Burada kemik iliği (Kİ) aspirasyonu ve biyopsisine ilişkin genel bilgiler verilecek, işlemin tekniği ayrı bir yazının konusu olacaktır (Kİ aspirasyonu ve biyopsisi Teknik).
Yeni doğanda tüm kemik boşluklarının içi kan yapıcı kırmızı ilik ile doludur. Ergenlikten itibaren kan yapımı eksen kemikleri ve yassı kemiklerde sınırlanır (omurga, pelvis, sternum, kaburgalar, klavikula, skapula, femur ve humerusun üst bölümleri). Doğumda ilik hücreselliği (kırmızı ilik) % ’e yakınken erişkinde bu oran yarıya iner. Diğer yarı yağ dokusudur (sarı ilik). İleri yaşlarda hücresellik daha da azalır.
Endikasyonlar
Çoğu kan hastalığında kemik iliğinin (Kİ)’nin incelenmesi, anamnez, fizik muayene, kan sayımı ve çevre kanı (ÇK) morfolojisinden sonra gelen en önemli tanı aracıdır. Yalnız tanının konmasında ya da doğrulanmasında değil, hastalığın evrelenmesi, prognoza ilişkin risk faktörlerinin saptanması ve tedavinin izlenmesinde de Kİ incelemelerine gereksinim duyulur.
Çeşitli kan hastalıkları dışında, iliğin incelenmesini gerektiren daha birçok endikasyon vardır:
Kemik iliğini inceleme yöntemleri
Başlıca iki yöntem uygulanır. Aspirasyon ve iğne biyopsisi. Genellikle aspirasyon ve iğne biyopsisi birlikte yapılır. Bazı durumlarda tek başına aspirasyon yeterlidir (aşağıya bkz). Ayrıca çok seyrek olarak, belirli bir kemik bölgesindeki radyolojik lezyonun aydınlatılması için açık cerrahi biyopsi’ ye başvurulur.
May Grünwald-Giemsa (MGG) yöntemi ile boyanmış aspirasyon örneklerinde ilik hücrelerinin morfolojisi (sitoloji) saptanır (bkz Kİ aspirasyonu yaymalarının incelenmesi). Biyopside ise hematopatolog tarafından morfoloji yanında; iliğin yapısı (histoloji), hücre topluluklarının yerleşimi, bağ dokusu artışı, normal ya da patolojik lenfoid hücre odakları, metastaz ve granülomlar ortaya konur. Her iki yöntemin de artı ve eksileri vardır. Aslında bu iki yöntem birbirini tamamlar.
Aspirasyon morfolojideki ince hücresel ayrıntıları biyopsiden çok daha iyi yansıttığı gibi, sitokimyasal boyamalara, immünofenotiplemeye olanak da tanır. Aspirasyonla örnek alınamadığı ya da ilik taneciklerini içermeyen ÇK ile karşılaşıldığı durumlarda biyopsi kaçınılmazdır. Böyle bir durumda biyopsi parçasını lama dokundurma (touch imprint) yöntemi ile bir ölçüde morfolojiye de ulaşılmış olur (bkz Kİ aspirasyonu yaymalarının incelenmesi).
Biyopsi ilik hücreleri dışında; iliğin çatısını oluşturan destekleyici doku (monosit-makrofaj hücre sistemi), fibroz (retikülin boyaları), iliği tutan amiloidoz (Kongo kırmızı boyası), metastaz ve granülom odakları hakkında bilgi sağlar.
Bazı durumlarda tek başına aspirasyon yeterlidir: örneğin KML olgularının tedavisi boyunca tekrarlanan sitogenetik ve moleküler genetik çalışmaları, akut lösemilerde düzelme (remisyon) ve nükslerin izlenmesi, Kİ’de demir boyaları gibi. Belki, seyrek de olsa, KML’nin ilk tanısı sırasında eşlik edebilen fibrozu yakalama açısından biyopsi gerekebilir.
Aspirasyon örneklerinde morfoloji dışında; immünofenotipleme (akar hücre ölçümü = flow cytometry), metafaz sitogenetiği, FISH, moleküler genetik (PCR, vd), mikrobiyolojik kültür (mikobakteriler, leishmania, histoplasma) ve boyama (aside dirençli mikobakteriler) ile çeşitli hücre kültürü (örn koloni oluşturucu birimler = colony forming units) gibi analizleri yapma olanağı vardır. Kuşkusuz her bir analiz için önceden hazırlanmış uygun tüp ve ortamları kullanma koşuluyla (7).
Aspirasyon örneği (aspirat)
Doku örneği
Not. Ayrıca yayma ve basmalar boyanmadan immun, sitokimyasal boyamalar, FISH, DNA elde edilmesi gibi incelemeler için saklanmalıdır (7).
Aspirasyon ve/veya biyopsi yerinin seçimi
Resim 1.
İliyak kemikte aspirasyon ve biyopsiden hangisi önce yapılmalı?
İki seçenek de olabilir. Önce aspirasyon uygulanmış ise, biyopsi aynı kesi (insizyon) yerinden girilerek, kemikteki aspirasyon yerinin cm ilerisinden yapılmalıdır. Aksi takdirde zedelenmiş ya da kanamalı bir doku parçası elde edilmiş olur. Önce biyopsinin yapıldığı durumda da aspiratın pıhtılaşmaması için aynı kural geçerlidir. Aspirasyon iğnesi biyopsi yerinin cm uzağından kemik yüzeyine girmelidir. Çünkü ilik aspiratları doku tromboplastininin etkisiyle çok çabuk pıhtılaşır.
Aspirasyon ve biyopsinin birlikte yapıldığı durumlarda bu işlemlere uygun iki ayrı iğne kullanılmalıdır (1, 7). Bu iki işlem için tek bir biyopsi iğnesi kullanıldığı ve önce aspirasyon yapıldığı takdirde örnek ÇK ile seyrelmiş olur. Ardından aynı iğne ile biyopsi yapıldığında da doku örneği zedelenir ya da kana bulanır. Tek başına biyopsi iğnesi ile elde edilen doku örneğinin lama dokundurulması ile yapılan basma yaymalarında sağlıklı bir sitolojik bilgiye ulaşılması zordur (bkz Kİ aspirasyonu yaymalarının incelenmesi). Özetleyecek olursak; iki ayrı iğne kullanılmalı, ancak iğneler kemiğe aynı noktadan girmemelidir.
İki taraflı (bilateral) iliyak Kİ biyopsisi
Çalışmalar Hodgkin ve Hodgkin dışı lenfomalar ile solid tümörlerde iki taraflı biyopsinın tek taraflıya göre doğru tanıya ulaşmada daha üstün olduğunu göstermiştir. Günümüzde lenfomalarda yaygınlaşan PET-CT incelemeleri evreleme amacıyla uygulanan iki taraflı biyopsiyi geri plana itmektedir.
Kontrendikasyonlar
Ağır pıhtılaşma bozuklukları (hemofili, DİK, antikoagülan tedavi) mutlak bir kontrendikasyon oluşturur. Trombositopenilerde, ne denli ağır olursa olsun, aspirasyon/biyopsi kontrendike değildir. Ağır trombositopenilerde (<20 bin/µL) biyopsi için trombosit transfüzyonu desteğini önerenler vardır. Trombositopenierde işlemden sonra kanama noktasına elle baskı ihmal edilmemelidir. Ponksiyon bölgesindeki deri ve kemik infeksiyonları da kontrendikasyon nedenleri arasında yer alır.
Komplikasyonlar:
En sık karşılaşılan komplikasyonların başında ponksiyon yerinde ağrı ve kanama gelir. İngiltere’de yılları arasında yapılan aspirasyon ve/veya biyopside 26 ters etki saptanmıştır % ): kanama 14, işlemle ilgili kazalar 7, infeksiyon 3, çeşitli 2). Ağır kanamalar kan transfüzyonunu gerektirmiş ve 1 olgu kaybedilmiştir (3). Bain bir diğer çalışmasında kanamaya bağlı 2 ölüm olgusundan haberdar olduğunu belirtmiştir (2). Kanamalı olgularda en sık birlikte olan gizil (potansiyel )risk faktörleri: miyeloproliferatif hastalık (trombosit işlev bozukluğu?), aspirin ya da ikisinin beraberliğidir. Bildirilen diğer risk faktörleri warfarin tedavisi, DİK ve şişmanlıktır (3).
Sternum ile ilgili komplikasyonlar çok ciddi, hattâ ölümcül olabilir: kalp tamponadı, pnömotoraks, pülmoner emboli, akciğer infeksiyonu, sternum incelmesi ya da fraktürü, osteomiyelit gibi. İliyak kemik ile ilgili bildirilmiş nadir komplikasyonlar: periton arkasına kanama, gluteal arter zedelenmesi, internal iliyak arter psödoanevrizması, nöropati, iğnenin kırılarak bir parçasının kemikte kalması.
Meslek hayatımda öykülerini dinlediğim ya da tanık olduğum komplikasyonlara gelince; kalp tamponadından ölüm, pnömotoraks, sternumda osteomiyelit, kemik iliği vericisinde iliyak kemikte osteomiyelit (yurt dışında), iliyak kemikte biyopsi iğnesinin kırılması. Gençliğimde başımdan geçen iki olayı anlatmak isterim. Bir AML olgusunda sternum ponksiyonu ile FAB M3 tanısı koymuştum. Yakınları tarafından derhal (!) Houston’a götürülen hastada MD Andersonun ünlü hekimleri bütün göğsü kaplayan yaygın bir ekimoz ile karşılaşmıştı. O yıllarda ABD’de ponksiyonlar leğen kemiğinden yapılıyordu. AML’li yaşlı bir hastada sternumdaki sertlikler nedeniyle iliğe girememiştim. Baypaslıydı. Birkaç denemeden sonra, yukardan aşağıya orta çizgiden kesilen sternumun tellerle dikilmiş olduğunu fark ettim.
Yararlanılan Kaynaklar
Y.T.
Bu yazı Çeşitli, Lab. Çeşitli, Yeni kategorisine gönderilmiş. Kalıcı bağlantıyı yer imlerinize ekleyin.
yılı Eylül ayında ailemle güzel bir Marmaris tatili dönüşü 1 hafta daha iznim vardı. Bu arada yaklaşık 2 yıldır ihmal ettiğim mamografi-ultra- son kontrolü için hastaneye gittim. Muayene sonrası davetsiz bir misafirim olduğunu öğrendim ve misafir sonuçta tanışalım bakalım ne istiyormuş diye düşündüm.
Doktorum koltuk altı lenf bezlerimin biraz büyük ve şeklinin de değişmiş olduğunu, aynı zamanda boynumun sol tarafında ve her iki kasık bölge- sindeki lenf bezlerinin de büyümüş olduğunu söyleyerek cerrahi biyopsi önerdi ve böylece misafirimizi araştırmaya başladık. Bu süreçte kendimde sağlık personeli olduğum için ister istemez sürekli bir şeyleri tekrar tekrar değişik kaynaklardan okumaya başladım.
İnternette bir yerlerde Kedi Tırmalama Hastalığı diye bir teşhis buldum ve bu hastalıkta lenf bezlerinin büyüye- bileceği yazıyordu. Evde bir kedimiz olduğu ve benim de başka hiçbir şikayetim olmadığı için bu olabilir diye düşündüm. Ama bizim kedimiz beni pek tırmalamazdı.
Oğlum bu arada bana “anne bu hastalık çıkarsa Cazibe’yi (kedimizin adı) göndermemiz mi gerekecek” dedi çok üzüldüm.“Hayır anneciğim bu geçici bir hastalıkmış önemli bir şey değil” dedim.
30 Eylül’de patoloji sonuçlarım çıktığında bizim misafirin pek iyi niyetli olmadığını ve adının Foliküler Lenfoma olduğunu öğrendik. Tabii ki şok oldum nasıl yani? Niye? Nerden çıktı şimdi bu? Onlarca soru soruyorum kendime kabullenmesi gerçekten zordu. Eşim sonuçlarımı alıp bir hocayla görüşmeye gideceğimizi söyledi ve doktorumla tanıştım. Odaya ilk girdiğimde kendimi o kadar çaresiz hissediyordum ki konuşu- lanlar rüya gibi geliyordu ve sanki ben o odada değildim.
Ama hocam bu hastalığı ve süreci o kadar basit ve pozitif cümlelerle anlatmaya başladı ki o zaman dinlemeye başladım. Kemik iliği biyopsisi ve birkaç tetkik daha yapılması gerektiğini eğer biyopsi sonucu normal çıkarsa sade- ce düzenli aralıklarla kontrol yapılarak devam edilebileceğini, aksi olursa bir kemoterapi süreci başlayacağını söyledi. O odadan çıktığımda kafamdakiler o kadar netleşmişti ki, davetsiz gelen bu misafiri geri göndermeye kararlıydım.
Ve yeni sonuçlarla birlikte 21 Ekim günü ilk kemoterapi sürecim başladı.
Kemoterapi tedavi- si sırasında tabii ki bazı sıkıntılarım oldu ama doktorumun bana söylediklerini hep yapmaya çalıştım. Kış mevsimi olmasına rağmen her gün yürüyüş yaptım, arkadaşlarım ile görüştüm, beslenmeme dikkat ettim.
İkinci kemoterapiden sonra boynumda ele gelen şişlik kaybolmuştu o zaman tamam dedim benim tedavim sonuç veriyor. Böylece 6 kür kemoterapi sonrasında 3 ay ara ile 8 doz idame tedavi sürecini tamamladım. Bu arada söylemeden geçemeyeceğim bunu gülerek anlatıyorum, benim saçlarım normalde düzdü kemoterapiden sonra 45 yaşında kısa süreli de olsa dalgalı saçlarım oldu.
Bu süre içinde elimi hiç bırakmayan can yoldaşım eşim, biricik oğlum, canım ailem, kardeşlerim, yeğenlerim ve dostlarım bana çok destek verdiler, hiç yalnız bırakmadılar. Böyle zamanlar insanın daha çok düşünmesine neden oluyor ve ben bu süreçte çok şanslı olduğumu hayatıma ne kadar güzel insanların girmiş olduğunu bir kez daha anladım.
Çok değerli olan hocama ve diğer doktorlarıma, kemoterapi ünitesinde çalı- şan meslektaşlarıma, tabii ki aileme ve can dostlarıma çok teşekkür ediyorum. Şu anda hiçbir şikâyetim yok Allahım’a şükürler olsun. Halen tedavisi devam eden hastalarımıza acil şifalar diliyorum ve sevdiklerinize sıkıca sarılın bakın o zaman her şey daha kolay olacak diyorum.
Nurgül Dalgıç
Kan Hücresi Sayısı ve İncelemesi
Kemik Ä°liÄi Ä°ncelemesi
İmmünofenotipleme
Immünglobulin Seviyeleri
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası