Ettehiyyatü Duası Şafi

Mən demirəm ki, uşaqbazlıq pis şeydir və heç kəs demir ki, uşaqbazlıq pis şeydir. Mən heç müsəlmandan eşitməmisəm ki, uşaqbazlıq pis şeydir və heç bir vaiz indiyədək deməyibdi ki, uşaqbazliq pis şeydir. Və çünki, indiyədək heç kəs deməyibdi ki, uşaqbazlıq pis şeydir, mən də cürət eləmirəm deyəm ki, uşaqbazlıq pis şeydir.
Dünyada çox şey var ki, bəndə bilmir, amma Allah-taala hər bir şeyi bilir. Mən çox da deyirəm ki, firəng milləti ingilis millətindən yaxşıdır, yainki yapon milləti ermənidən yaxşıdır, yainki rus milləti yapon millətindən yaxşıdır, yainki müselman millətləri qeyri-millətlərin hamisindan yaxşıdır, bunlari hərə bir cür başa düşür, amma heç kəs bu işləri necə ki, lazımdır bilmir, çünki heç kəs bu millətləri görməyib və biz özümüz bu barədə bir şey deyə bilmirik, çünki müsəlmandan savayı bir özgə millət görmemişik və görmək də çətindir, çünki millətlərin hərəsi dünyanın bir güşəsindədir.
Biz ancaq müsəlman milletlərini tanıyırıq və bundan savayı bir şey görmürük.
Amma xudavəndi-aləm yuxarıdan aşağı baxanda millətlərin hamısını əl içi kimi görür və çünki görür, əlbət ki yaxşı da tanıyır.
Və xudavəndi-aləm görür ki, cəmi millətlərin heç birinin içində uşaqbazlıq adət deyil, savayı biz müsəlman millətindən.
"Təzə həyat"in 117-ci nömrəsində oxuduq ki, Bakıda bir neçə müsəlman lotusu bir nəfər məktəb uşağını zor ilə basıblar faytona və istəyiblər götürüb qaçsınlar, necə ki qız uşağını müsəlmanlar götürüb qaçırlar.
Yer üzərində deyirlər, çox millətlər var. Amma biz onları görməmişik, çünki bizdən uzaqdırlar, bəlkə elə doğrudan onların içində də belə işlər baş verir. Amma yuxarıda bir Allah var ki, millətlərin hamısını görür və tanıyır.
Xudavəndi-aləm görür ki, millətlərin heç birinin içində uşaqbazlıq adət deyil, savayı müsəlman millətindən.
Nədir bunun səbəbi? Məgər müsəlman içində arvad azdır ki, müsəlmanlar evlənmək istəyəndə arvad tapa bilməyib gedib oğlan uşağı alırlar. Söz yox ki, belə deyil, çünki biz görürük qeyri-millətlərin kişiləri bir arvad tapıb alanda bizim kişiler dördünü alırlar və hələ dördünə qane olmayıb hərdənbir məşğuliyyət üçün bir-iki saatlığa siğə də eləyirlər.
Bu işlərin səbəbini biz bilmirik, amma ucada olan tək Allah söz yox ki, bunun səbəbini bilir və gündə min dəfə üzünü müsəlmanlara tutub yuxarıdan aşağıya deyir:
- Vay, mənim binamus bəndələrim!
Pəs buna nə çarə edək? Dünyada heç bir zad yoxdur ki, onun çarəsi olmasın. Pəs bu uşaqbazlığa nə çarə edək?
Mənim qandığıma görə bunun iki çarəsi var. Məsələn, bir bağın kənarında gedəndə görürük ki, bağda növ-növ ləzzətli və yeməli meyvələr var. Adam bu meyvələri görəndə tamahı düşür və istəyir ki, əlini uzadıb dərsin və yesin. Amma bağın hasarı uca olanda meyvələr görsənmirlər və adamın gözü meyvələrə sataşmır və də tamahı düşmür.
Biz gülüzlü oğlan uşaqlarımızı ötürürük küçəyə ki, məsələn getsin ya məktəbə, ya bazara, yainki qohum-qardaşımızın evinə. Müsəlman kişiləri də oğlan uşaqlarımızı görüb əvvəl xoşlanırlar, tamahlanırlar və axırda başlayırlar uşaqlarımızı kişmiş-noxud ilə tovlamağa. Hələ bəzi kişilərimiz dinməz-söyləməz gülüzlü uşaqlarımızı zornan tutub basır faytona ki, götürüb qaşsın, necə ki, Bakıda eləyirlər.
Aşkar şeydir ki, əgər bizim müsəlman kişilerimiz küçələrdə göyçək uşaqlarımızı görməsələr, nə tamahları düşər, nə də fikirlərinə bir şey gələr.
Bunun çarəsi odur ki, biz bundan sonra oğlan uşaqlarımızı 25 yaşına kimi qoymayaq evdən küçəyə çıxsınlar.
Və əgər bir vacib iş olsa və əgər lazım olsa ki, oğlan uşaqlarımız evdən küçəyə çıxsınlar və bir yana getsinlər, lazımdır ki, oğlan uşaqlarımızın başına çadra kimi, ya dəsmal kimi bir şey örtək ki, küçədə gedən vaxt müsəlman kişileri bunlarin üzünü görməsinlər və bilməsinlər ki, bunların hansı göyçəkdir və hansı çirkindir.
Bunun ikinci çarəsi də budur ki, oğlan uşaqlarımız yeddi-səkkiz yaşa çatan kimi bunlari göndərək Amerika, yainki Yaponiya, Avstraliya, Firəngistan, yainki Rusiya, Lemse, Italiya- xülasə, göndərək elə bir məmləkətə ki, orada müsəlman kişisi olmasın və uşaqlarımız orada qalıb iyirmi beş yaşa çatandan sonra gətirək öz gözəl vətənimizə, gözəl vilayətimizə.
Bu iki çarədən başqa mən dəxi bir çarə bilmirəm".
Celil Memmedquluzade, "Molla Nəsrəddin", 2 oktyabr, 1907.