Trablusgarp Savasi Sonuclari

Trablusgarp Savaşı&#;nın Nedenleri

Siyasal birliğini yüzyılın sonlarına doğru kurmuş olan İtalya, Kuzey Afrika’daki Osmanlı eyaleti olan Trablusgarp’ı (bugünkü Libya) kendi ekonomik çıkarları için sömürge hâline getirmek istemiştir. İtalya’nın bu amaca ulaşmak için attığı ilk adım, Fransa ile yılında yapmış olduğu bir anlaşmadır. Bu anlaşmaya göre İtalya, Fransa’nın Fas’taki nüfuzunu tanıyacak; buna karşılık Fransa’da İtalya’nın Trablusgarp üzerindeki nüfuzunu tanıyacaktı.

Bu anlaşmanın ardından sırasıyla yılında İngiltere, ’de Avusturya ve ’da da Rusya İtalya’nın Trablusgarp üzerindeki çıkarlarını tanımıştır. Böylece İtalyanlar Trablusgarp’a yerleşmek için gerekli olan uluslararası altyapıyı oluşturduklarını düşünerek harekete geçmişlerdir.

Trablusgarp Savaşı&#;nın Başlaması

İtalya&#;nın Trablusgarp&#;ı işgal etmek için öne sürdüğü bahane, Trablusgarp’taki Türk subayların yerli ahaliyi burada yaşayan İtalyanlar aleyhine kışkırttığıdır. İtalya 23 İtalya, Eylül ’de Osmanlı Devleti’ne verdiği bir ültimatomla bu konuda gereğinin yapılmasını istemiştir. Osmanlı Hükûmeti ise 26 Eylül tarihindeki cevap notasıyla, bu iddiayı reddetmiştir.

Bu cevap üzerine İtalya, 28 Eylül’de Bab-ı Ali’ye 24 saatlik bir ültimatom vererek İtalya’nın Trablusgarp’ı işgal edeceğini bildirmiş ve 29 Eylül tarihinde Osmanlı’ya savaş açtığını ilan etmiştir. Öte yandan Osmanlı Devleti için Trablusgarp’daki durumlar hiç de iyi değildir. Zira resmî belgelere göre Trablusgarp’taki düzenli birliklerin miktarı sadece kadardır.

Her ne kadar Meşrutiyet’le birlikte Trablusgarp mecburi askerlik kapsamına alınmış olsa da; askerlik çağında bulunan kişiden sadece ’ü hizmete alınabilmiştir. Ayrıca Trablusgarp’ta bir savaş için gerekli olan erzak, cephane, sağlık tesisleri vb. donanımlar da yoktur. Öte yandan Trablusgarp’a asker göndermek için donanmanın durumu da hiç iç açıcı değildir.

Tüm bu koşullar altında 29 Eylül’de Trablus önlerine gelen İtalyan donanması, 3 Ekim’de burayı bombardımana tutmuştur. Kıyı şeridini kolaylıkla ele geçiren İtalyanlar, içerilere doğru ilerlemeye başladıklarında karşı tarafın içinde bulunduğu tüm olumsuz koşullara rağmen ciddi bir direniş sergilediğini görmüşlerdir.

Donanmanın güçsüzlüğü ve Çanakkale Boğazı’nın İtalyan donanması tarafından kapatılmış olması nedeniyle karadan asker göndermek isteyen Osmanlı, bu kez de İngiliz idaresindeki Mısır’ın tarafsızlığını ilan etmesinden dolayı bundan vazgeçmek zorunda kalmıştır.

İşte böylesi bir ortamda Enver Bey ile Fethi (Okyar) ve Mustafa Kemal (Atatürk) gibi subaylar, Trablusgarp’ın bölgesel kaynaklarla savunulacağı konusunda fikir birliğine vararak Harbiye Nezareti nezdinde gerekli girişimlerde bulunmuşlar ve gizli bir şekilde Trablusgarp’a gitmişlerdir.

Hamdi takma adını kullanan Enver Bey ilk kafile ile Trablusgarp’a gitmiş. Mustafa Kemal ise gazeteci Şerif takma adıyla 8 Ekim ’de yola çıkarak 19 Ekim’de İskenderiye’ye varmıştır. Buradan önce Tobruk’a, ardından da Derne’ye geçmiştir.

Nihayetinde Enver ve Mustafa Kemal gibi Osmanlı subaylarının da katılmasıyla Derne’de, Bingazi’de ve Tobruk’ta İtalyanlara karşı başarılı savaşlar yapılmış ve İtalyan kuvvetlerinin iç kesimlere girmeleri engellenmiştir. Ancak, tam bu sırada Balkan Savaşı’nın başlaması Osmanlı Devleti’nin bu yöredeki subaylarını geri çağırmasına sebep olmuş, başarılı mücadele subayların ayrılmasıyla sekteye uğramıştır.

Trablusgarp Savaşı&#;nın Sonuçları

Sonuç olarak, Ekim ’de imzalanan Uşi Anlaşması’yla Trablusgarp İtalya&#;ya bırakılmış; böylece Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp egemenliği sona ermiş ve Kuzey Afrika’daki siyasi varlığı son bulmuştur. Trablusgarp Savaşı’nın en önemli sonuçlarından biri hiç kuşkusuz, bu savaşın Mustafa Kemal ve arkadaşlarının çetin şartlar altında geçirdikleri ilk savaş stajı olmasıdır.

Milli Mücadele’nin komutanları bu savaşta, komutası altındaki askerlerle beraber olma, disiplin sağlama, otorite kurma, başkalarını ateş altında idare etme ve yokluklar içinde dayanma gibi kabiliyetlerini deneyerek geliştirmişlerdir.

Nitekim Mustafa Kemal bu savaşın ardından 14 Kasım ’de binbaşılığa terfi etmiş; Enver ise 23 Mayıs ’de yarbaylığa terfi etmiştir.

İtalyan donanması, henüz İtalya Osmanlı Devleti’ne savaş açmamışken, 27 Eylül’de Trablus önlerine gelmişti. 20 Ekim’e kadar İtalyanlar, Türk Afrikası kıyılarının önemli noktalarını ele geçirmiş bulunuyorlardı. Savaş, yıllarında Osmanlı ile İtalya arasında gerçekleşti. Bu savaşa, Trablusgarp Savaşı denmesinin nedeni konum olarak Trablusgarp’a yakın olmasıdır. Kasım ’de İtalyanlar Çanakkale Boğazı’na saldırmak için hazırlıklar yaptılar. Amaçları yeni hammadde arayışı olmasıydı. Trablusgarp Savaşı’nın nedenleri arasında bu ülkenin arayışları da yer alır. Trablusgarp Savaşı’nın nedenleri ve sonuçları ile ilgili detaylara haberimizden ulaşabilirsiniz…

TRABLUSGARP SAVAŞI’NIN NEDENLERİ

İtalya’nın ham madde ve Pazar araması,

Trablusgarp’ın İtalya’ya yakın olması,

İtalya’nın Trablusgarp’ın geri bırakıldığını ve Hristiyanlara kötü davranıldığını iddia etmesi,

Büyük devletlerin İtalya’yı yanlarına çekmek istemeleri,

Osmanlı Devleti’nin bölge ile kara bağlantısının olmaması ve donanmasının yetersiz olması,

TRABLUSGARP SAVAŞI’NIN SONUÇLARI

Osmanlı Devleti, kuzey Afrika’daki son toprak parçasını da kaybetmiştir.

Yunanistan’ın On İki Ada’yı işgal etme ihtimaline karşılık, On İki Ada geçici olarak İtalya’ya bırakılmıştır.

Osmanlı Devleti, halifeliğin siyasi gücünü kullanarak bölge halkıyla dini ve kültürel bağlarını sürdürmek istemiştir.

Trablusgarp Mustafa Kemal’in ilk savaşıdır. Mustafa Kemal, binbaşılığa yükseltilmiştir.

Bu yazımızda Hasta Adam karşısında diplomatik bir italyan başarısı örneği olan Trablusgarp Savaşı hakkında bilgilere yer verdik.

Trablusgarp Savaşı Nedenleri

yüzyılın başlarından itibaren yaşanan güç kaybının devletin geleceğini muallakta bırakacak boyutlara ulaştığı Osmanlı Devleti, ayakta kalabilmek ve eski kuvvetini yeniden kazanabilmek amacı ile askeri, eğitim ve diplomasi gibi birçok alanda reformlar yaparak çağa ayak uydurmaya çalışmıştır. Bu reformların devamı niteliğinde olan Tanzimat ve Islahat Fermanları ile Avrupa başta olmak üzere diğer devletlerin Osmanlı’nın içişlerine karışması engellenmeye çalışılmıştır. Bu amaca ulaşmak için azınlıklara verilen haklar artırılmıştır. Ne yazık ki Islahat Fermanı’nın yayınlanmasının ardından beklenenin aksine dış güçlerin devlet üzerindeki baskısı artmıştır. Buna karşın Islahat Fermanı’nın yayınlandığı dönemde devam etmekte olan Paris Barış Konferansı’ndan alınan sonucun Osmanlı Devleti’nin lehine olmasına katkıda bulunduğu söylenebilir. Bu konferansın sonunda imzalanan Paris Antlaşması ile Osmanlı Devleti, bir Avrupa ülkesi kabul edilmiş, geçici bir süreliğine İngiltere ve Fransa gibi devletler ile ilişkileri sağlamlaştırılmıştır.

Diğer yandan, Paris Barış Konferansı’nın ardından Avrupa’da gerçekleşen olaylara bakıldığında Alman ve İtalyan Milli birliklerinin kurulduğu anlaşılır. Ayrıca bu iki devletin de güçlenmek için çaba harcadığı görülür. Hızla kuvvetlenen Almanya ve bundan rahatsız olan İngiltere arasında İtalya, dönem boyunca bir tarafsızlık politikası yürütmüştür. Avrupa’nın büyük güçlerinin çatışmalarından yararlanarak sömürgeci tutumunu sürdürmek için uğraşmıştır. Bu amaca yönelik olarak gizli antlaşmalar ile Mısır’ı alan İngiltere ve Tunus’a yerleşen Fransa’nın yanında Trablusgarp ve Bingazi’yi sömürgesi ilan ettirmiştir. Osmanlı Devleti’nin, Avrupa’daki güçlü devletlerin Trablusgarp ve Bingazi’yi İtalya’ya vaat ettiğinden hiç haberi olmamıştır.

Trablusgarp Savaşı Ne Zaman ve Nerede Oldu?

İmzalanan antlaşmaların ardından İtalya, Trablusgarp’a saldırmak için uygun zamanı beklemeye başlamıştır. Fakat zamanın iktidar partisi olan İttihat ve Terakki Cemiyeti’nden Vali Recep Paşa, şüphelerinden dolayı İtalyan uyruklu kişi ve kuruluşlara karşı tavır alarak İtalya’yı engellemeye çalışmaktaydı. Ticari açıdan Trablusgarp’ta yer edinmeye başlayan Banco di Roma, bu sebeple büyük zarara uğradı. İtalya Hükümeti, yılının temmuz ayından itibaren Osmanlı Devleti’nin bu politikayı devam ettirmesi durumunda iki devletin ilişkilerinin kötü etkileneceğini müttefikleri yoluyla belirtmiştir. İtalya’nın Trablusgarp bölgesi için bir talebi de Vali Recep Paşa’nın görevden alınmasıydı, gerekçe ise İtalyan çıkarlarına devamlı karşı çıkmasıydı. Vali Recep Paşa Ağustos ’de görevden alınmıştır. Eylül ayına gelindiğinde İtalya, Almanya ve Avusturya’nın da onayını almış, askeri hazırlıklarını tamamlamıştı. Artık tek gereken kuşatmayı, dolayısıyla savaşı başlatmak için bir bahaneydi.

Nihayet 28 Eylül ’de Osmanlı Devleti’ne Trablusgarp ve Bingazi’yi uygarlıktan mahrum bıraktığı öne sürülmüş. Bu yerlerdeki İtalyanlara eşit davranılmadığı gerekçesiyle 24 saatlik ültimatom verildi. İtalya’nın bu bölgeleri işgale karar verdiği, acilen boşaltılması gerektiği belirtildi. İtalya’nın istekleri Osmanlı devleti tarafından reddedildi fakat görüşmelere hazır olunduğu belirtildi. Reddin hemen ardından İtalya Osmanlı Devleti’ne savaş açtığını bildirdi ve Trablusgarp ve Bingazi’de İtalyan saldırıları 29 Eylül ’de başladı.

Trablusgarp Savaşı&#;nda Osmanlı Devleti&#;nin Tutumu

Osmanlı Devleti, İtalya’nın savaş ilan etmesi üzerin durumu sonuçlandırmak için üç ana seçenek öngörmüştür. Uygulanması düşünülen ilk çözüm sorunu diplomatik yollarla çözmekti. Bu seçeneğin işe yaramaması durumunda İtalya’ya birtakım tavizler verilerek uzlaşma aranacaktır. Son çare olarak ise Trablusgarp ve Bingazi toprakları eldeki imkanların elverdiği kadar savunulacaktı. Uzlaşma çalışmalarının hiçbir şekilde işe yaramaması sonucunda Osmanlı Devleti, içinde Mustafa Kemal, Enver Paşa ve Fethi Bey’in de bulunduğu gönüllü ordu mensuplarını bu bölgeye yollamıştır.

O dönemde İttihat ve Terakki Cemiyeti ile sık sık fikir ayrılıklarına düştüğü için dolaylı olarak Avrupa Devletlerinin de gözüne çarpan ve fiilen işsiz bırakılan Mustafa Kemal’in diğer silah arkadaşları gibi Mısır üzerinden Trablusgarp’a gitmesine İngiltere tarafından izin verilmemiştir. Partinin önde gelen subaylarına yaranma amacı içerisinde olan Harbiye Nazırı Şevket Paşa’nın da itirazlarına rağmen gitmekte direten Mustafa Kemal, partinin onayını almıştır. Fakat Mısır üzerinden farklı bir kılıkta gizlice geçebilmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra kendisine bu dönemdeki tutumunun sebepleri sorulduğunda o zamanlarda da Trablusgarp Savaşı’nın olumlu sonuçlanmayacağını söylemiştir. Asıl darbenin batıdan geleceğini öngörebildiğini, fakat partideki yerini güvence altına almak için bu savaşa gönüllü olarak gitmek durumunda kaldığını belirtmiştir.

Trablusgarp Savaşı&#;nda Mustafa Kemal Atatürk

Mustafa Kemal’in Derne ve Tobruk’ta, Enver Paşa’nın Bingazi’de aldığı başarıların ardından İtalya ’de Çanakkale Boğazı’nı bombalamış, boğazı geçememiştir. Fakat 16 Mayıs’ta Rodos’un, 20 Mayıs’ta ise 12 Ada’nın kontrolünü ele geçirmiştir. Dönemin dışişleri bakanı Giolitti bu işgallerin amacı, savaşı Osmanlı Devleti’nin daha hassas olduğu bölgelere taşımaktı. Ayrıca mühimmat ulaşımını kolaylaştırmaktır. 8 Ekim ’de başlayan Balkan Savaşı’na katılabilmek amacıyla Derne Komutanı Mustafa Kemal ve Binbaşı Nuri Bey, 13 Kasım ’de Trablusgarp’tan ayrılma izni istediler. Daha sonra Mısır üzerinden geçerek batıya ilerlediler.

Trablusgarp Savaşı Sonuçları ve Uşi Antlaşması

Balkan Savaşı’nın başlamasıyla barış ilan etmek durumunda kalan Osmanlı Devleti, aynı gün İtalya ile masaya oturarak Uşi Antlaşması’nı imzalamıştır. Bu antlaşmaya göre Trablusgarp ve Bingazi Kalıcı olarak, Rodos ve 12 Ada ise Balkan Savaşı’nın bitimine kadar İtalya’ya bırakılmıştır. Uşi Antlaşması’nın 12 Ada üzerine olan maddeleri, ileride adalar üzerine birçok çatışma yaşayacak olan Osmanlı Devleti ve Yunanistan’ın yanına İtalya’nın da eklenmesine vesile olmuştur.

İtalya, ’de siyasi birliğini sağlamasının ardından İngiltere ve Fransa gibi güçlü bir Avrupa Devleti olmanın yolunun sömürgeler edinmekten geçtiğini düşünmüştür. Gizli antlaşmalar imzalayarak Mısır’ı alan İngiltere ve Tunus’a yerleşen Fransa’nın yanında Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki son toprakları Trablusgarp ve Bingazi’yi kendisine ayırmıştır. Bu anlaşmalardan haber olmayan Osmanlı Devleti, bir süre baskılarını arttıran İtalya’ya tavizler vererek durumu düzeltmeye çalışmıştır. Fakat 29 Eylül ’de savaş ilan edilmesi sonucunda bu toprakları savunmak durumunda kalmıştır.

Trablusgarp Savaşı Önemi

Mustafa Kemal ve Enver Paşa gibi gönüllülerin burada elde ettikleri başarılara rağmen Ekim ’de Balkan Savaşı’nın başlaması Osmanlı Devleti’ni Trablusgarp ve Bingazi’den çekilmiştir. Uşi Antlaşması’nı imzalamaya mecbur bırakmıştır. Bu antlaşma sonucunda Trablusgarp, Bingazi ve 12 Ada İtalya’nın kontrolüne geçmiştir. Trablusgarp Savaşı ve Uşi Antlaşması, son dönemlerini yaşayan ve Avrupa tarafından Hasta Adam olarak adlandırılan Osmanlı Devleti’nin yalnızca askeri açıdan değil, aynı zamanda diplomatik olarak da zayıflayarak başarısız duruma düştüğünü göstermektedir. Öyle ki, bazı kaynaklarda Trablusgarp Savaşı, “cephede kazanılan savaşın masa başında kaybedilmesi” olarak nitelendirilmektedir.