Basınç Merkezleri Coğrafya

Bu dersimizde atmosfer basıncı nedir, basınç ile ilgili kavramlar nelerdir. Alçak basınç, yüksek basınç nedir bunların yeryüzündeki dağılışı,Yeryüzündeki sürekli basınç merkezleri, basıncı etkileyen faktörler nelerdir sorularının yanıtlarını arayacağız.

Konu anlatımlarını inceledikten sonra Limit Yayıncılığa ait YGS soru bankasında yer alan Basınç ve Rüzgarlar ile ilgili soru çözüm videolarını sizler için bu sayfada bir oynatma listesi şeklinde yayınlıyorum. Aşağıdaki videoda YGS Coğrafya Limit Soru Bankası Basınç ve Rüzgarlar Testi Çözümlerine Ulaşabilirsiniz.

Atmosfer Basıncı: Havadaki su buharı ve gazların cisimler üzerine uyguladığı ağırlığa denir. Basınç Barometre ile ölçülür.

Basıncı etkileyen faktörler

1. Sıcaklık
2. Dinamik Nedenler
3. Yükselti
4. Yer çekimi
5. Atmosferi oluşturan gazların yoğunluğu.

Normal Basınç değeri milibar dır.

MB = gr

YÜKSEK BASINÇ ve ÖZELLİKLERİ

mb’ dan daha ağırdır.

• Hava kütlesi ağırlaşarak aşağı doğru iner
• ALÇALICI HAVA HAREKETİDİR !
• Merkezden çevreye doğru yayılır
• Yukarıdaki hava kütlesi aşağı doğru hareket edince Buharlaşma yaşanır. Bu yüzden hava açık olur.
• Yağış oluşmaz !
• Karasallık yaşanır.
• Oluştuğu yere ve mevsime göre aşırı sıcak ya da aşırı soğuk olur.
• ANTİ-SİKLON’da denir

ALÇAK BASINÇ ve ÖZELLİKLERİ

• MB’ dan daha hafiftir
• Hava kütlesi hafifler ve aşağıdan yukarıya doğru hareket eder.
• Çevreden merkeze doğru yayılır.
• Aşağıdaki hava kütlesi hafifleyince yukarı doğru hareket eder, yükselen hava kütlesi soğur yoğunlaşır ve yağış bırakır.
• Alçak basınç alanları genellikle yağışlıdır.
• Yükselici hava hareketi de denir.
• SİKLON ‘da denir.

BASINCI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

1. Sıcaklık

Sıcaklıkla basınç ters orantılıdır. Sıcaklık arttıkça basınç azalır. Termik Kaynaklı Basınçlara örnekler;

• Ekvatorda Alçak Basınç, Kutuplarda Yüksek Basınç oluşması
• Yazın Karalarda Alçak Basınç, Denizlerde Yüksek Basınç oluşması
• Kışın Karalarda yüksek basınç, denizlerde alçak basınç oluşması.

1. Yükseklik

Yükselti ile basınç ters orantılıdır. Alçak yerlerde basınç fazla, yüksek yerlerde basınç azdır. Nedeni yüksek yerlerde gaz yoğunluğunun az olması ve atmosferin kalınlığının azalmasıdır. Bu durum sıcaklık ve basınç ilişkisine ters düşer.

1. Yoğunluk

Gaz yoğunluğu azaldıkça basınç azalır.

funduszeue.infoçekimi

Yerçekimi arttıkça basınç artar.

1. Dinamik Etkenler

Dünyanın günlük hareketinden dolayı 30 ve 60 derece enlemlerinde Dinamik Basınç merkezleri oluşmuştur. Oluşan bu basınç merkezleri sıcaklık basınç ilişkisine terstir.

YERYÜZÜNDEKİ SÜREKLİ BASINÇ MERKEZLERİ

• 0 ° Ekvator’da sıcaklığın fazla olmasından dolayı TAB oluşur. Nedeni; dünyanın şeklidir. Burada oluşan TAB aynı zamanda Ekvator ve çevresinde yıl boyunca yağış oluşmasının nedenidir.
• 90 ° Kutuplarda sıcaklığın sürekli düşük olmasından dolayı TYB oluşur nedeni dünyanın şeklidir.
• 30° enlemlerinde sürekli olarak DYB oluşur. Nedeni; Dünyanın günlük hareketidir.Oluşan sürekli DYB dönenceler çevresindeki çöllerin oluşma nedenidir.
• 60° enlemlerinde sürekli olarak DAB oluşur. Nedeni; Dünyanın günlük hareketidir. Burada oluşan DAB aynı zamanda 60° enlemlerinde bol yağış olmasının nedenlerinden birisidir. (Avrupa kıyılarının sürekli yağışlı olmasının diğer nedenleri Gulf-Strem ve Batı rüzgarlardır.)

oluşumlarına Göre Basınç Kuşakları

1. Termik Basınç

• Yeryüzünün ısınıp soğumasıyla oluşan basınç kuşaklarıdır.
• Ekvator üzerinde hava sıcak olduğu için ısınan hava yükselerek alçak basınç alanlarını oluşturur. Kutuplar ise sürekli soğuk olduğu için yüksek basınç alanlarını oluşturur.
• Ekvatoral bölgedeki termik alçak basınç alanlarında hava sürekli yükselerek düzenli yağış bırakırken kutuplardaki termik yüksek basınç alanlarında hava yıl boyu alçaldığı için yağış getirmez.
• Ekvator ve kutuplar haricinde ısınıp soğumaya bağlı olarak kara ve denizler üzerinde de termik basınç alanları oluşur.

2. Dinamik Basınç

• Dünya'nın günlük (eksen) hareketine bağlı olarak oluşan basınç kuşaklarıdır. Ekvatoral bölgede ısınarak yükselen hava kutuplara doğru hareket eder. Bu hereket Dünya'nin dönmesine bağlı olarak dönenceler çevresinde (30° enlemleri) yığılıp birikir ve buralarda dinamik yüksek basınç alanları oluşturur.
• Bu yığılma hareketi bu bölgelerin çölleşmesine neden olur.
• Kutup daireleri (66° 33ı) çevresinde ise kutuplardan gelen soğuk hava ile tropikal kökenli sıcak hava kütleleri karşılaşarak yükselir dinamik alçak basınç alanlarını oluşturur.

UYARI: Dinamik basınç, atmosferde oluştuğu için sıcaklığı doğrudan etkilemez. Bu durumun sebebi, yeryüzünün yerden yansıyan ışınlarla ısınmasıdır.

UYARI: Yükselici hava kütlelerinin görüldüğü alçak basınç kuşakları (0° ve 60°) düzenli ve bol yağış alırken yüksek basınç alanları (30° – 90°) ise kurak ve nemsizdir.

Yeryüzündeki Basınç Dağılışları

• Basınç merkezleri ve oluşan rüzgârların sapmaya uğramasının temel nedeni Dünya'nın günlük hareketidir. Basınç merkezleri ve yarım küresi tespit edilirken sapmanın yönüne bakılması gerekir. Rüzgârlar kuzey yarımkürede sağa güney yarım kürede ise sola doğru sapar.

Coğrafya YGS Hazırlık Konu Anlatımlı Testine Geri Dön