2007 En Popüler Şarkılar
KIŞ , 9(2) Karabiber vd. edilmişti. Söz konusu baskınlığın temel ● Vokal teknikleri (çoğunlukla sebeplerinden biri elbette ki kullanılan süslemeler ve nağme bölgeleri) modal dizilerin kendi yapılarından (aralıklarından) kaynaklanmaktadır. ● Bağlayıcı, belirgin ritmik kurgular Diğer yandan minör eğilimin sosyal, kültürel ya da psikolojik açıdan herhangi Diğer yandan, yerel müzik sermayesinin bir durumu ifade edip etmediği konusu yanı sıra küresel müzik kültürünün ve düşündürücüdür. endüstriyel eğilimlerinin de şarkılar üzerinde etkisi olması kaçınılmazdır. Bunların yanı sıra, minör ya da majör Popüler müziklerin küresel ölçekteki karakterdeki bir müziğin dinleyici endüstriyel özellikleri; prodüksiyon nazarında hangi duyguları uyandırdığı da ve promosyon şekilleri; toplumsal, tartışmalı bir konudur. Ancak genel kanı ekonomik ve simgesel sermayelerinin müziksel deneyimleri ya da bilgilerinden neleri içerdiği elbette ki bambaşka bir bağımsız olarak dinleyicilerin majör konudur. Ancak, incelenen örneklemin tonlarda pozitif, minörlerde ise negatif birtakım konularda dünya ölçeğindeki bir duygusal eğilimler gösterdiği bazı eğilimlerden etkilendiği görülmüştür. yönündedir (Parncutt, , s. ). Yine de bu ölçüt tek başına yeterli Müziksel analizler üzerinden elde edilen olmayabilir. Hatta, tempo, majör ya tüm bulgu ve yorumlar, Türkiye’deki da minör karakterden daha etkin bir popüler müzik üretiminin öncelikli rol üstlenebilir. Genel kabul, hızlı olarak yerel, kısmen de küresel eğilimler temponun olumlu, pozitif duygularla; üzerinden şekillendiği yönündedir. ağır temponun ise negatif duygularla Bu eğilimlerin endüstriyel ilişkiler ve ilişkili olduğu yönündedir (Rigg, , s. beklentiler bağlamında “tipik” olanın ). Dolayısıyla hızlı çalınan bir minör yeniden üretimine yol açtığı, bunun da müzik, yavaş çalınan bir majör müziğe tür, içerik, besteci, şarkıcı, tempo, mod, oranla daha fazla pozitif düşünceler, ton, orkestra vb. etkenlere bakılmaksızın duygular uyandırabilir. Başka bir deyişle, önemli bir “benzeşme, aynılaşma” hızlı minörler de negatif göndermelerin sonucunu doğurduğu görülmüştür. dışında duygusal çağrışımlar yapabilir. Örneklemdeki hızlı şarkıların aynı zamanda minör olması bunun tipik bir göstergesidir. Analizler neticesinde örneklemin genel olarak yerel müzik sermayesine sıklıkla başvurduğu; buradan edindiği ögeleri yeniden işlediği üzerinde yer yer durulmuştu. Bu noktada, söz konusu etkileri sıralayarak netleştirmek yerinde olacaktır: ● Dizisel/modal uygulamalar Türkiye popüler müziğinin salt müziksel eğilimleri Kaynakça Özkan, İ. H. (). Türk musikisi Attali, J. (). Gürültüden müziğe. nazariyatı ve usulleri. İstanbul: Ötüken İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Yayınları. Büyüköztürk, Ş. vd. (). Bilimsel Parncutt, R. (). The emotional araştırma yöntemleri, Pegem Akademi, connotations of major versus minor Ankara. tonality: One or more origins? Musicae Scientiae18(3), Ekiz. D. (). Bilimsel araştırma doi/ yöntemleri, Anı Yayıncılık, Ankara. Rigg, M. G. (). Speed as a determiner İlerici, K. (). Bestecilik bakımından of musical mood. Journal of Experimental Türk müziği ve armonisi. İstanbul: Millî Psychology27(5), Eğitim Basımevi. Schreuder, H. T., Gregoire, T. G., & Weyer, Kanat, E. (). Kültürel Etkileşim J. P. () For What Applications can Örneği Olarak Melfûf Usulü ve Stüdyo Probability and Non-Probability Sampling Kayıtlarında Çalınışı. Ahenk Müzikoloji be Used?, Environmental Monitoring and Dergisi. Erişim: seafoodplus.info Assessment, 66 (3), s. tr/tr/download/article-file/ Teddlie, C., & Yu, F. () Mixed Method Kantemiroğlu, D. (). Kitabu ‘ilmi’l- Sampling: A Typology With Examples, musiki ‘ala vechi’l-hurufat. İstanbul: Journal of Mixed Methods Research, 1 Yapı Kredi Yayınları. (7), s. 77– Karahasanoğlu, S. (). Cultural and Historical Unity in Mediterranean Music. Humanities and Social Sciences Review, ISSN :: 05(02)–66 Kutluğ, Y. F. (). Türk musikisinde makamlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Manuel, P. (). Modal Harmony in Andulusian Eastern European and Turkish Syncretic Musics. Yearbook of Traditional Music (21), Erişim: https://www. seafoodplus.info?origin=JSTOR- pdf&seq=1 Orhunbilge, N. (). Örnekleme yöntemleri ve hipotez testleri, Avciol Basım Yayın, İstanbul. Rast MÜZİKOLOJİ DERGİSİ KIŞ , 9(2) Karabiber vd. Şekil 1. Kürdî dizisi Bir diğer göze çarpan konu, kürdî makamından çok az eser vardır. Tanburi makamının Türk müziği geleneğinde Refik Fersan, makamı canlandırmak için çokça rağbet görmeyen bir makam olduğu bir peşrev yapmışsa da musikiciler bu tespitidir. Kutluğ, konuyla ilgili olarak makamı nedense pek kullanmamışlardır” şunları söyler: “Bugün elimizde Kürdî (Kutluğ, , s. ). Şekil 2. Frigyen modu Diğer yandan, kürdî dizisine oldukça bahsedilen çekinceler sebebiyle sınırlı benzeyen frigyen modu (Şekil 53), işleniş kalmıştır. Dolayısıyla, literatürdeki bakımından çeşitli müzik kültürlerinde makam tariflerine en çok benzeyen farklılıklar gösterse de özellikle orta örnekler seçilmeye çalışılmıştır. çağdan günümüze kadar sıkça kullanılan modlar arasında olmuştur (Powers, , Tablo Makam kullanımı s. ). Söz konusu modal yapının İspanyol müziklerinde de sıkça kullanılması, hatta Makam % İspanyol halk müziklerinin endüstriyel müzik alanında da kendine yer etmiş Yok olması ayrıca irdelenmesi gereken bir Hicâz durumdur. Hüseynî Makam Kullanımı Uşşak Makamsal özellikler ve makamsal ögelere Minör pentatonik dair bulgular, modal kullanım bölümünde Şekil 3. Hicâz makamı dizisi Türkiye popüler müziğinin salt müziksel eğilimleri Örnekler içerisinde en sık rastlanan Hicâzda kullanılan perdeler, hüseynî hicâz makamı (Şekil 54) makam tarifi ya da uşşak gibi makamlara nispeten bakımından en uyuşumlu örnek olmuştur. tampere sistemdeki perde frekanslarına Makamın seyri, genişlemesi, karar ve daha yakındır. güçlü perde özellikleri bu uyuşuma dâhildir. Özkan, makamın seyrini inici- Hüseynî ve uşşak makamlarının çıkıcı, bazen de çıkıcı olarak belirtmiş; örnekler içerisindeki toplam oranı % dizinin hem tiz hem de pes taraftan olarak belirlenmiştir. Bu durum, ses genişleyebileceğinin altını çizmiş sistemi bakımından önemlidir. Zira, bu ve güçlü perdesi olarak Re’yi ifade makamlardaki bazı perdeler frekans etmiştir (Özkan, , s. ). Söz olarak hicazdaki gibi tampere sistemin konusu uyuşumun bir diğer sebebi de perdelerine yakın değildirler. Her iki perdeler, daha doğrusu perde sistemidir. makamın ikinci derecesi olan Si koma Örneklemi oluşturan şarkıların büyük bemolü (segâh perdesi) bu makamlar çoğunluğu, hicâz içerenlerin ise tamamı için oldukça karakteristiktir. tampere sistemde icra edilmiştir. Şekil 4. Uşşak makamı dizisi Diğer yandan, dizisel olarak hüseynî düşülmüş bir makamdır. Örneğin, ve uşşak makamları birbirlerine Kemal İlerici ana dizi olarak belirlediği benzemektedir. Ancak, makamsal hüseynî makamının bütün Türk dizilerini müziğin diğer temel özellikleri sebebiyle barındırdığını; halkın sevdiği, beğendiği birbirlerinden ayrılırlar. Örneğin, uşşak uzun ve kırık havaların çoğunluğunun makamının (Şekil 55) güçlü perdesi Re hüseynî olduğunu söylemektedir (İlerici, iken, hüseynîde Mi’dir. Ayrıca uşşak , s. 1). İlginç bir şekilde, yine makamı çıkıcı bir seyir yaparken, hüseynî benzer bir yaklaşım ile Kantemiroğlu da inici-çıkıcı bir seyir karakteri gösterir. edvarında hüseynî makamının oldukça önemli olduğunu, hatta, hüseynîyi diğer Hüseynî makamı (Şekil 56) gerek klasik tüm makamlardan değerli bulduğunu Türk müziği gerek Türk halk müziği ifade etmiştir (Kantemiroğlu, , s. açısından sıkça karşılaşılan ve yer yer 62). teorik çalışmalarda oldukça üzerine Şekil 5. Hüseynî makamı dizisi Rast MÜZİKOLOJİ DERGİSİ
nest...