Sulu Köfte Yapımı Oktay Usta
leri pek çok. Hüseyinin çok işleri var. Telefonunnumarası. Masanın rengi. Selimin dostları var mı, yok mu? Bedrinin kızı bir Jyerde okuyor mu? O apartımanın 15 dairesi var. Bu çocuğun bir kimsesi yok mu?Eminenin oğlu büyüktür artık. Öğretmenin sualine cevap ver.
10. Образуйте словосочетания по 1 типу изафета:
ev — bahçe; filim — devam; doktor — yardım; Ali — baba; ağabeyim — iş;mühendis — tecrübe; fabrikamız — teknisyen; köy — okul; Asım — karı; Ayşe —çocuklar; babası — ev; Mahmut — küçük oğul; dolap — kapı; masalar — iki.
11. Заполните пропуски:
Kitabın bura ... pek enteresan. Teknisyenin tecrübe ... büyük mü? Buranın s
sinema ... nasıl? Evin bütün pencere ... açık. Asımın birkaç kitap ... var.
12. Переведите на турецкий язык следующие словосочетания:
дверь комнаты; дверь моей комнаты; дверь их комнаты; брат ваше-го друга; братья вашего друга; стена комнаты; семья этого инженера;семья нашего инженера.
13. Переведите на русский язык:
1. О zaman Ali memurdu. 2. Kimdi o? — Mahmuttu. 3. Benim üç kitabımvardı. 4. Ben de pilottum. 5. Siz o zaman işçi miydiniz? — Evet, efendim, içiydim.6. Sen de talebeydin. 7. Sen doktor muydun? — Hayır, doktor değildim. 8. Vaktinvar mıydı? — Yoktu. 9. Dün orada bir kimse yok muydu? — Bence yoktu. 10.Senin kaç defterin vardı? — 4 defterim vardı.
14. Поставьте сказуемое в прошедшем времени:
Çocuk hastadır. Memiş köylüdür. Ben talebeyim. Sen amelesin. Asımpilottur. Biz genciz. Gitmeğe hazırsınız. Mektup Osmandadır. Kutu dolaptadır.Parası vardır. Vaktimiz yok. Defterin çok mu? Kardeşi teknisyen midir? Siz ıfabrikada mısınız? Onlar kaç kişidir?
96
15. Заполните пропуски (прошедшее время):
Çocuklar üç kişi ... O zaman Selim pek genç ... Palto dolapta ... MektupEmineden ... O, köylü değil... Ben evde mi...? Kardeşi pilot... Ben de orada ...Siz sinemada değil mi...?
16. Поставьте к сказуемому вопросы:
а) общего типа:Bilet yoktu. Vaktimiz vardı. Ali köydendi. Kütüphanedeydik. Sen talebeydin.
Ağabeyi doktordu. Evimiz küçüktü. Memurdun.б) альтернативного типа:Ali köylüydü. Sen talebeydin. Kitap vardı. Siz odadaydınız. Mektup
Ahmettendi. Parası vardı. Vaktiniz azdı. Haber ondandı.
П. Поставьте сказуемое в отрицателно-вопросительной форме:
Ayşenin vakti vardı. Ali gençti. Sualiniz kolaydı. Öğretmen cevabımızdanmemnundu.
18. Проспрягайте в прошедшем времени:
а,) в утвердительной форме: okumak, istemek.б) в отрицательной форме: almak, hizmet, etmek.в) в вопросительной форме: gitmek, konuşmak.г) в отрицательно-вопросительной форме: çalışmak, vermek.
19. Произведите грамматический анализ:
a) Bu temrini iyi yaptınız. Mağazadan Reşat Nuri Güntekinin bir romanınıaldım. Saat sekizde döndük.
b) Biz bunu öğrenmedik. Kardeşiniz benimle konuştu. Ben ona cevapvermedim. Bunu okumadınız.
20. Ответьте на следующие вопросы:
a) Nereye gittiler? Dün ne yaptınız? Sinemadan saat kaçta döndünüz?b) Tramvayla mı geldiniz? İşe saat beşte mi başladık? Dün akşam sen mi bize
yardım ettin? Bütün gün mü çalıştı?c) Dün sinemaya gittiniz mi? Oğlumuz dün akşam sokağa çıktı mı? Bugün
gazete okudun mu? Biz o subayla konuştuk mu?d) Ne demek? Seninle bunu konuşmadık mı? Okulu bitirmediniz mi?
Çocukları daha dönmediler mi? Ne istiyorsunuz? Sualinize cevap vermedim mi?e) Dün dersleriniz saat üçte mi bitti? Bugün gazete aldık mı? Bu sabah
kardeşimle konuştunuz mu? Dün derse çalıştık mı? Yüksek okulu bitirdiniz mi?
4—800297
21. Переведите на русский язык:
1. Sen gazeteyi okumadın mı? — Okudum. 2. Neler öğrendin? — Bazı yenişeyler öğrendim. 3. Ali işine başladı mı? — Bence başlamadı. 4. İlk dersi ne zamanokumağa başladınız? — Dün efendim. 5. Sen enstitüye girdin mi? — Girdim. 6.Ne dedin? — Bir şey demedim ben. 7. Bedriye, akşam gel, dedin mi? — Dedim ya!8. Niçin evden çıkmadın? — Hastaydım.
22. Заполните пропуски:
Ben bir şey alma ... Sen nerede oku ...? Çocuklar bahçeye git ... Köydenkimler gel...? Siz onu gör ...? Dersi niçin çevir ... sen? Onlar öğretmenle konuşKardeşi nerede hizmet et ...? Siz çocuğa yardım et ...? Sen kitaptan neleröğren ...? Siz ona bir şey de ...? Ben dün bir yere gitme ... Zil çal...?
23. Раскройте скобки, поставив сказуемое в прошедшем времени:
Ben işimi (bitirmek). Sen ona niçin (yardım etmemek)? Ders 45 dakika(devam etmek). Sen defteri (istememek)? Siz işinize (devam etmek)? Ne(olmak)? Naim köye (gitmemek)? Siz öğretmenimizi (görmemek)? Sen nerede(oturmak)? Onlar bir şey (yapmak)? Siz evden ne zaman (çıkmak)? Kim(gelmek)? Ders (bitmek) artık?
24. Поставьте сказуемое в прошедшем времени:
Derse çalışıyoruz. Ne görüyorsunuz? Eve akşam saat yedide dorun uyu.musun? Siz de mi gitmiyorsunuz? O bir gemide hizmet ediyor. Çantaya nekoyuyorsun?
25. Поставьте к глагольному сказуемому вопросы:
а) общего типа: sinemaya gittiniz. Bizimle konuşmadılar.б) альтернативного типа: Siz gittiniz. Çocuklar dönüyorlar. Siz babası ile
konuştunuz. Geldi.
26. Поставьте сказуемое в отрицательно-вопросительной форме:
Biz hastaneye gittik. Sen vaktinde döndün. Ben ona teşekkür ederim dedim
27. Составьте 7 вопросительных предложений, употребив следующиеглаголы в прошедшем категорическом времени:
dönmek, öğrenmek, girmek, oturmak, bakmak, istemek, yardım etmek.
98
28. Переведите на русский язык:
Bu çantayı oğlum için aldım. O seans için bilet yoktu. Sen bunu kimin içinyapıyorsun? Senin için canım. Babam için ne diyorlar? İşi bitirmek için size nelâzımdır? Hüseyin için bu iş güç değil. 3 dolar için dört saat çalıştı. Köye gitmekiçin otobüse bindik. Derslere çalışmamak için bir yere gitti. Okulu iyi bitirmekiçin çok çalıştı.
29. Раскройте скобки:
Bu (için) gelmedim. Bu (sonra) o (ile) konuştum. Kalem (ile) ne yapıyorsun?Kardeşim (için) bir şey söylemedi mi? Sen (ile) beraber kim geldi? Ne (için)buraya geldin? Ben (evvel) işe başladı. Bunu kim (için) yaptınız? Siz (ile)konuştum. Ders on üç dakika (önce) başladı.
ЖЗаполните пропуски нужными по смыслу послелогами (evvel, sonra, üe, için):
Enstitüye gitmek ... tramvaya bindi. O siz ... beraber mi gidiyor? Bir saat...buradaydı. Mektubu kalem ... yazdım. Ders ... kütüphaneye gittik. Kitabı sen ...almadım. Bugün ... bilet yok, dediler. Birkaç gün ... buradayız.
31. Поставьте к подчеркнутым словам вопросы специального типа:
Kitabı senin için aldık. Okumak için gidiyor. Senden sonra geldik. Bir saatevvel buradaydı. Bilet sizin içindi.
32. Конечное l в позиции после гласных заднего ряда:
rol — rolügol — golühal — hali
meşgul — meşgulümahsul — mahsuleithal — ithali
istihsalistikbalistimal
33. / в заимствованных словах:
localostraLondra
balyasar dalyapaskalya
Sabah
Dün sabah Fahri epey erken uyandı. Saat yedi buçuktu.Fahri pencereyi açtı, 10-15 dakika jimnastik yaptı. Sonra ellerini yüzünü
yıkadı, giyindi.Fahri'nin kahvaltısı birkaç sandviçle bir sütlü kahveden ibaretti. Kahvaltıdan
sonra biraz gazete okudu.8.15 te onun odasına dostu Kemal girdi. O da Fahri'yle aynı enstitüde okuyor,
aynı aparümanda oturuyor.
99
Fahri:— Dün akşam sinemaya gittin mi? dedi.— Gitmedim. Vaktim yoktu çünkü.— Nasıl yoktu?! Enstitüden epey erken döndük.— Erken döndük amma, sonra bazı işlerim çıktı. Şuraya buraya gittim geldim,
bir de baktım ki sinemaya gitmek için vakit yok artık!... Dostlar sokağa çıktılar. Enstitüleri apartımanlarma yakın değildir, onun
için otobüsle gittiler.
İğ günüm.
Dün benim i§ günüm erken başladı.Saat yediden evvel uyandım. Yataktan kalktım, odamın penceresini açtım, 15
dakika jimnastik yaptım. Sonra yatağımı topladım, giyindim, kitap ve ,defterlerimi çantama koydum.
Bundan 5 dakika sonra babamla ben sofra basma oturduk, çünkü kahvaltımız ]hazırdı artık. Bu sefer kahvaltı, köfte, sandviç, ve sütlü kahveden ibaretti.
Kahvaltıdan sonra sofra başından kalktık. Benim 15 dakika kadar vaktimvardı. Onun için radyoyu açtım, son haberleri dinledim. Ama gazeteyi okumak jiçin vakit kalmadı artık.
Saat 8.15 te palto ve şapkamı giydim, sokağa çıktım. Durakta ancak 5-6 kişi!vardı, onun için yarım saat geçmeden enstitüdeydim artık.
Dersten evvel bazı dostlarımla konuştum. Ama Kemali görmedim. Hastaydı,derse gelmedi.
Dün ilk dersimiz türkçe idi. Öğretmen bize birçok sualler sordu, biz bunlara jcevap verdik. Sonra türkçeden rusçaya birkaç cümle çevirdik, 40 dakika kadar da]konuştuk.
Dersin sonunda öğretmen bize bugün için iki vazife verdi. Bunlardan biri, 14cümleyi türkçeye çevirmekti.
Son ders saat üçte bitti. Birkaç dostumla beraber lokantaya gittim, yemekyedim. Yemekten sonra sinemaya gitmeğe karar verdik.
En yakın sinemaya geldik. Bilet parasını verdik ve hemen salona girdik.Çünkü ancak dört dakikamız vardı. Yerlerimize oturduk. Tam bu zaman filimbaşladı. Filim iyi idi. Ben de, dostlarım da çok memnun kaldık.
Ondan sonra eve döndüm. Akşam derslerime çalışmağa başladım.Vazifelerimiz az değilldi, onun için bunları ancak on buçukta bitirdim. On birdede yatağa girdim.
KONUŞMA
— Orhan, sen bugün ne zaman uyandın?— Yedi buçukta.
100
— Hemen mi kalktın?- Evet.— Jimnastik yapmadın mı?— Nasıl yapmadım?! ... Yaptım ... Hem de 20 dakika ...- Sonra?— Sonra da ellerimi yüzümü yıkadım, yatağımı topladım.— Ondan sonra kahvaltı ettin, değil mi?— Hayır. Kahvaltıdan evvel biraz okudum.— Kardeşinle beraber mi kahvaltı ettin?— Bu sefer beraber etmedim. Çünkü kardeşim bugün benden bir saat evvel
yataktan kalktı.— Bir şey mi oldu?— Yok canım! Bir şey olmadı maşallah.
Bu akşam Kiyev'a gidiyor da ondan. , .— Kahvaltıda annen sana ne verdi?— Bir köfte, bir sandviç ve bir sütlü kahve.— Sekiz buçukta son haberleri dinledin mi?— Dinlemedim. Kahvaltıdan sonra pek az vaktim kaldı, radyoyu açmadım.— Sonra ne yaptın?— Çantamı aldım, sokağa çıktım.— Enstitüye otobüsle mi gittin?— Otobüsle ya!— Birinci derste ne yaptınız? Okudunuz mu?— Hayır, 20 dakika kadar rusçadan çevirdik, sonra da konuştuk. Okumadık
amma...— Dersten sonra bir yere gittin mi?— Bir dostumla sinemaya gitmeğe karar verdik.— Saat üçten hemen sonra mı?— Hayır. Ben eve döndüm, yemek yedim. Sinemaya da ancak altıda gittik.— Filim nasıldı, güzel miydi?— Fena değildi.— O dostun sizin enstitünüzde mi okuyor?— Evet; benimle aynı grupta.
Sözlerle devimler
1) утро; 2) утромвчера (dün akşam—вчера вечером)ранопроснуться, пробудиться1) открыть;2) включить (свет, радио и т.п.)
101
yüzgiymekgiyinmekkahvaltı etmeksandviçsutkahveaynı
sinemavakit (kti)dönmek
sokak (ğı)yatak (ğı)kalkmak