Nöron Görevleri

Sinir hücreleri (nöronlar), geniş bir hücre gövdesi ve bu gövdeden çıkan kısa ve uzun uzantılardan oluşur. Kısa olan uzantılara dendrit, uzun olanına ise akson
denir.

Hücre gövdesi; nöronun en kalın kısmıdır. Sitoplazmanın en çoğu ve çekirdek burada bulunur. Hücrenin  yönetimini ve beslenmesini sağlar. Dendritlerle
getirilen uyartıları aksona aktarır.

Dendritler, hücre gövdesinden çıkan ve geniş alana yayılan sitoplazmik uzantılardır. Çevresel etkileri doğrudan veya duyu hücrelerinden (reseptörlerden)
alırlar. Aldıkları uyartıları hücre gövdesine aktarırlar.

Akson, sinir hücrelerinin en uzun kısmıdır. Bazı nöronlarda 80 cm kadar olabilir. Kendisine gelen uyarıları, bir sonraki hücre veya hücre gruplarına taşır ve aktarır.

Birçok nöronda, akson yüzeyi schwan hücreleri ve onun salgısı olan miyelin kılıf ile sarılıdır. Bu tür nöronlarda, impulsların (uyartıların) iletimi 10 kat daha hızlıdır.

Schwan hücreleri arasında (ranvier boğumlarında) miyelin kılıf bulunmaz. Bunun için, impulslar bu kısımlardan atlamalı biçimde (elektriksel olarak) akson boyunca taşınırlar.

Akson uçlarında miyelin kılıf yoktur ve çeşitli nöronlarla veya tepki organlarıyla bağlantı kurabilmek için dallara ayrılmıştır.

Ayrıca sinir hücresinin yapısı içerisinde yer alan hücre zarına nörolemma, sitoplazmasına ise nöroplazma denilmektedir.

Sinir hücrelerinin uyarıları iletim yönü, dendrit kısmından akson ucuna doğrudur.

Hücre Gövdesi
Sinir hücresinin metabolik faaliyetlerinin devamlılığını sağlayan ve mitokondri, çekirdek, golgi, endoplazmik retikulum gibi organellerin bulunduğu kısma hücre gövdesi denilmektedir. Nöron yapısı içerisindeki hücre gövdesinde iyi gelişmiş olan bir çekirdekçik ve hücre iskeletini elemanlarından olan nörofibrillerde bulunmaktadır.

Bu bilgilere ek olarak granürlü endoplazmik retikulumun bulunduğu kısımda daha koyu bir renk tonuna sahip bölgeler bulunmaktadır. Bu bölgelerede nissi cisimcikleri denilmektedir. Sinir hücresinin yapısı içerisinde sentrozom organeli bulunmadığı için bölünme yani çoğalma yetenekleri bulunmamaktadır.

Dendrit
Hücre gövdesinden çıkan ve sinir hücrelerin (nöronun) iç veya dış çevreden gelen uyarıları almayı sağlayan çok sayıdaki kısa uzantılara dendrit denilmektedir.

Akson
Dendrit gibi hücre gövdesinden çıkmasına karşın tek bir uzantısı bulunan nöron yapısına akson denilmektedir. Aksonların hücre gövdesinden çıkan uzantıları nörondan nörona farklılık göstermektedir. Omirilikten çıkan ve ayak parmaklarına kadar uzanan siyatik sinir insan vücudunun en uzun aksona sahip sinir hücresine sahiptir.

Aksonun en temel görevi hücre gövdesinde aldığı uyarıları diğer sinir hücrelerine veya kas veya bez gibi efektör organlara taşımaktır.

Akson ucu
Aksonun ucunda bulunan çok dallı uzantılara akson ucu denilmektedir. Hücre gövdesinden çıkan aksonlar gibi tek bir uzantıya sahip değildir. Akson uçlarının birden fazla uzantısı bulunabilir. Akson uçlarının görevi, dendritten aksonlara gelen uyarıları başka sinir hücrelerine iletmektir.

Akson uçlarında, uyarıların kas ve bez gibi efektör organlara kimyasal iletimini sağlayan nörotransmitler olarak bilinen maddeleri salgılamaktadır.

Schwann Hücresi
Glia hücre çeşiti olan ve aksonların üstünü sararak miyelin kılıfı üretmekle görevli olan hücrelere schwann hücresi denilmektedir.

Miyelin Kılıf
Bazı sinir hücrelerinin yapısı içerisinde aksonları saran miyelin kılıf adındaki ikinci örtüler bulunmaktadır. Miyelin kılıfın yapısında yağ, protein ve fosfor bulunmaktadır. Miyelin kılıf aksonlarda iletimi hızlandırmaktadır. Miyelin Kılıfı zarar görmüş bir insanın sinir sisteminde birçok hastalık baş gösterir. Miyelin kılıfın zarar görmesi durumunda meydana gelen hastalıklara en güze örnek MS (multipl skleroz) hastalığı verilebilir.

Ranvier Boğum
Aksonları saran miyelin kılıfların akson boyunca yapmış olduklara boğumlara ranvier boğum denilmektedir. Ancak bazı biyoloji kaynaklarında ranvier boğum miyelin kılıflarında arasındaki boşluk olarak tanımlanmaktadır. Bu her iki tanımda aslında aynıdır. Ancak dikkat etmeniz gereken bir nokta var ranvier boğumlar aksonu saran miyelin kılıfların oluşturdukları boğumlar olmasına rağmen ranvier boğumda miyelin kılıf bulunmaz. Beyin, omirilik sinirleri, deri ve iskelet kaslarının nöron yapısı içersinde miyelin kılıf bulunmaktadır. Otonom sinir sisteminde ise miyelin kılıf bulunmamaktadır.

Nöronlar dışında sinir sisteminde farklı sinir hücreleri bulunmaktadır. Nöroglia (Glia) olarak adlanrılan bu sinir hücreleri hakkında detaylı bilgi almak istiyorsanız lütfen bu yazımızı tıklayınız.

NÖRON ÇEŞİTLERİ

1 – Görevlerine Göre Nöron Çeşitleri

a. Duyu Nöronları (Getirici-Afferent Nöronlar)
Uyarıları dendritten merkezi sinir sistemine ileten nöronlardır. Duyu organlarında
bulunan reseptörlerden aldıkları impulsları (uyartı) beyne ya da omuriliğe ileten nöronlardır.

b. Ara Nöronlar (Bağlayıcı-internöronlar Nöronlar)
Duyu nöronlarından uyarıları alıp değerlendirip gerekli cevabı veren nöronlardır. Merkezi sinir sistemi ve omurilikte bulunan sinir hücrelerini birbirine bağlayan nöronlardır.

c. Motor Nöronlar (Götürücü-Efferent Nöronlar)
Ara nöronlardan aldıkları cevabı kas ve bez gibi efektör organlara ileten nöronlardır.Beyin veya omurilikten aldığı emirleri tepki organlarına ileten
nöronlardır.

2- Yapılarına Göre Nöron Çeşitleri

a. Tek Kutuplu (unipolar) Nöronlar
Aynı kutuptan çıkan tek aksonlu ve tek bir dentrite saihp olan nöron hücreleridir. Akson ve dendritin beraber gövdeye bağlandığı nöronlara tek kutuplu denir ve omurgasız hayvanların motor nöronlarını oluşturur.

b. İki Kutuplu (Bipolar) Nöronlar
Hücre gövdesinde çıkan iki uzantısının zıt kutuplara doğru ilerleyen nöron çeşitidir. Gövdeden bir akson ve bir dendrit grubu çıkıyorsa, bunlara iki kutuplu nöronlar denir.
c. Çok Kutuplu (Multipolar) Nöronlar
Hücre gövdesinden tek bir akson çıkmasına karşın biden fazla dendrite sahip nöron çeşitidir.Hücre gövdesinden çok sayıda dendrit demeti ve bir akson çıkıyorsa, çok kutuplu nöron adı verilir.

Sinir sisteminde nöronlardan başka yardımcı hücrelerde vardır. Bu hücrelere nöroglia (glia) hücreleri denir. Bu hücreler merkezi sinir sistemindeki nöronların arasını doldurur. Glia hücreleri nöronlara desteklik sağlar ve beslenmelerine yardımcı olur.

NÖRON ÇEŞİTLERİ HAKKINDA DAHA DETAYLI BİLGİ İÇİN TIKLAYINIZ…

Nöronlar, tüm vücudu saran sinir sistemleri olarak bilinmektedir. İnsan hareketlerini ve davranışlarını ölçmeye yardımcı olan en temel hücrelerden biridir. Üstelik beyinde de sayısı nöron bulunmaktadır. Düşünme ve zeka yetileri bu nöronlardan gelmektedir. Genel olarak sağlıklı bir insanda toplamda 80 milyon nöron hücresi bulunmaktadır. Bu nöronların işlevleri de oldukça fazladır. İnsana dair tüm fonksiyonları yerine getiren özelliklerden biridir. Bu nöron sayısı zaman içerisinde yaşa bağlı olarak azalma göstermektedir.

Nöron nedir ve ne işe yarar?

Nöron sinir sistemi içerisinde yer alan en küçük hücreler olarak tanımlanmaktadır. İnsan vücudunda ve beyninde sayısız nöron hücresi bulunmaktadır. Bu şekilde hareketler ve davranışlar kişiye özel belirlenmektedir. Doğumdan itibaren nöron sayıları değişme göstermektedir. Nöronlar kendilerini yenileyen hücreler olarak bilinmektedir. Kişi hayatı boyunca nöron hücrelerini yenilemektedir. İnsanların hareketlerine göre nöronlar da etkileşime geçmektedir. Hem iç organların hem de dışsal hareketlerin temel kaynağı bu nöronlar olarak bilinmektedir.

Kişiler beyin sistemleri içerisindeki davranışları bu nöronlar tarafından karşılamaktadır. Vücutta bulunan tüm organlar nöronlar sayesinde çalışmaktadır. Vücudun tüm aktiviteleri ve sağlıklı çalışma fonksiyonları bu nöronlar tarafından gerçekleşmektedir. Üstelik tüm vücudu saran oldukça geniş ağlardan biridir. Nöronlar tüm vücutta bulunmaktadır. Bu şekilde sağlıklı hareket edebilme ve düşünme yetileri kazanmaktayız. Nöronların her biri diğer nöronlar ile bağlantılı şekilde çalışmaktadır. Böylelikle insanlar birden fazla eylemi aynı anda gerçekleştirme gücüne sahiptir.

Nöron hücrelerinin görevleri nelerdir?

Nöron hücrelerinin görevleri temelde insani eylemlerin rahatça gerçekleştirilmesine yardımcı olmaktadır. Hem düşünme hem de hareket etme gibi yetiler nöronlar tarafından ortaya çıkmaktadır. Üstelik beyne mesaj iletme görevi de bulunmaktadır. İnsan vücudunda binlerce nöron bulunmaktadır. Her bir nöronun ise farklı bir görevi vardır. Bazı nöronlar iç organların çalışmasına yardımcı olurken diğer nöronlar ise beyin aktivitelerini yerine getirmektedir. İnsanın hareket etmesini ya da tutarlı davranış sergilemesini sağlayan pek çok nöron yer almaktadır.