Komagene Imparatorlugunun Baskenti

kaynağı değiştir]

Luvi Dönemi'ne ait pek bir bilgi kalmamıştır. Ancak Luvilerin Hint-Avrupa kökenli bir topluluk olmaları ve Apollon isminin Luvice olması, onların Aryan inanışı Proto-Hint-Avrupa kökenli inanışına dair inançlara sahip oldukları düşünülmektedir.

Kommagene Dönemi kültürü[değiştir kaynağı değiştir]

Hititler ile tarih sahnesine çıkan bölge sonraki yıllarda, özellikle MÖ civarında Hitit-Mitanni mücadelesine sahne oldu. Hitit ülkesi, Deniz Halkı denilen grup başta olmak üzere kuzeyli istilacıların baskıları sonucu yıkılınca Geç Hitit devleti ortaya çıkar.

Önceleri Hitit Devleti'nin kontrolünde olan bölge Hititlerin merkezi yönetiminin yıkılmasıyla sonraki zamanlarda, Kummuh (veya Kummuhu, Qummuh, Qumahai, Kummukh) adıyla anılan bu bölge, bağımsız hareket etmeye başlamıştır. Ancak büyük güçler arasında denge politikası izlediğinden er geç diğer Geç Hitit devletleri gibi Asur güdümünde olmaktan da kurtulamamıştır. Bu krallığın aynı adı taşıyan başkenti, bugün Atatürk Baraj Gölü'nün altında kalan Samosata(Samsat) Höyük'tür. Bu şehir doğu ve batı arasında önemli bir nehir olan Fırat Nehri'nin ender geçiş verdiği bir yerlerden biridir. Kummuh Krallığı’nın sınırları bugün hemen hemen Adıyaman ili sınırları ile örtüşür.

Bölge ilk kez MÖ ’da Kummuh kralı Katazili’nin Yeni Asur İmparatorluğu’na vergi ödediği bilinir. Kummuh, Patin Kralı Lubarna ile birlikte Assur hükümdarı II. Aşurnasirpal'e vergi ödeyip karşılığında korunma edinen sayısız küçük krallıktan sadece biriydi. Bu göreli tek taraflı ilişkinin varlığı Kahramanmaraş Müzesi’nde bulunan Pazarcık Anıtı'ndaki yazıt ile kanıtlanır.

III. Şalmanezer'in MÖ yılında vergisini ödemek istemeyen Gurgum kralı Mutallu'nun üzerine bir sefer düzenlemiştir. Bu sırada Kummuh Kralı Katazili de Gurgum'u açıktan olmasa da ona yakın durmaktadır. III. Şalmanezer, bölgeye geldiğinde ise iki ülke de savaşsız teslim olur. Katazili'den sonra Kundaşpi de Asur'a haraç ödemeye devam eder.

Daha sonra Asur'un aldığı yüksek vergilerden dolayı içinde Kummuh'un da olduğu sekiz devlet isyan eder ve MÖ ’de Asur kralı olan III. Adad-nirari, sekiz kralın oluşturduğu ittifaka karşı bir sefer düzenler. İttifakı yenerek bu devletleri tekrar etkisi altına alır ancak yıkmaz. Bu olaydan birkaç sene sonra III. Adad-nirari, Kummuh Kralı Uşpilulume ile Gurgum (Kahramanmaraş civarı) kralı Palalam oğlu Kalparunda arasındaki sınır sorununu, Kummuh lehine yeniden düzenler. MÖ dolaylarında MÖ seferine neden olan ittifaktan bir kez daha bahsedilir. Bu defa ittifakı oluşturanların arasında Gurgum da katılır.^[2]

Sonraki çağlarda bu bölgeye ve bölgeye hakim olan krallığa “Kommagene” adının verilmesi veya bu şekilde adlandırılmasının kökeninde Geç Hitit devletçiği olan "Kummuh" adının söz ve ağızda değiştirilerek Hellenize olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.

Asur ve Urartu İmparatorlukları Dönemi[değiştir kaynağı değiştir]

Krallık birçok kültürün kesişim noktasındaydı. Batıda Kilikya, kuzeyde Kapadokya gibi Helenistik komşularının yanı sıra doğuda Persler ve Ermeniler, güneyde çeşitli Sami toplulukları vardı.

Luvi Dönemi kültürü[değiştir kaynağı değiştir]

I. yüzyılın ilk yıllarında Roma İmparatorluğu'nun doğu bölgelerinde karışıklıklar çıkmıştı ve bu karışıklıkların üstesinden gelinmesi gerekiyordu. Germanicus büyük yetkilerle bu sefer Doğu’ya gönderildi. Bu sırada III Antiokhos'un MS 17 yılında ölümünden sonra, nedeni pek net olmayan bir dizi siyasi karmaşa yüzünden -belki de Roma'nın sadece öyle istemesi yüzünden- bölge Tiberius zamanında Romalılar'ın eline geçti. Böylece Kapadokya Krallığı ile beraber ve Kommagene Krallığı da Roma eyaleti yapılarak MS 17 yılında Roma İmparatorluğu'nun egemenliğine girerek bağımsızlığını kaybetti. Bölgenin yönetimi dört lejyondan oluşan orduyla birlikte Vali Gnaeus Calpurnius Piso'ya verildi. Piso, bu görevi MS 19 yılına kadar sürdürdü. Josephus'a göre Roma hakimiyeti, yerel soylular tarafından desteklendi ancak eskisi gibi krallarının altında kalmayı tercih eden sıradan halk kitlesi tarafından karşı çıkıldı. Tacitus ise soylular arasında Romalıların daha çok tercih edildiğini ancak bir kısmın da kraliyetin devam etmesini istediğini ifade eder.

Bölge MS 19 ve MS 38 yılları arasında Roma'nın yönetiminde kaldı. MS 38 yılında Caligula, Kilikya'da bulunan III. Antiochus'un oğlu IV. Antiochus'u kral ilan etti ve ona Kommagene Bölgesi'ne ilave olarak Kilikya'nın vahşi alanlarını da yönetmesi için izin verdi. IV. Antiochus'un yönettiği Kommagene Krallığı, o dönem içerisinde Roma'nın tek bağımlı devletiydi. MS 41 yılında Caligula'nın tahttan indirilmesi ve yerine Claudius'un getirilmesiyle Kommagene'nin durumu tekrar tartışıldı ancak büyük oranda durumu korundu. IV. Antiochus, bağımsızlığını korumak için diplomatik adımlar atıyordu ve hem Romalılara hem de Perslere yakın davranıyordu. Bu yüzden hem Helen hem de Pers kökenli Iotape ile evlendi.

MS 72 yılında, iki yıl önce Yahudiye'nin ve Kudüs'ün fethini tamamladığından bölgede olan Titus Flavius Vespasianus döneminde Kommagene Krallığı, Suriye Valisi Lucius Caesennius Paetus'un imparatora verdiği raporda "IV. Antiochus'un Romalılara isyan etmek üzere olduğu ve Partlarla komplo düzenlediği" yazıldı ve iddia edildi. Bunun üzerine VI. Ferrera Lejyonu bölgeye sevk edildi. Samosata veya herhangi bir yerleim yerinde bir halk direnişi olmadı. IV. Antiochus'un oğulları Epiphanes ve Callinicus, Romalılara karşı emrindeki adamlarla yaklaşık bir gün veya bir günden kısa süren ve yenilgiyle sonuçlanan bir savaş gerçekleştirdi ve ardından IV. Antiochus teslim oldu. IV. Antiochus Partlara kaçtı. Ardıllarının da yaşamasına izin verilerek zorunlu sürgüne yollandılar. MS 72 yılında Kommagene Krallığı'na son verilerek bölge, Kilikya ve Suriye eyaletlerinin birleştirilmesiyle oluşan yeni Suriye Eyaleti'ne dahil edildi.^[4] MS 73 yılında III. Galya Lejyonu bölgeyi tam anlamıyla ele geçirdi ve tam kontrol sağladı. Ardından bölge Romalılar tarafından Flavia olarak tekrar adlandırıldı. Bölgenin başkenti Hierapolis (Suriye) olmak üzere 12 şehirden oluşuyordu.

Mara Bar Serapion'un 1. yüzyıldan kalma Süryanice mektubu, Romalıların saldırısından Fırat üzerinden doğuya kaçan mültecilerin durumunu anlatıyor ve Romalıların mültecilerin geri dönmesine izin vermemesinden şikayet ediyordu. Mektubun tam olarak tarihi belli değildir ancak Romalıların bölgeye MS 18 ve MS 72 yıllarında geldiği ve MS 72 yılındaki savaş düşünüldüğünde, mektubun MS 73 yılında yazılmış olması muhtemeldir.

IV. Antiochus, Vespasian'a masum olduğuna dair bir mektup yazdı. Bunun üzerine IV. Antiochus affedildiyse de tahta dönmesine izin verilmedi. Bunun üzerine önce Sparta'ya giderek bir süre orada yaşadı, sonra da Roma'ya taşındı.^[5] Antiochus'un torunları Anadolu, Yunanistan, İtalya ve Orta Doğu gibi çeşitli yerlerde müreffeh ve farklı bir şekilde yaşadılar. Antiochus'un soyundan gelen ve Atina vatandaşları tarafından sevildiği anlaşılan Philopappos'un MS yılındaki ölümü ve vasiyeti üzerine kentin hayırseverleri ve torunu, onun adına bir cenaze anıtı diktirdi. 3. yüzyılda yaşamış bir tarihçi olan Gaius Asinius Quadratus, Antiochos'un soyundan gelen bir diğer önemli Kommagenelidir.

Suriye eyaletinin MS - MS yılları arasında Coele Syria (Kuzey Suriye) ve Syria Phoenice (Fenike Suriyesi) diye ikiye bölünmesinden sonra bölge, Coele Syria (Kuzey Suriye) Bölgesi'nin kuzey kısmını oluşturdu. MS yılında Syria Prima adıyla genişletilmiş bir Akdeniz kıyısı eyaleti oluşturulunca buraya dahil edildi ve yılında Abbasiler'in bölgeyi ele geçirmesine kadar Roma (Doğu) İmparatorluğu içinde kaldı.

Doğu Roma İmparatorluğu zamanında bir zamanlar adı "Euphrasia" olan bölge, büyük oranda "Kommagene" adını korudu. İmparatorluğun Perslere karşı düzenlenen harekâtların ilk noktası, karargah bölgesi ve ordunun buluşma noktasıydı. İmparator II. Julianus'un Sasani Şahı II. Şapur'a karşı düzenlediği seferde, Fırat'ın geçiş noktası olan Samsat'ı ordugah olarak kullanmıştır.

Bu krallığın kökeni konusunda çok az şey bilinmesi onların bölgeye sonradan geldiğine işaret etmektedir. MS 2. yüzyılda yaşamış Attik Yunan şair Samosatalı Lucian, bir satirik şiirinde kendisinin Kommagene Krallığı'nın başşehri olan Samosata'da doğduğunu ifade etmekte ve kendisini "Asurlu" olarak tanımlamaktadır. Bu şairin eserlerinden Samosata'nın başkent olduğu ve MS 2. yüzyılda dahi Asurluluların hala bölgede bir topluluk olarak var olduğu anlaşılmaktadır. Romalıların bölgeye gelişini anlattığı bir yazısında şair, bölgedekileri "Asur ceketleri giyinen ve hala barbarca konuşan insanlar" olarak tanımlar. O dönemde "barbarca" olarak nitelendirilen dilin bir çeşit Aramice şivesi (muhtemelen bugün bölgede konuşulan Süryanice) olduğu en kuvvetli ihtimaldir.

Hristiyan din adamı Samsatlı Pavlus ve şair Samsatlı Lukianos'ın doğum yeridir.

Sasani İmparatorluğu Dönemi[değiştir

nest...

121677 121678 121679 121680 121681