Elmacık Kemiği Latince

Bilimi Anlatmamıza Yardım Edin!

Her ay milyonlarca bilimsever, Evrim Ağacı olarak karmaşık bilimsel konuları basitçe anlatmamızdan ve ülkemizde bilim anlatıcılığını geliştirmeye yönelik yaptığımız kapsamlı çalışmalarımızdan faydalanıyor. Bütçenize zarar vermeden, aylık veya tek seferlik sadece 20₺ gibi miktarlarda bize destek olarak bu çabalarımızı destekleyebilir, Türkiye'de bilim okuryazarlığını güçlendirmemize katkı sağlayabilirsiniz.

Destek Ol

Neden Destek İstiyoruz? Zaten Destekçiyim

Halk arasında yaygın olarak "Adem elması" ismiyle bilinen yapının bilimsel adı "larinks tümseği"dir (prominentia laryngea). Bu tümsek, insan boynu içerisinde yer alan larinksi ("ses kutusu") saran tiroit kıkırdağının vücut dışına doğru yaptığı çıkıntıdan ötürü oluşur. Genellikle erkeklerde daha iri olduğu için, yetişkinliğe erişildiğinde bariz bir şekilde görülür. Aslında dişilerde de bulunur; ancak yapısı gereği biraz daha ufak olduğundan dışarıdan görmesi daha zordur. 

Dişilerde ve erkeklerde bu yapının farklı olmasının hem yaklaşık, hem de nihai nedeni büyük oranda bilinmektedir (yaklaşık ve nihai sebeplerle ilgili olarak buradaki yazımızı okumanızı tavsiye ederiz).

Lamperti Facial Plastic Surgery

Öncelikle yaklaşık sebebe bakalım: Bu yapının oluşumundaki anatomik fark, kıkırdağın dışarıdan farklı gözükmesine neden olur. Ses kutusunu saran tiroit kıkırdağın iki tarafının buluştuğu yer erkeklerde 90 derecelik bir açıya sahiptir; dişilerde ise derecelik bir açıya İşte bu sebeple, erkeklerde bu yapı çok daha sivri ve dışarı doğru çıkıntılı gözükür. Hele erkeklerde ergenlikle birlikte bu dokunun irileşmesi, belirginliği daha da arttırır.

Neden Adem Elması Var?

Nihai, yani evrimsel sebebe gelecek olursak: Adem elması, evrimsel süreçte cinsiyetlerde görülen "ikincil eşey karakteri" olarak kabul edilmektedir. Yani gelişimin ilerleyen evrelerinde, erkekler ile dişileri birbirinden ayıran, popülasyon içerisinde fiziksel farklılıkların belirginleşmesine neden olan karakterlerden birisidir.

Erkeklerin ergenliği sırasında görülen hormonal aktivite artışına bağlı olarak belirginliği artar. Bu sayede, evrimsel süreç içerisinde cinsiyetler birbirlerini ayırt edebilecekleri farklılıklar kazanırlar. Yapılan incelemeler, Adem elmasının irileşme ve belirginleşme hızının erkekten erkeğe çok farklı olabildiğini ve yer yer çok kısa bir sürede bu belirginliğin çok bariz hale gelebileceğini göstermektedir.

Evrimsel analizler, yapının fonksiyonuyla ilgili de daha fazla bilgi vermektedir: İnsanı yakın kuzenlerinden ayırt eden en temel özelliklerden biri, hayvan iletişiminin bilinen en karmaşık versiyonu olan konuşma yeteneğidir. Ses kutusu, bu yeteneğin beynimizle birlikte ana aktörlerinden birisidir. Tıpkı saçlarımızın ya da kafatasımızın beynimizi koruması gibi, ses kutusunun da yumuşak ama yeterince dayanıklı bir dokuyla korunması, evrimsel açıdan avantajlıdır. Bu nedenle evrimsel süreç içerisinde ses kutusu etrafındaki kıkırdak dokusunun daha sert ve güçlü olduğu bireyler, diğerlerine göre daha güvenli ve avantajlı olmuş olabilir. 

Analizler derinleştikçe, evrime dair daha detaylı bilgiler edinmek de mümkündür: Örneğin Adem elmasının aynı zamanda ses kutusunda üretilen sesler üzerinde de etkisi olduğu tespit edilmiştir. Adem elması daha belirgin ve şişkin olan erkeklerin sesi daha derin ve toktur. Ergenlikte erkeklerin seslerinin kalınlaşmasında bu dokunun etkisi olduğu düşünülmektedir.

Ayrıca sesin tokluğu, evrim mekanizmalarından en güçlülerinden biri olan Cinsel Seçilim'in etki edebileceği bir unsur da olmuş olabilir. Eğer ki erkekler, seslerinin tokluklarına göre seçildilerse (ki bunu gösteren güçlü kanıtlar var); evrimsel süreçte Adem elması giderek daha belirgin hale gelmiş olabilir. Dahası, cinsel amaçlarla olmasa bile, daha tok sesli olmak yırtıcıları korkutup kaçırmak açısından avantaj sağlamış olabilir. Bu da, Doğal Seçilim tarafından bu özelliğin vurgulanması ve güçlenmesi anlamına gelir.

"Adem Elması" Lafı Nereden Geliyor?

Bu yapının adının nereden geldiğiyle ilgili 2 adet dilbilim hipotezi bulunmaktadır: Bunlardan ilki, daha bariz olanıdır: İbrahimi dinlerde "ilk insan" olduğuna inanılan Adem'in ve eşi olan Havva'nın yedikleri elmadan ötürü bu yapının "boğazlarımıza takıldığı" düşünülmüş ve bu hikaye üzerine boğazımızdaki tümseğe "Adem elması" denmiştir.

Ancak teologlar, ne İncil'in kendisinde, ne de Musevi-Hristiyan yazıtlarda, boğazlarımızdaki bu çıkıntıya böyle bir isim verildiğini söyleyerek ve hatta İncil'de Adem'in yediği meyvenin türünün bile belirtilmediğini ileri sürerek bu hipoteze karşı çıkmaktadırlar. 

Teachoo

İkinci hipotez ise dilbilimci Alexander Gode tarafından ileri sürülmektedir: Gode, bu ismin basitçe bir çeviri hatası olduğunu ileri sürmektedir. Adem elması kalıbı, Latincede "pomum Adami" demektir. Bu kalıp Latinceye, İbranicedeki "tappuach ha adam" kalıbından geçmiştir. Bu, "insanın çıkıntısı" demektir. Kafa karışıklığı, İbranicede "adam" sözcüğünün "insan" anlamına geliyor olmasından kaynaklanır. Aynı zamanda İbranicede "çıkıntı" anlamına gelen sözcük, aynı zamada "elma" anlamına da gelmektedir. Dolayısıyla "insanın çıkıntısı" anlamındaki İbranice kalıp, Latinceye "Adem Elması" olarak geçirilmiş olabilir ve o günden beri kalıp hatalı kullanılmaktadır. Tıp dilindeki "prominentia laryngea" (larinks tümseği) ise ilk defa yılında Basle Nomina Anatomica kitabında kullanılmıştır.

Alıntı Yap

Okundu Olarak İşaretle

Paylaş

Sonra Oku

Notlarım

Yazdır / PDF Olarak Kaydet

Bize Ulaş

Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.