklı hastalıkların tedavisinde kullanılmaya başlanır.

Latince “hayata karşı” anlamına gelen antibiyotikler günümüzde yosun, mantar, maya ve küf gibi çeşitli mikroorganizmalar aracılığıyla kimyasal ya da biyosentez yoluyla üretilir. Buradan da anlaşılacağı üzere antibiyotikler bakterilerin neden olduğu hastalıkların, kanserin ve mantar enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan bir ilaç türüdür. Bu sebeple nezle, grip, soğuk algınlığı gibi virüs kaynaklı hastalıkların tedavisinde kullanılması doğru olmadığı gibi iyileştirici bir etkiye de sahip değildir. Bu sebeple antibiyotikler yanlış ve dikkatli kullanılmadığında virüslerin bu ilaca karşı bağışıklık kazanmasına sebep olur. 

Bebeklerde Antibiyotik Kullanılır mı?

Bebeklerin doğdukları an itibariyle bağışıklıkları oldukça düşüktür. Zamanla güçlenen bağışıklık sistemi pek çok hastalıkla karşı karşıyadır. Bu dönemde bakteri kaynaklı hastalıklar söz konusu olduğunda doktor reçetesi şartıyla antibiyotik kullanılabilir. Hatta bu durum yenidoğan bebeklerde de geçerlidir. Normal koşullarda bebeği enfeksiyonlardan koruyan en doğal antibiyotik anne sütü olsa da bazı durumlar antibiyotik kullanılmasını gerektirebilir.  Bebeklerde antibiyotik tedavisinin uygulandığı hastalıklar şunlardır:

• Zatürre
• Orta kulak iltihabı
• Alerjik olmayan bronşitler
• Bazı boğaz enfeksiyonları
• Enfeksiyöz ishaller
• Sinüzit
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Menenjit
• Kan dolaşımı enfeksiyonları.

Günümüzde pek çok hastalığın tedavisinde antibiyotiğin kullanılıyor olması, soğuk algınlığı ve nezle gibi oldukça sık görülen virüs kaynaklı hastalıkların tedavisinde de antibiyotik kullanımına sebep oluyor. Bakterilerden farklı olarak, virüsler zorunlu hücre içi parazitlerdir. Kendi metabolizmaları olmadığı için canlı ortamlar dışında aktif olamazlar ve yerleştikleri metabolizmayı kullanarak ürerler. Bu sebeple antibiyotikler bu tarz virüs kaynaklı hastalıklarda etkisizdir.

Bu hastalıkların antibiyotiğe karşı bağışıklık kazanmamaları için gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılmalıdır. Ancak viral enfeksiyonlarda vücut direnci düştüğü için bazen ikincil bakteriyel hastalıklar meydana gelebilir. Bu gibi durumlarda hasta yakından takip edilerek gerekirse antibiyotik kullanımına başlanabilir. 

Bebeklerde Antibiyotik Kullanımı Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Bebeklerde antibiyotik kullanımı hakkında annelerin endişeleri olabilir. Bu gayet doğal bir durumdur. Bu sebeple antibiyotik kullanımı sırasında bilinmesi gerekenleri bir araya getirdik. 

• Hastalığın iyileşmesi için anneler kendi aralarında fikir alışverişinde bulunabilir. Bu aslında son derece yanlış bir durumdur. Başka bir bebeğe iyi gelen antibiyotik her bebek üzerinde aynı etkiye sahip olmayabilir. Bilinçsiz antibiyotik kullanımı vücutta pek çok dokuya zarar verebileceği için doktor tavsiyesi olmadan antibiyotik kullanılmamalıdır. 
• Antibiyotik kullanımında saat oldukça önemlidir. Saatine uygun şekilde kullanmak antibiyotiğin kanda yarılanma süresi ve etkisi üzerinde önemli bir yere sahiptir. Bazı antibiyotikler günde tek doz yeterli olurken bazıları kez kullanılır. Bu konuda doktorun verdiği bilgiye göre ilaç verilmelidir. 
• Antibiyotik kaç günde etki etmeye başlar diye düşünebilirsiniz. Bu hastalığın türüne, ilacın çeşidine ve etkisine göre farklılık gösterir. Bazı hastalıklar üzerindeki etkisi 3 günde olurken bazılarında da gün sonunda iyileşme başlar. İlaç kullanılmaya başlandıktan sonra gün içinde iyileşme belirtileri başlar ama bu tam bir iyileşme değildir. Bu sebeple tedavinin tamamlanması için doktorun önerdiği süre boyunca antibiyotik kullanımına devam edilmelidir. 
• Antibiyotik kullanımının bazı yan etkileri vardır. Bunlardan en belirgini ise bebeklerde görülen ishaldir. Antibiyotikler zararlı bakterilerle birlikte bağırsaklarda bulunan faydalı bakterilerin de ölmesine sebep olabileceği için bağırsak florasında bozulma, sindirim ve bağışıklık sisteminde zayıflamalar yaşanabilir. İshalin yanı sıra mide bulantısı ve ağrısı gibi yan etkileri de olabilir. Eğer antibiyotik kullanımı ishale yol açtıysa bebeğinizi sık sık emzirerek sıvı kaybının önüne geçebilirsiniz. Ancak 1 haftadan uzun sürer ya da durum kötüleşirse vakit kaybetmeden doktora gidilmelidir. 
• İshal bebeklerde antibiyotik alerjisinin en sık görülen belirtilerinden biri olsa da tek tük veya yaygın döküntüler hatta ölümle sonuçlanabilecek ciddi reaksiyonlarda olabilir. Alerjik reaksiyonlara yol açan antibiyotiklerin en bilinenleri penisilin grubunda olanlardır. Bu konuda gerekli testler yapıldıktan sonra bu tür ilaçlar kullanılmalıdır. Olası bir alerji durumunda kullanılan antibiyotik yerine muadili olan başka bir ilaç verilir. Bazı antibiyotik alerjisinde dilde ve boğazda şişme, nefes darlığı gibi ciddi reaksiyonlar görülebilir. Yine vakit kaybetmeden doktora gidilmeli ve kullanılan ilaç tekrar değerlendirilmelidir. 
• Antibiyotik kullanımı sırasında en merak edilenlerden biri de dişler üzerindeki etkisidir. Antibiyotikler çocukların diş minelerini boyayarak gri, kahverengi ve morumsu lekelenmelere yol açabilir. 
• Peki bebekler ve yetişkinlerde kullanılan antibiyotiklerin farkı nedir? Bebekler büyüyen bir organizma olduğu için yetişkinlerin kullandığı antibiyotikler büyüme hücrelerine zarar verebilir. Bu nedenle çocuk antibiyotiklerinin içeriklerinde farklılıklar olabilir. Durum böyleyken yetişkinler için hazırlanmış her antibiyotik bebeklerde kullanılmamalıdır. 

Bebeklerde Antibiyotik Kullanımında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Bilinçsiz ve gereksiz antibiyotik kullanımı birçok alerjik etkiye sebep olabileceği gibi ilerleyen dönemlerde de sorun yaşanmasına yol açabilir. Kullanırken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• Bazen çocuklara antibiyotik yazılması için ebeveynler ısrarcı olabilir. Bu karar doktora bırakılmalı ve onun tavsiyelerine göre hareket edilmelidir. 
• Birçok yan etkiye sahip olduğu unutulmamalıdır. 
• Antibiyotikler bakteriler üzerinde etkili ilaçlardır. Ateş düşürücü ya da ağrı kesici olarak kullanılmamalıdır. 
• Sağlık bakanlığı tarafından antibiyotiğin reçetesiz satılması yasaklanmış olsa da eczaneden antibiyotik alıp kullanmak ya da başkasının kullandığı ilaç iyi geldi düşüncesiyle kullanmak doğru değildir. Her hastalık için aynı antibiyotiğin kullanılmadığı bilinmelidir. 
• Antibiyotik kullanım süresi doktorun önerdiğinden kısa olmamalıdır. Yetersiz tedavi hastalığın tekrarına ya da tam iyileşmemeye sebep olabileceği için ilaç kullanımı doktorun önerdiği süre boyunca her gün aynı dozda ve aynı saatte verilmelidir.
• Yapılan bir araştırmada 2 yaş bebeklerde antibiyotik kullanımı ilerleyen dönemlerde obeziteye yol açmaktadır. Bu sebeple gerekmedikçe antibiyotik kullanımı minimum düzeyde olmalıdır. 

Antibiyotikler birçok hastalığın iyileştirilmesinde mucizevi etkilere sahip ilaçlar arasındadır. Bu sebeple vücudun bu tür ilaçlara karşı bağışıklık kazanması ilerde ihtiyaç halinde antibiyotiklerin etkisiz kalmasına sebep olabilir. Aynı şekilde antibiyotiklere karşı bağışıklık kazanan bakterilerde daha çok güçleneceği için mevcut antibiyotiklerin yetersiz kalmasına ve yeni ilaç üretilmesine yol açabilir. Bu nedenle bebeklerde antibiyotik kullanımı dikkat edilmesi gereken bir konudur. Gerekli olmadıkça ya da doktor önermedikçe kullanılması doğru değildir. Unutulmamalıdır ki bebekleri enfeksiyonlardan koruyan ve bağışıklığını güçlendiren en doğal antibiyotik anne sütüdür. 

Aşağıdaki yazımızı da incelemek için bağlantıya tıklayabilirsiniz.

Hamilelikte Antibiyotik Kullanımı: funduszeue.info