Cografya Proje Odevleri
Bunu beğen:
BeğenYükleniyor
Bunu beğen:
BeğenYükleniyor
BeğenYükleniyor
BeğenYükleniyor
Coğrafya Öğretiminde Yöntem ve Yaklaşımlar Editörler Ramazan ÖZEY Ali DEMİRCİ Coğrafya Öğretiminde Yöntem ve Yaklaşımlar Editörler Ramazan ÖZEY Ali DEMİRCİ Yazarlar Yılmaz ARI Mustafa ÖZTÜRK Ali DEMİRCİ Seçil ALKIŞ Süleyman İNCEKARA Halil İbrahim TAŞ Ünal YILDIRIM Akif KARATEPE Ali ÖZEL Turay KESLER Mehmet ÜNLÜ İlhan KAYA Mehmet KARAKUYU Bu kitabın Türkiye’deki her türlü yayın hakkı Aktif Yayınevi’ne aittir. Kitabın tamamı veya bir kısmı sayılı yasanın hükümlerine göre, kitabı yayınlayan firmanın ve yazarının önceden izni olmadan elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılamaz ve yayınlanamaz. Kapak Tasarımı Hasan Erkan Baskı Bizim Büro Basımevi Baskı Yılı Şubat, ISBN AKTİF YAYINEVİ Ankara Caddesi, Nakipoğlu İşhanı No: 65/15, Sirkeci – İSTANBUL Tlf.: () 79 74 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III YAZARLAR HAKKINDA VI İÇİNDEKİLER XI 1. BÖLÜM Coğrafyayı Yeniden Keşfetmek? 1 Ali DEMİRCİ 2. BÖLÜM Coğrafyayı Neden Çok Boyutlu Olarak Tanımlama ve Öğretmeye İhtiyaç Vardır? 17 Yılmaz ARI 3. BÖLÜM Coğrafya Derslerinde Planlama 39 Mustafa ÖZTÜRK 4. BÖLÜM Coğrafya Öğretiminde Laboratuvar Çalışmaları 73 Ali DEMİRCİ 5. BÖLÜM Coğrafya Öğretiminde İnceleme Gezileri ve Arazi Çalışmaları 93 Seçil ALKIŞ 6. BÖLÜM Coğrafya Öğretiminde Örnek Olay Yöntemi ve Uygulanması Süleyman İNCEKARA 7. BÖLÜM Zihin Haritaları, Harita Okuma Becerisi ve Görselleştirme Halil İbrahim TAŞ 8. BÖLÜM Coğrafya Öğretiminde Proje Ünal YILDIRIM 9. BÖLÜM Coğrafya Öğretiminde Mekânsal Teknolojiler Akif KARATEPE BÖLÜM Coğrafya Derslerinde Hangi Bilgi ve İletişim Teknolojileri Nasıl Kullanılmalı? Ali ÖZEL BÖLÜM Coğrafya Öğretiminde İnternet Turay KESLER BÖLÜM Coğrafya Öğretiminde Ölçme ve Değerlendirme Nasıl Olmalı? Mehmet ÜNLÜ BÖLÜM Eleştirel Düşünce, Sosyal Teori ve Coğrafya Eğitimi İlhan KAYA BÖLÜM Coğrafya Eğitiminde Öğretmen Olmak ve Öğretmen Kalabilmek Mehmet KARAKUYU Bölüm 8 Coğrafya Öğretiminde Proje1 Ünal Yıldırım2 Modern eğitimin temel hedefi, öğrencilere insanoğlunun günümüze kadar ulaştığı bilgi birikimini aktarmanın yanında, yeni bilgiler üretmek, öğrencilerin becerilerini geliştirmek ve kazanılan bilgileri hayatın her alanında kullanılabilir hale getirmektir. Bu anlayış ancak eğitimde yeni yaklaşım, yöntem ve tekniklerin kullanılmasıyla sağlanabilir. Aksi takdirde, klasik anlayışla ezberlenen bilgiler, eğitim süreci içerisinde öğrenciye fayda sağlamadığı bilinen bir gerçektir. Bilgi, insan hayatının her alanını dolduran ve bu hayatı daha yaşanabilir kılan birikimin adıdır. Yazının bulunmasıyla başlayan süreçte oluşan bu birikim, bireylerin olduğu kadar toplumların ve bugün ulaştığı noktada tüm insanlığın sahip olması gereken zorunlu bir ihtiyaçtır. Bilgiyi üreten toplumlar çağımızda her anlamda ileri ve üstün durumdadırlar (MEB, ). Bilgi, insanlık tarihinin her döneminde önemli olmakla birlikte, iletişim araçlarının küçülttüğü günümüz dünyasında daha da önemli bir konuma gelmiştir. Çağımızda tartışılmaz üstünlük “bilgiyi üreten” ve “bilgiyi kullanan”larındır (Nellis, ). Bilgi çağı olarak adlandırılan günümüzde, sermaye ve güç elde etmenin yolu bilgiyi elde etmektir. Bu dönemde geçerli fonksiyon “bilgi gücü” dür (Özden, ). Günümüzde toplanan tüm veri ve bilginin % 80´ine yakın bir bölümü ya doğrudan coğrafi (mekânsal) bilgileri ya da ilişkili konuları içermektedir (Longley vd., ). Bu durum coğrafi bilgiyi her alanda son derece değerli kılmakta, bu tür bilgilerin üretilmesi ve kullanılmasının 1 Bu bölümün hazırlanmasında emeği geçen Kıymetli Meslektaşım, Fatih Üniversitesi, Coğrafya bölümü Araştırma Görevlisi Sinan KOCAMAN’a teşekkür ederim. 2 Yrd. Doç. Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, [email protected] önemini ortaya koymaktadır. Bu kapsamda öğrencilerin çevrelerindeki coğrafi olgu ve olayları algılamaları, karşılaştıkları sorunlara duyarlı davranmaları, sorunların çözümünde coğrafya derslerinde öğrendikleri bilgi ve becerilerin kullanılması konusunda hazır ve istekli olmaları önem arz etmektedir. Buradan hareketle bilgiyi üreten ve kullanabilen bireylerin yetiştirilmesi, ülkelerin ve milletlerin geleceğine önemli ölçüde katkı sağlayacağı muhakkaktır. Öğrencilerin kazandıkları bilgi ve becerileri günlük hayatta uygulayabilmeleri ve karsılaştıkları yeni problemlerin çözümü için kullanılabilecek metotların başında proje tabanlı öğrenme yaklaşımı gelmektedir (Eichinger, ). Kitabın bu bölümünde, coğrafya öğretiminde gelişmiş ülkelerde çok yaygın olarak kullanılan ancak ülkemizde üzerinde pek fazla durulmayan proje konusu kapsamında Proje Nedir? Neden Coğrafya Öğretiminde Önemlidir? Yeni Coğrafya Öğretim Programında Projenin Yeri ve Önemi Nedir? Proje Tabanlı Yaklaşımda Coğrafya Dersinin Yapısı ve Süre nasıl olmalıdır? Proje Tabanlı Yaklaşımda Öğretmen ve Öğrenci Rolleri Nelerdir? Coğrafya Dersinde Yapılabilecek Proje Türleri Neler Olabilir? Projesi Hazırlamanın Basamakları Nelerdir? Proje Raporu Nasıl Hazırlanır? Coğrafya Derside Yapılabilecek Genel Proje Konuları Hangileridir? Coğrafya Dersinde Yapılabilecek Özel Proje Konuları ile Proje Hazırlama ve Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir? gibi sorulara ilgili başlıklar altında cevap aranmaktadır. Proje Nedir? Coğrafya Öğretiminde Neden Önemlidir? Proje kelime olarak, tasarlanmış şey, tasarı (TDK, ) anlamına gelmektedir. Proje genelde, maddi destek sağlamak amacıyla üniversite, kamu ve araştırma kurumlarına konunun uzmanlarınca belli konularda sunulan bilimsel teklifler olarak düşünülebilir. Proje tabanlı öğretim yaklaşımı ise, bir öğrenciye veya küçük öğrenci gruplarına ilgi duydukları konuları, ders dışı zamanlarında araştırmaları, sonuçlarını rapor etmeleri ve ortaya çıkan ürünleri, kapsamına göre sınıf ortamında veya başka bir sergi ortamında diğer öğrenciler ile paylaşmaları şeklinde, bilimsel yöntemler kullanılarak yapılan faaliyetlere denir. Coğrafya öğretiminde projenin bir öğrenme yöntemi olarak kullanılmasındaki hareket noktası, öğrencilere hazır bilgiyi sunmaktan ziyade; onların üretken olmalarını sağlama, problem çözme, araştırma ve inceleme, düşünme, bağımsız çalışabilme, bilimle gerçek hayat arasındaki ilişkiyi kurabilme ve buluşçu yönlerini geliştirmektir. Proje çalışmaları sayesinde öğrenciler eğlenebilir ve eğlenirken yeni konular öğrenebilirler. Bu yaklaşımda amaç, fazla bilgi aktarımı değil araştırmaya, sorun çözmeye yönelik, ömür boyu sürecek bir istek, merak ve motivasyonu uyandırmaktır. Bunun yanında proje sayesinde coğrafyanın hayattan kopuk ve uzak olmadığı, aksine gündelik hayatın her alanında coğrafi gerçeklerin ve kavramların var olduğu anlatılabilir. Ayrıca, diğer bir amaç coğrafya çalışmalarının sanıldığı gibi sıkıcı ve zor değil, aksine eğlenceli ve zevkli olduğunu kavratmak, hissettirmek ve günlük olaylara coğrafi bir bakış açısıyla yaklaşabilmeyi sağlamaktır (Gardner, ). Ülkemizde maalesef hem coğrafya hem de diğer derslerde proje tabanlı öğrenme yöntemine gerekli önem verilmemiştir. Bu durumun birçok nedeni sözkonusudur. Bunların başında bugüne kadar hazırlanmış olan ders kitaplarının proje yöntemine uygun etkinliklere çok az yervermiş olması gelmektedir. Bundan dolayı öğretmenlerimizin çoğu öğrencileriyle birlikte proje yürütme konusunda bir zorunluluk hissetmemiş, ders etkinliklerini sınıfta daha çok kendilerinin aktif olduğu bir yapıda yürütmeye gayret etmişlerdir. Diğer bir önemli neden ise proje kavramının yanlış anlaşılmasından kaynaklanmaktadır. Öğretmenler, projeleri daha çok karmaşık ve ayrıntılı çalışmalar olarak algılamışlar ve akademik seviyede çalışma yapanların ilgilendiği konular olarak düşünerek, projelerden uzak durmuşlardır. Bu anlayışın sonucu olarak modern ülkelerde olduğu gibi ilköğretimden itibaren başlayıp üniversite sonuna kadar uygulanması gereken proje tabanlı öğretim ülkemizde uzun yıllar kullanılmamıştır. Bu duruma bağlı olarak birçok bilim adamı çalışma ilke ve prensiplerini yüksek lisans ya da doktora düzeyinde öğrenmiş, ilk bilimsel eserlerini veya projelerini bu yıllarda hayata geçirmeye başlamışlardır. Bu durum ülkemiz için gecikmiş bilim insanı profilinin doğmasına sebep olmuştur (Çepni, ). Coğrafya derslerinde çevremizde problem olan, merak edilen veya öğrenilmek istenilen konularla ilgili olarak fikirler bulunabilir ve bunlar projeye dönüştürülebilir. Bu konuda çekinken davranılmamalı, ilk proje denemelerinde istenilen başarı sağlanamasa da proje yapmaktan vazgeçilmemelidir. Proje sürecince önemli olan, öğrencinin bir bilim adamı gibi çalışarak kendi gayretleriyle bir probleme çözüm bulmasıdır. Yani bu sürecin öğrenciye bilimsel keşif kültürünü kazandırması gerekir. Öğrencinin proje yöntemini kullanmasında asıl amaç bir buluş veya keşif yapmak değil, öğrenci için yeni olan bir problemi çözmeye yönelik faaliyetlerde bulunmaktır. Yeni Coğrafya Öğretim Programında Proje Yeni coğrafya öğretim programıyla birlikte artık coğrafya dersleri sadece sınıfta yapılan bir faaliyet olmaktan çıkartılıp, çevreyle ve hayatla ilişkilendirilen bir yapıya kavuşturulmuştur. Bu yapı, öğrencilere okulda öğrendiği bilginin günlük hayatta nerelerde ve nasıl kullanıldığını, hayatına ne tür kolaylıklar sağladığını öğreterek, yine öğrencilere yeni bir düşünce ufku kazandırmayı amaçlamaktadır. Bu durum kitaptaki bilgiyi öğrenmek kadar onun gerçek hayattaki problemlerin çözümünde kullanılmasını ve pratikteki uygulanmasını da önemli hale getirmiştir. Coğrafya öğretim programında yeralan “Öğrencileri sık sık gerçek hayat problemleri ve çelişkili durumlarla karşılaştırmalı ve karşılaştıkları problemleri çözmede edindikleri bilgi ve becerileri kullanabilmelerini sağlamalıdır. Örneğin, bilmedikleri bir şehirde yer bulmak için haritaya başvurmak, ev satın alırken evin konum analizini yapmak, mahallesinde karşılaştığı bir çevre sorununa çözüm üretmek veya bir fabrikanın kapatılması kararını tartışmak gibi gerçek hayatla bağlantılı olarak konular işlenmelidir” şeklindeki ifadeyle proje yapmanın önemine değinilmektedir (MEB, ). Coğrafya ve eğitim alanındaki gelişmeler, öğretmenlerin talepleri, toplumun ihtiyaçları, gelişen ve değişen dünya şartları göz önünde alınarak hazırlanan yeni coğrafya dersi öğretim programında, değişik yerlerde ve farklı ifadelerle belirtilen temel yaklaşım, öğrencilerin coğrafya dersi ile gerçek hayat arasında ilgi kurmalarının sağlanması ve gerçek hayatta karşılaştıkları problemlerin çözümünde coğrafi becerileri kullanmalarının eğitimidir (MEB, ). Coğrafya dersi öğretim programının temel öğelerinden birisi becerilerdir. Beceri, öğrencilerde öğretim süreci boyunca kazandırılması ve geliştirilmesi amaçlanan kabiliyetlerdir. Beceriler sayesinde, bilgiyi olduğu gibi almak yerine, bilgiyi bulma, kullanma ve bilgiyi yapılandırma ön plana çıkmaktadır (MEB, ). Coğrafî beceriler; öğrencilerin hayat boyu ihtiyaç duyabilecekleri ve kullanabilecekleri yeteneklerdir. Bunlar; harita, gözlem, arazi çalışması, coğrafî sorgulama, tablo, grafik, diyagram hazırlama ve yorumlama, zamanı algılama, değişim ve sürekliliği algılama ile kanıt kullanma gibi becerilerdir (MEB, ). Öğrenciler, coğrafya derslerinde yapacakları projeler sayesinde coğrafya dersi öğretim programında yer alan öğrenci merkezli ve yapılandırıcı eğitim yaklaşımına uygun olarak, bu becerileri öğrenebilir ve bunları gerçek hayattaki sorunların çözümünde kullanabilirler. Öğrenciler proje çalışmaları yaparak, coğrafi becerilerin bir veya birkaçını geliştirebilirler. Bu becerileri zamanla geliştiren öğrenciler bilim adamı gibi çalışma disiplinine ulaşabilir ve ileride daha büyük problemleri çözerken kazandıkları bu becerileri kullanabilirler. Böylelikle çağımızın arzu ettiği, karşılaştığı problemleri tanımlayabilen ve çözebilen insan tipi yetiştirilir. Coğrafya dersi öğretim programı’nda “Coğrafya programında değerlendirme ile sadece öğrenme ürününü değil, öğrencilerin öğrenme süreçleri de izlenir ve bu süreç değerlendirilerek gerektiğinde kullanılan sınıf etkinlikleri değiştirilir” denilmekte ve “Öğretmenler; gözlem, performans ödevleri, görüşmeler, öz değerlendirme formları, öğrenci ürün dosyaları (portfolyo), projeler, posterler, dereceleme ölçekleri vb. araç ve yöntemleri kullanarak öğrencilerin bilgiyi nasıl yapılandırdığını ve üst zihinsel becerilirini ne kadar geliştiğini öğrenim süreci içinde değerlendirirler” ifadesi yer almaktadır. Programda yeralan bu bilgilerle geleneksel olarak kullanılan bilgiyi ölçme araçlarının yanında, yeni ve geliştirilmiş araçların da kullanılması istenmektedir (MEB, ). Yeni programda geleneksel coğrafya öğretiminin önem verdiği öğrenme ürünü ve bu ürünü ölçme aracı olarak kullanılan sözlü ve yazılı sınavların yanında öğrencilerin öğrenci ürün (protfolyo) dosyası hazırlamaları istenmektedir. Öğrenci ürün dosyası, öğrencilerin bir veya birkaç alandaki çalışmalarını, harcadıklar çabayı, geçirdikleri evreleri gösteren, başarılarının koleksiyonudur (MEB, ). Öğrenciler hazırladığı proje ve projeleri bu ürün dosyasına koyabilirler. Bu sayede hem öğretmen hem de öğrenci öğrenme ürünlerini ve öğrenme sürecini kontrol edebilir ve sonuçlarını değerlendirebilir. Yeni coğrafya öğretim programı, bilgiyi araştıran, uygulama alanlarını görebilen, üretken ve sunum yapabilen öğrenci profilinin ortaya çıkmasını amaçlamaktadır. Proje yöntemi uygulamaları, bu yeni programın öğrenciye ve öğretmene yüklemiş olduğu görev ve sorumluluğu önemli ölçüde karşılayabilecek özelliktedir. Bu yöntem ile bilim insanı olma yolunda sahip olunması gerekli olan bilgi, beceri ve tutumlar küçük yaşlarda kazandırılmaya başlar. Proje çalışması öğretmenin rehberliğinde, öğrencinin günlük hayattan ilgi duyduğu bir konunun seçilmesiyle başlar. Konu genellikle öğrencinin deney, gezi-gözlem ve araştırma gibi faaliyetleri kullanarak çözebileceği bir problemi kapsar. Proje konusu bir doğa olayının incelenmesi olabileceği gibi, teknolojik bir aracın yapımı ya da bir problemin çözümü de olabilir. Proje konusunu seçerken öğrencinin ilgisini çekmeyen ve öğrencide merak uyandırmayan konulardan kaçınılmalıdır. Öğrencinin düzeyi ile proje konusu mutlaka uygunluk göstermelidir. Proje Tabanlı Yaklaşımda Coğrafya Dersinin Yapısı, Öğrenci ve Süre Proje tabanlı öğretim yöntemi coğrafya derslerinde diğer öğretim yöntemlerine göre daha iyi uygulanabilmektedir. Coğrafyanın laboratuvarı yeryüzüdür. Coğrafya derslerinde bu laboratuvarda meydana gelen olaylar ele alınır ve incelenir. Proje yöntemini kullanarak, yeryüzünü şekillendiren fiziki ve beşeri süreçler ile bu süreçlerin karşılıklı olarak etkileşiminden ortaya çıkan faaliyetler, yeryüzündeki etkileşim, farklılıklar ve sorunlar daha iyi anlaşılabilir. Fiziki ve beşeri faaliyetlere konu olan temalar küresel, bölgesel, ülke ve daha dar alanlı olmak üzere çok farklı ölçeklerde ifade edilebilir. Kullanılan ölçek türüne göre de konu farklı boyutları ve yönleri ile ele alınabilir. Proje çalışmaları grup veya bireysel olarak yürütülebilir. Bununla birlikte grupla yapılan proje yöntemi ile daha verimli çalışmaların yapıldığı da bilinmektedir. Grup çalışmaları yolu ile öğrenciler hem grup çalışmasının önemini hem de bilimsel süreç becerilerini kazanırlar. Grup çalışmasının bireysel çalışmaya göre önemli bir avantajı da bireysel çalışmalara nazaran öğretmene daha az iş yüklemesidir. Proje sürecinde ana rol öğerncilerin olmalıdır. Öğretmen olaya fazla müdahale ettiği zaman ortaya çıkan ürün öğretmenin eseri olacağından bu durumda, öğrenciyi geliştirmek için yapılan yatırımın boşa gitmesi anlamına gelmektedir. Proje süresi birkaç gün, birkaç hafta veya bir dönem sürebilir. Proje için verilen zamanı öğrencilerin iyi kullanması için başta iyi bir planlama yapılmalıdır. Kaynak araştırmasının yapılması, verilerin toplanması, analizi ve sunumu için yeterli zaman ayrılmalıdır. Zaman konusunda esnek davranılabilir; ancak unutulmamalıdır ki proje süreci bir öğrenme süreci olduğu için bazen yavaş bazen de hızlı akmaktadır. Proje Tabanlı Yaklaşımda Öğretmen ve Öğrenci Rolleri Proje tabanlı öğretim yaklaşımında öğretmen, geleneksel öğretmenden farklı olarak bilgi dağıtıcısı ve bütün soruları cevaplayan bir kişi olarak değil, bilgiye ulaşmada yönlendirici/rehber olarak ön plana çıkmaktadır. Proje tabanlı öğrenmede öğretmen öğrenci için aşağıdaki rolleri oynamalıdır: • Danışman • Meslektaş • Arkadaş • Kaynak sağlayıcı Proje çalışması boyunca öğrenciler, öğretmenin talimatlarını harfiyen yerine getiren bireyler değil, karsılaştıkları problemlere kendi çözümlerini geliştirebilen bireyler olmalıdırlar. Proje çalışması esnasında kazanılan bilgi ve beceriler öğrenci merkezlidir. Proje tabanlı öğrenmede öğrencilerin rolü ise: • Öğrenme sürecinde kat edeceği aşamaların yardımı ile kendilerini denetleyebilmeleri • Etkinlikleri bizzat uygulayabilmeleri • Keşfedici ve birleştirici düşünceler sunabilmeleri • Kendi işlemlerini tanımlamayabilmeleri • Zamanın büyük bir kısmında bağımsız çalışabilmeleri’’dir. Öğretmen ve öğrenciler proje konusunun seçiminde, araştırma için ihtiyaç duyulan etkinliklerin planlama ve öğrenme paylarının belirlemesinde birlikte çalışırlar. Öğretmen, öğrencilerin proje çalışması sırasında ihtiyaç duydukları gereksinimleri ve onların proje esnasında karsılaştıkları bir probleme çözüm bulmak için ne yaptıklarını dikkatlice gözlemleyerek, öğrencileriyle birlikte yaşanan sorunlara çözüm yolları bulur (Çepni, ). Coğrafya Dersinde Yapılabilecek Proje Çeşitleri Coğrafya dersinde öğrencilerin yaptıkları projeler, ortaya konan ürüne, yapılış amacına, kullanılan yöntem ve tekniklere göre farklı gruplarda sınıflandırılabilir (Çepni, ). • Kendi işlemlerini tanımlamayabilmeleri • Araç-gereç yapım projeleri (derste kullanılabilecek ve çevredeki imkânlar kullanılarak yapılabilecek olan araç ve gereç projeleri) • Öğrenme projeleri (öğrencilerin derslerde öğrenmekte ve anlamakta zorlandıkları konuları daha derinlemesine araştırdıkları projeler) • Deney/araştırma/ölçme projeleri (bir coğrafi olay veya nesneye ait bir ya da daha fazla değişkenin ölçüldüğü ve etkilerinin araştırıldığı projeler) • Araştırma ve keşif projeleri (öğrencilerin ilgi duydukları, toplumsal bir sorunun çözümüne yönelik olan güncel konu projeleri) Coğrafi proje, bilimsel yöntem kullanarak araştırma yapmak üzere çıkılan bir yolculuk olarak düşünülebilir. Bu yolculuk, bir kişinin ilgilendiği bir konu hakkında araştırma ve bilgi toplama, gözlem ve deneyler yapma, daha sonra sonuçlarını düzenleyerek rapor haline getirme ve en sonunda da tüm sonuçları bir ortamda; belki bir sınıfta ya da yarışmada sunmayı içerir. Tüm bilim adamları buna benzer bir şekilde çalışmaktadır. Bilim adamları bilimsel yöntemleri kullanarak araştırma yapar, araştırmalarının sonuclarını da makaleler yazarak bilimsel dergilere gönderir ya da sempozyumlarda sunarlar. Sonuç olarak bilimsel araştırma yöntemleri ile elde edilen yeni bilgiler tüm dünyaya yayılır (Can, ). Projesi Hazırlamanın Aşamaları Coğrafya derslerinde proje hazırlanırken belli aşamalar takip edilir. Bu bölümde proje hazırlama basamaklandırılarak anlatılmıştır. Bu basamaklar: Hazırlık, kaynak inceleme ve veri elde etme, analiz ve sentez ile sonuç aşamalarıdır. Proje hazırlama bir süreçtir ve her süreçte olduğu gibi proje basamakları da zincirin halkları gibi birbiri ile ilintilidir (Özdamar, ). 1- Hazırlık Aşaması Hazırlık aşaması bir projenin ilk ve en önemli aşaması olup, projenin başından sonuna kadar yapılacak tüm işlerin planlandığı aşamadır. Bu aşama proje konusunun seçimi, projenin tanımı, sınırları ve amacının belirlenmesi, projenin yöntemi, kullanılacak verilerin tespiti ve veri kaynaklarının belirlenmesi, çalışma için gerekli izinlerin alınması, çalışma gruplarının ve çalışma takviminin oluşturulması evrelerini içerir. Sonuç Analiz ve sentez Kaynak inceleme ve veri elde etme Hazırlık Şekil 1. Proje hazırlamanın aşamaları Hazırlık aşamasında ilk olarak üzerinde çalışılacak proje konusu belirlenir. Proje konusunun belirlenmesinde pek çok yöntem kullanılabilir. Öncelikle öğretim programında coğrafya derslerinin belirlenen hedefleri doğrultusunda öğrencilerin yakın çevrelerinde yapabilecekleri konular üzerinde durulmalıdır. Projenin tüm aşamalarında olduğu gibi konu belirlemede de öğrencilerin aktif olmalarına imkân tanınmalı ve proje konularını da kendilerinin seçmesi istenmelidir. Proje konusu belirlemede aceleci davranılmamalıdır. Gerek duyulursa öğrencilerle birlikte beyin fırtınası yöntemine başvurulabilir. Öğrencilerle okul çevresinde, mahalle-ilçe ölçeğinde bir gezi planlanabilir. Gezide mahalle muhtarı, itfaiye, sağlık ocakları, hastaneler ve belediyeler gibi devlet kurumları ziyaret edilebilir ve yaşanılan yerleşim yerinde etkili olan çevresel, sosyal ve ekonomik problemlerin neler olduğu tespit edilmeye çalışılabilir. Çevrede yaşayan halkla da mülakat yapılarak bu problemlerin halkı nasıl etkilediği araştırılmaya çalışılabilir. Bu yönde bir gezi sonrasında yine öğrencilerle bir araya gelinerek yaşanılan yerdeki en önemli problemlerin neler olduğu konusunda bir tartışma ortamı oluşturulur. Sonrasında bu problemlerin nedenleri ve çözüm önerileri üzerinde bir beyin fırtınası yapılır. Sonuçta belirlenen problemler üzerinde öğrencilerin belirlenen sürede üstesinden gelebilecekleri bir konu yine öğrencilerin istekleri ve öğretmenin yönlendirmesi sonrasında proje konusu olarak seçilebilir. Yukarıda verilen örnek proje konusu seçiminde kullanılabilecek yollardan sadece biridir. Proje konusunu seçilirken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır. Konunun zorluk derecesi bunlardan biridir. Genellikle öğrencilerin düştükleri en belirgin hata bir anda heyecanlanıp yapılması zor olan proje konularını seçmeleridir. Diğer bir hata ise iyi bir projenin karmaşık olması gerektiğinin düşünülmesidir. Öğrencilerin hâkim olabileceği bir konunun seçimi, çalışmayı başarılı olarak tamamlamalarını sağlar. Başka bir hata ise proje konusu olarak çok genel konuların ele alınması ve proje hedeflerinin net olmamasıdır. Proje konusu seçilirken konu daraltılmalı ve hedefler net olmalıdır. Ancak unutulmamalıdır ki çok dar tutulmuş bir konu da çok geniş bir konu kadar kötüdür. Konu daraltmasında çeşitli yollar denenebilir. Örneğin alan olarak bir mahalle, zaman olarak yılı sonrası, konu olarak ta ahşap evler incelenebilir. Seçilecek konunun güncel ve yapılabilir olmasına dikkat edilmelidir. Derslerde doğal afetler konusu işlerken yurdumuzdaki doğal afetlerden olan deprem, sel/taşkın gibi konular, çevre konusunu işlerken yaşanılan yerdeki çevre kirliliğine neden olan bir fabrikanın etkileri ya da ülkeler coğrafyası konularını işlerken Avrupa Birliği, Balkanlar, Ortadoğu veya Türk ülkeleri gibi konular seçilebilir. Proje konusunun seçiminde aynı zamanda projenin neden yapıldığı, proje ile nelerin amaçlandığı, projenin gerçekten önemli bir konu olup olmadığı, projenin bir problemin çözümüne yönelik mi yoksa bir coğrafi özelliğin belirlenmesi ve tanınmasına yönelik mi olduğu gibi soruların cevaplanması gerekmektedir. Amacı olmayan ve amacı proje ekibini tatmin etmeyen çalışmalara boşu boşuna girişilmemesi gerekmektedir. Projenin amacı, sınırlılıkları ve konusu belirlendikten sonra projenin tamamlanması için gerek duyulan veriler ve bunların nasıl temin edileceğinin de hazırlık aşamasında tespit edilmesi gerekmektedir. Projede ihtiyaç duyulan veriler çok çeşitli olabililir. Veriler başka kaynaklardan temin edilebileceği gibi öğrencilerin kendileri tarafından da toplanabilir. Projelerde öğrencilerin kendi verilerini toplamalarına önem verilmelidir. Bu nedenle proje planlanırken hangi verileri öğrencilerin toplayacağı hangilerini nerelerden temin edecekleri belirlenmelidir. Projede ihtiyaç duyulan verilerin ve veri kaynaklarının hazırlık safhasında belirlenmesi projenin yapılabilirliği önündeki engellerin tespit edilmesi açısından da önemlidir. Çoğu durumda öğretmen ve öğrencilerin akıllarına çok önemli proje konuları gelebilir. Ancak proje ile ilgili verilerin temin edilmesi konusunda yaşanabilecek problemler çoğu projenin tamamlanması önüne geçebilir. Bu nedenle proje konusu belirlenirken gerçekçi olunmalı ve öğrenciler tarafından rahatlıkla temin edilebilecek veya üretilebilecek veriler kullanılarak tamamlanabilecek projeler üzerinde durulmalıdır. Projenin süresi de hazırlık safhasında belirlenmesi gereken konulardan biridir. Proje süresi projenin amacı ve kapsamına göre değişir. Bazı projelerin yapılabilmesi için belirli mevsimler gerekebilir. Bazı projeler için ise zaman önemli olmayabilir. Ancak ortaöğretim coğrafya derslerinin amaçları göz önünde bulundurulduğunda öğrencilere bir veya iki dönemden uzun projeler verilmemelidir. Hatta başlangıç olarak çok kısa projeler bile seçilebilir. Bir iki hafta içinde tamamlanabilecek projeler üzerinde durulabilir. Okul çevresindeki bir kaç mahallede yer alan çöp tenekeleri, bakkallar, sokak lambaları sayıları mahalle nüfusları ile karşılaştırılabilir. Bu durumda öğrencilerden mahalleleri çöp tenekeleri, bakkal ve sokak lambalarının yeterliliği açısından karşılaştırmaları istenilebilir. Bu yönde seçilebilecek küçük bir proje bir veya iki hafta gibi kısa bir sürede tamamlanabileceği gibi öğrencilerin proje yapmanın aslında çok kolay ve zevkli bir etkinlik olduğunu kavramalarına ve daha büyük projelere katılma konusunda daha istekli olmalarına yardımcı olabilir. Hazırlık aşamasında belirlenmesi gereken diğer bir konu da toplanan verilerin ne şekilde analiz edileceği ve değerlendirileceğidir. Veriler Coğrafi Bilgi Sistemleri yazılımları gibi bir bilgisayar programı kullanılarak analiz edilebileceği gibi Microsoft Word veya Exel programları kullanılarak da belli değerlendirmelere tabi tutulabilirler. Hazırlık aşamasının en son bölümünde eğer gerek duyuluyorsa çalışma için gerekli izinlerin alınması, projenin farklı adımlarının yürütülebilmesi için öğrenci çalışma gruplarının oluşturulması ve çalışma takviminin belirlenmesi gerçekleştirilir. Çalışma gruplarının oluşturulması bölümü çok önemlidir. Mümkün olduğunca işleri öğrencilerin yapması sağlanmalıdır. Öğretmen sadece bir yönlendirici ve oluşacak tıkanıklıklarda sorunu çözücü olarak görev almalıdır. Çalışma grupları oluşturulurken öğrenciler arasında bir proje başkanı ve her bir alt grup için sorumlu şahıslar belirlemeli ve tüm işleri öğrencilerin kendilerinin yapmaları sağlanmalıdır. Proje yapılırken en önemli amacın öğrencilere bilgi ve beceri kazandırma olduğu unutulmamalıdır. Belli başlı olimpiyat ve yarışmalarda sunulan projelerde ağırlıklı olarak öğretmenlerin yapmış oldukları eserlerin görülmesi, proje tabanlı öğretimin asıl hedefinin bazı okullarda göz ardı edildiğini göstermektedir. Buradaki hedef okullara madalya kazandırmak değil, öğrencilerin Milli Eğitim’in amaçlarına uygun olarak gelişimlerinin sağlanmasıdır. Her bir çalışma grubunun başındaki öğrenci önderliğinde hazırlık safhasında belirlenen adımlar yine proje ekibi tarafından belirlenen takvime göre takip edilir ve projenin yürütülmesi aşamasına başlanır. 2- Kaynak İnceleme ve Veri Elde Etme Aşaması Bu aşama literatür taramasının yapılması ve verilerin toplanması evrelerinden oluşmaktadır. Bir proje çalışmasına literatür taraması yapılmadan başlanması doğru olmaz. Litaratür taraması konu ile ilgili daha önce yapılan çalışmaların öğrenilmesini ve konu ile ilgili etraflıca bilgi edinilmesini sağlamaktadır. Bununla birlikte seçilen proje konusuna benzer olan, daha önce yapılmış çalışmaların incelenmesine olanak sağlamaktadır. Bu sayede benzer çalışmalarda hangi konuların, nasıl ve hangi yöntemlerle yapıldığı, hangi verilerin, hangi işlemlerle analiz edildiği ve bu çalışmalardan ne tür sonuçların elde edildiğinin öğrenilmesi çalışmaya yön verme noktasında büyük katkı sağlayacaktır. Bunun yanında literatür çalışmasının diğer önemli bir yönüde projenin özgün olma boyutunu ortaya açıkarmasıdır. Literatür çalışması yapılmadan proje konusunun daha önce başkaları tarafından çalışılıp çalışılmadığının tespit edilmesi güçtür. Literatür taraması kütüphanelere gidilerek buraladaki basılı easerler incelenmesi ve İnternetin kullanılmasıyla yapılabilir. Literatür taramanın ardından hazırlık aşamasında gerekli olduğu tespit edilen verilerin yine hazırlık aşamasında belirlenen yöntemlerle toplanması evresine geçilir. Veri toplanmasında çok çeşitli kaynaklardan faydalanılabilir. Bunlar kitap, dergi, ansiklopedi, rapor, konferanslarda sunulan bildiriler ve İnternet gibi kaynaklar olabilir. Veri toplamak için ilgili devlet daireleri ziyaret edilmelidir. Özellikle belediyelerin coğrafyanın pek çok alanına giren konularda hizmet veren farklı birimlerinin olduğu düşünülürse, proje konusu ne olursa olsun konu ile ilgili araştırma yapmak ve veri toplamak için mutlaka bu kurumların ziyaret edilmesi gerekmektedir. Üniversitelerin ilgili bölümleri ve araştırma merkezleri de veri taplamada faydalı olabilir. Çalışmada kullanılacak veriler anket, gözlem, mülakat ve deney gibi çalışmalar yapılarak toplanılabileceği gibi, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü (DMİGM), Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ), Maden Tetkik ve Arama Kurumu (MTA) gibi çok değişik kurumlardan da belirli bir ücret karşılığında alınabilir. Toplanan verinin her zaman yazılı olması gerekmez. Konu ile ilgili fotoğraf, harita, tablo gibi malzemelerden yararlanılabilir. Veri toplamanın veya satın almanın maliyetinin ne olacağı konusu önemlidir. Okulun imkânları ölçüsünde proje için belli bir bütçe oluşturulmalıdır. Toplanacak veya satın alınacak verilerin projenin amaçlarına uygun olup olmadığı tartışılmalı, veri toplama veya satın alma konusunda yeterli zaman ayırılmalıdır. 3- Analiz ve Sentez Aşaması Veri toplama aşamasından sonra verilerin doğruluğunun ve yeterliliğinin belirlenmesi, elde edilen sonuçların birlikte değerlendirilmesi, sonuçların grafik, tablo ve haritalarla gösterilmesi aşamasına geçilir. Toplanan veya derlenen bilgiler kes, yapıştır şeklinde olmamalıdır. Derlenen bilgiler gelişi güzel, alt altta toplanmamalı, düzenlenmesi dikkatli bir şekilde ve proje konusuna uygun olarak yapılmalıdır. Unutmamalıdır ki, proje çalışmaları sıfırdan değil daha önce yapılmış araştırmalar üzerine inşa edilir. Çeşitli yöntemler kullanılarak değişik yerlerden toplanan veriler “ham veri” olarak adlandırılır. Ham verilerin uygun verilere dönüştürülebilmesi için belirli konularda kontrollere tabi tutulması ve üzerlerinde gerekli düzenlemelerin yapılması gerekir. Gerekli kontroller ve düzenlemeler sonucunda ortaya çıkan değişiklikler yapılmaksızın analize tabi tutulan ham verilerden elde edilecek sonuçların hatalı olma ihtimali yüksektir. Ham veri üzerinde yapılacak çeşitli işlemlerle olası hataların asgariye indirilmesi veya en azından bazı hataların ortadan kaldırılması sağlanmış olacaktır. Ham veri üzerinde yapılan kontroller, düzenlemeler ve değişiklikler genellikle veri hazırlama veya veri temizleme gibi değişik isimler altında anılmaktadır (Altunışık vd., ). Veri analizi, ham veriye anlam kazandırma işlemi olarak da tanımlanabilir. Analizi yapılan veriler hazırlık aşamasında ortaya konan amaç ve hipotezi destek için kullanılır. Daha sonra çalışmadan elde edilen sonuçlar birlikte değerlendirilir ve grafik, tablo ve haritalar kullanılarak gösterilir. 4- Sonuç Aşaması Çalışmanın amacına göre elde edilen verilerin değerlendirilmesi ile ortaya çıkan sonuç bölümü çalışmanın bir bütün olarak değerlendirildiği bölümdür. Çalışmanın sonunda elde edilen veriler kullanılarak çalışmanın başında sorulan sorulara cevapların bulunması bu aşamada yapılır. Bir bütün olarak çalışmanın tüm aşamaları bu bölümde değerlendirilir. Çalışmanın zayıf ve güçlü yönleri, veri toplama ve analiz aşamasında yaşanılan güçlükler ve bundan sonraki yapılacak proje çalışmalarında nelere dikkat edilmesi gerektiği gibi konular sonuç bölümünde değerlendirilir. Sonuç bölümünün en önemli kısımlarından birini de proje raporunun hazırlanması oluşturur. Proje raporu çalışmanın amacı, çalışma ile cevaplar aranan sorular, çalışmanın yöntemi, çalışmada kullanılan veriler ve bunların ne şekilde temin edildiği ve çalışmanın sonuçlarını açık ve net olarak içermelidir. Proje raporunda öğrencilerin kendilerinin çekmiş oldukları fotoğraflar, toplanan verilerin tablo, grafik ve haritalarda gösterilmiş şekilleri ve metin yer almalıdır. Proje ekibinin kimlerden oluştuğu ve projenin hangi zaman aralığında yapıldığı da yine proje raporunda bulunması gereken konulardandır. Projenin sonuç aşamasında öğrencilerden projelerini proje raporu olarak yazılı ve sözlü olarak sunmaları istenilebilir. Sözlü sunumlar öğrencilerin kendilerini ifade etmeleri yanında diğer öğrencilere de örnek olmaları açısından çok önemlidir. Sözlü sunumlarda öğrencilerin bilgisayar teknolojilerini kullanmaları, PowerPoint gibi yazılımlar üzerinde sunumlarını hazırlamaları ve sunumları farklı çalışma gruplarından değişik öğrenciler tarafından yapmaları istenilebilir. Eğer proje konusu yaşanılan çevredeki bir problem ile ilgisi var ise, proje raporunun ilgili devlet kurumuna iletilmesi de çok önemlidir. Bu durum öğrencilerin topluma faydalı birşey yapmış oldukları duygusunu yaşamalarına neden olacaktır. Proje Hazırlama ve Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Bu bölümde proje hazırlama ve uygulamada önemli olan ve dikkat edilmesi tavsiye edilen konular maddeler halinde verilmeye çalışılmıştır. • Öğrencilerde proje hazırlamaya ve yapmaya yönelik güven duygusu geliştirilmelidir. Öğrencilerin “biz bunu yapamayız” veya “bunu yapmak çok zor” duygusundan kurtulup “biz bunu başarabiliriz; çünkü yeterli bilgi, beceri ve tutum bizde gelişti” duygusuna sahip olmaları sağlanmalıdır. Bu nedenle proje konuları seçilirken basitten zor olana doğru olmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca daha önce yapılmış ve başarılı bir şekilde tamamlanmış proje örnekleri sınıfa getirilerek öğrencilere gösterilebilir. • Proje çalışmalarıyla öğrencilerin çevrelerindeki problemleri görebilmeleri ve bu problemlere çözüm üretmeye yönelik tutum ve davranışlar geliştirmeleri sağlanmalıdır. Bunun yanında öğrencilerin dikkatleri, içinde yaşadıkları doğal ve beşeri çevreye yöneltilmeli; karşılaşacakları problemleri fark ederek, doğru yöntem ve tekniklerle çözüm üretmeye istekli olmaları sağlanmalıdır. • Coğrafyanın hayattan kopuk ve uzak olmadığı, aksine gündelik hayatın her alanında coğrafi gerçeklerin ve kavramların var olduğu yaklaşımı ile konular seçilmelidir. Öğrencilerede günlük olaylara coğrafi bakış açısıyla yaklaşabilme yönünde bir ufuk açılmalıdır. • Öğrencilere coğrafyayı öğrenmenin sanıldığı gibi sıkıcı ve zor değil aksine eğlenceli ve zevkli olduğu kavratılmalı, coğrafi bilgi kaynaklarına ulaşma ve bunları en iyi şekilde kullanma yolları fark ettirilmelidir. • Öğrencilere derste kazandırılmak istenen; harita, gözlem, arazi çalışması, coğrafî sorgulama, tablo, grafik, diyagram hazırlama ve yorumlama gibi coğrafi becerilerini geliştirecek konular seçilmelidir. • Öğrencilere tek başına ve birlikte çalışma, sistemli, dikkatli, sabırlı ve sorumlu olma, tarafsız gözle bakabilme, inceleme, sorgulama, tartışabilme ve değerlendirme gibi önemli becerilerin kazandırmasına dikkat edilmelidir. • Proje konuları seçilirken ve proje yapılırken öğrenci kapasitesi, okulun ve çevrenin özellikleri ve imkânları dikkate alınmalıdır. Proje Raporu Nasıl Hazırlanır? Rapor, seçilen konu hakkında yapılan her türlü araştırmanın özetidir. Başlangıcından bitişine, proje için toplanan, gözlenen ve ulaşılan bilgileri içerir. Rapor kolay anlaşılır ve düzenli olmalıdır. Konuyla ilgisi olmayan bir insan raporu okuduğunda sırayla neyin, neden ve nasıl yapıldığını, sonunda ne bulunduğunu ve nasıl değerlendirildiği anlayabilmelidir (Altunışık vd., ). Proje boyunca düşünülen, planlanan ve yapılan herşey düzenli olarak yazılırsa, yani günlük tutulursa rapor yazmak çok kolaylaşır. Mümkünse rapor bilgisayarda yazılmalı, bir dosyada sunulmalı ya da el yazısıyla bir deftere yazılmalıdır. Genellikle raporlar sayfa uzunluğundadır. Bilimsel raporlar başlık, içindekiler, özet, giriş, yöntem/araştırma, sonuç/değerlendirme ve kaynaklar gibi bölümlerden oluşabilir (Şekil 2). PROJE RAPORU 1. BAŞLIK 2. İÇİNDEKİLER 3. ÖZET 4. GİRİŞ 5. YÖNTEM-ARAŞTIRMA 6. SONUÇ-DEĞERLENDİRME 7. KAYNAKLAR 8. KATKIDA BULUNANLAR Şekil 2. Proje raporunun içeriği 1- Başlık Başlık bölümünde projenin adı yer alır. Başlık elden geldiğince kısa olmalı ve proje konusunu yansıtan bir başlık kullanılmalıdır. 2- İçindekiler Rapordaki ana başlıkları ve bunların bulunduğu sayfaları gösterir. 3- Özet Özet, bir projenin vitrinidir. Kısaca projenin içinde nelerin olduğunun en özlü ve en çekici şekilde yansıtılmasını amaçlar. Bu bölümde proje ana hatlarıyla tarif edilir. Özet mümkünse bir sayfayı gecmeyecek şekilde, kısa ve öz olarak açıklanır. Projenin adı, amacı, araştırma soruları, kullanılan yöntem ve bulunan sonuçlar yazılır. 4- Giriş Giriş bölümü bu projenin neden seçildiğini ve projenin amacını ifade eder. Projenin seçilmesinin bir nedeni vardır. Araştırmanın giriş bölümünde mutlaka araştırmanın amacı, önemi ve kapsamı (çerçeve) belirtilmelidir. Araştırmada önce hangi sorulara cevap aranacağı ve daha sonra bu sorulara cevap bulamanın niçin önemli olduğu belirtilmelidir. Yani araştırmayı makul kılan gerekçeler açıklanmalıdır. Ayrıca, araştırmanın yol haritasını oluşturmak için araştırma boyunca nelerin ele alınacağının da açıklanması yapılmalıdır. 5- Yöntem-Araştırma Bu bölümde projede kullanılan veri, yöntem ve analizler hakkında bilgi verilir. Projede kullanılan veriler nelerdir? Bu veriler nasıl elde edilebilir? ve Kullanılan veri toplama araçları nelerdir? gibi sorulara yanıt aranmalı, elde edilen verilerin güvenirliliği konusunda bilgi verilmelidir. Çalışmada kullanılan yöntem tanıtılır ve bu yöntemi kullanmadaki süreçler açıklanır. Ayrıca veri elde etme ve yöntemi kullanmada karşılaşılan zorluklar veya kısıtlılıklar varsa bunlar da belirtilir. 6- Sonuç-Değerlendirme Sonuç bölümü bir anlamda projenin varlık nedenidir. Bu sebeple proje sonunda elde edilen sonuçların en kestirme ve en açık şekilde ortaya konması gerekir. Araştırma sonucu ortaya çıkan gerçekler bu bölümde sergilenir. Bu bölümde tablolar, şekiller, grafikler, haritalar ve modeller kullanılabilir. 7- Kaynaklar Proje boyunca kullanılan tüm kaynaklara bu bölümde yerverilir. Kaynaklar kitap, dergi, ansiklopedi gibi yazılı olabilir. Yazılı kaynaklarda kaynağın adı, yazar(lar)ı, kaynağı hangi kurumun bastığı ve basım tarihi bildirilmelidir. Cilt ve sayfa numarası da konulur. Eğer kaynak olarak internet kullandıysa internet adresi belirtilmelidir. Kaynak kişi de olabilir. Eğer kaynak olarak bir kişinin verdiği bilgilerden yararlanılmak isteniyorsa kişinin adı, unvanı ve çalıştığı kurumun adı yazılmalıdır. Bu bölümde başkalarına ait olup, projede kullanılan fikir, düşünce ve malzemelere dair bilgilere, sahiplerinin haklarının teslim edilmesi ve başka projelerde de kullanabilmelerinin sağlanması amacıyla alfabetik bir düzen ve belli bir sistem içersinde yer verilir. 8- Katkıda Bulunanlar Projenin tamamı tek başına yürütülebilir. Ancak çalışmanın fikir aşamaşında, deneyi yaparken ya da malzemeyi temin ederken bazı yardımlar da alınmış olunabilir. Bu bölümde alınan yardımlar için kişilere teşekkür edilmelidir. Coğrafya Dersinde Yapılabilecek Genel Proje Konuları Bu bölümde öğretmen ve öğrencilere fikir verebilmek amacıyla coğrafya ders programında yer alan konular genel proje konuları şeklinde maddeler halinde verilmeye çalışılmıştır. • Yer seçimi konuları (yeni inşa edilecek okul, park, hastane, alışveriş merkezi ve diğer kamu kurumları ve sosyal tesislerin yer seçimleri) ile ilgili proje konuları. • Deprem, kütle hareketleri/heyelân, sel/taşkın gibi doğal âfetlerle (ortaya çıkış nedenleri, verdiği zararlar, âfetlere hazırlık, âfet öncesi, âfet sırasında ve sonrasında yaplılması gereken işler, alınacak önlemler ile) ilgili proje konuları. • Yaşadığımız yerle ilgili olan toprak, su ve havayı kirleten çeşitli kirletici kaynaklarının tespiti, türleri, etkileri ve bunlara karşı alınması gereken önlemleri içeren proje konuları. • Hava, su, toprak ve diğer doğal kaynakların, çevre ile uyumlu, sürdürebilir kaynak kullanımı anlayışı içinde, toplumun ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, uygun teknolojiler kullanarak planlanması ve kullanılması ile ilgili proje konuları. • Yaşadığımız yerle ilgili olarak yaşanan sorunları içeren, coğrafi bilgi ve beceriler kullanılarak sorunların çözümünde önerilerin yapıldığı, sorun tabanlı ve sorun çözmeye yönelik proje konuları. • Coğrafyanın gelişimine katkıda bulunan bilim adamlarının hayatları ve coğrafyaya yaptıkları katkılar ile ilgili proje konuları. • Yeryüzünün herhangi bir bölgesinin (bir ülke, ülke içindeki daha dar alanlı bir bölge veya bir dağ, ova, plato ve havza) fiziki ve beşeri unsurlarının, coğrafyanın prensiplerine bağlı kalınarak tanıtılması ile ilgili proje konuları. • Doğal (hava ve iklim, yer şekilleri, toprak, bitki ve sular) ve beşeri sistemlerin (nüfus, yerleşme, ekonomik faaliyetler, ulaşım ve iletişim, politika, kültür, yönetim ve turizm) oluşum süreçleri, ilişkileri, oluşan sistemler, karşılıklı etkileşimlerin meydana getirdikleri farklılıklar, ilişkiler ve bunların dağılışını konu alan proje konuları. • Harita, gözlem, arazi çalışması, coğrafî sorgulama, tablo, grafik, diyagram hazırlama ve yorumlama, zamanı algılama, değişim ve sürekliliği algılama, kanıt kullanma becerilerini geliştirme ile ilgili proje konuları. Coğrafya Dersinde Yapılabilecek Özel Proje Konuları Genel proje konularından sonra bu bölümde, yukarıdaki genel konular içerisinden daha dar alanlı ve özel proje konusu başlıkları verilmeye çalışılmıştır. Unutulmamalıdır ki, coğrafya derslerinde yapılabilecek proje konuları aşağıda verilenler ile sınırlı değildir. Binlerce proje konusu olabilir. Öğretmen ve öğrencilerimizin bilgi, beceri ve hayal güçleri ile çevrelerinde yaşanan problemler bu konuda yol gösterici olabilir. • Piri Reis´in hayatı, eserleri ve coğrafya bilimine yaptığı katkılar. • Evliya Çelebi´nin seyahatnamesinde şehrimiz • Fotoğraflarla şehrimizin gelişimi • Dünden bugüne İpek Yolu • Avrupa Birliğinin geleceği • yılından sonra Avrupa Birliği ve Türkiye ilişkileri • 17 Ağustos İzmit depremin sonuçları • Bor madeninin dünyada ve ülkemizdeki durumu ve kullanım alanları • Ülkemizin jeotermal enerji potansiyeli ve kullanım alanları • E karayolundaki trafik kazaları ve bunların coğrafi nedenleri • Kaybolan sulak alanlarımıza bir örnek: Sultan sazlığı • Büyük Çekmece gölündeki kirlilik kaynakları ve alınması gerekli önlemler • Şehirler arası otobüs terminali için seçilen yer uygun mu? • Bir doğa harikası olarak Ihlara Vadisi (oluşumu ve gelişimi) • İlimizin turizm potansiyeli • Harita projeksiyonları • Dünyamızı uzaydan gözetleyen gözler; uydular • Uzaktan algılamada kullanılan teknikler ve coğrafyada kullanılışı • Erciyes Dağı nasıl oluştu? • Dalgalar kıyıları nasıl aşındırır? • Biyoçeşitlilik nedir? Bölgemiz biyoceşitliği nedir? • Gerçektende iklim değişiyor mu? • İklim hayatımızı nasıl kontrol ediyor? • Ortadoğuda petrol savaşları • Sınır aşan sular • Ülkemizin su kaynakları ve bunların kullanımı • Kutuplardaki buzular erirse ne olur? • Afrika´daki kuraklık ve açlık • Dünyamız ne kadar daha nüfus barındırabilir? Sonuç Coğrafya öğretiminde gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılan ancak ülkemizde geçmişte üzerinde pek fazla durulmayan proje yönteminin yeni coğrafya öğretim programına girmiş olması önemli bir gelişmedir. Öğrencilerin algı kapasitelerine ve yaşadığımız dünyanın şartlarına uygun olarak coğrafyayı öğretmek çok önemlidir. Ülkemizdeki eğitim sistemi ile coğrafya eğitim ve öğretimi bu konuda daha işin başında sayılır ve alınacak çok yol vardır. Başta coğrafya öğretmeleri bu konuya sahip çıkmalı ve öğrencilerine proje hazırlama konusunda daima yol gösterici olmalıdırlar. Proje çalışmaları coğrafya derslerinin verimli ve eğlenceli geçmesinde öğretmen ve öğrencilere çok önemli fırsatlar sunmaktadır. Projeler sayesinde öğretmenler etkin, verimli ve öğrencilerini hayata hazırlayacak bir öğretim aracını kullanmış olurlar. Öğrenciler ise coğrafi becerilerini geliştirir ve öğrenilen bilgilerin gerçek hayatla ilişkilendirilmesini sağlayan önemli bir aracı öğrenmiş olurlar. Sonuç olarak birçok ülkede yaygın olarak kullanılan ve yeni coğrafya öğretim programında yer alan projelerden geleceğin büyükleri olacak bugünün öğrencileri mahrum bırakılmamalıdır. Kaynaklar Altunışık, R., Coşkun, Recai., Yıldırım, E. & Bayraktaroğlu, S. (). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitabevi. Arıkan, R. (). Araştırma teknikleri ve rapor hazırlama. Asil Ankara: Yayıncılık. Can, T. (). İlköğretim okulları bilim çocuk projeleri, Bilim Çocuk Dergisi, Çepni, S. (). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Üçyol Kültür Merkezi. Eichinger, J. (). Geography fun: Cool activities and projects for young explorers. School Science and Mathematics, Gardner, R. (). Science project ideas about rain. USA: Enslow Publishers. Longley, P., Goodchild, M., Maguire, D., & Rhind, D.(). Geographic Information Systems and Science. John Wiley, Chichester. MEB, (). Coğrafya dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB yayınları. MEB, (). Proje hazırlama dersi öğretim programı. Ankara: MEB yayınları. Nellis, D. (). Technology in geographic education; reflection and future direction. Journal of Geography, 98(1) Özdamar, K. (). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi. Özden, Y. () Eğitimde dönüşüm: Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem. TDK, (). Türk Dil Kurumu yazım kılavuzu. , seafoodplus.info
İklim ve hava durumu arasındaki farklar (Gazete, dergi ve internet haberleri ve görsellerle destekleyerek)
Dünyadaki okyanus akıntıları, özellikleri, etkileri ve harita üzerinde gösterilmesi
PROJE DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİNİ İNDİR:WORD
nest...