Elektrikli Yılan Balığı Nasıl Elektrik Üretir

1. Veri Sorumlusunun Kimliği

Ege Perakende Enerji Satış ve Ticaret AŞ (“Ege Perakende” veya “Şirket”) olarak kişisel verilerinizin güvenliği ve gizli tutulması hususunda azami hassasiyet göstermekteyiz. Bu bilinçle ve sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (“Kanun”) nezdinde veri sorumlusu sıfatıyla, elde ettiğimiz kişisel verilere ilişkin Kanun’a uygun hareket edebilmemizi teminen aydınlatma yükümlülüğü kapsamında aşağıdaki hususları bilgilerinize sunuyoruz: Ödeme hizmetlerinin sunulması açısından veri sorumlusu sıfatıyla TURK Elektronik Para A.Ş. (“Turk Para”) tarafından elde edilen kişisel verilere ilişkin Kanun’a uygun hareket edebilmemizi teminen aydınlatma yükümlülüğü kapsamında aşağıdaki hususları bilgilerinize sunuyoruz.

2. Kişisel Verilerin İşlenmesi ve İşleme Amaçları

Kişisel verileriniz, Ege Perakende tarafından sunulan hizmet ve ticari faaliyete ilişkin olarak değişkenlik gösterebilmekle beraber Şirketimiz tarafından hizmetlerin en iyi şekilde sunulabilmesini sağlamak maksadıyla işlenmektedir. Bu kapsamda;

Şirketimizin gerçek kişi müşterisi/ tüzel kişi veya gerçek kişi tacir müşterilerinin çalışanı/irtibat kişisi/ortağı/yetkilisi ve bazı hallerde veli/vasi/temsilci, kefil, potansiyel müşterisi iseniz:

Kişisel verileriniz (kimlik, iletişim, müşteri işlem bilgileri) ile özel nitelikli kişisel verileriniz (gerçek kişi müşterilerin paylaşması halinde kimlik belgelerinde yer alan din, kan grubu bilgileri dolaylı olarak kimlik ve/veya ehliyet sureti aracılığıyla temin edilebilmektedir.

Kimlik, iletişim ve finansal bilgi verileriniz, elektronik para kuruluşu sıfatıyla sunulan her türlü ürün ve hizmette kullanılması, TURK Para tarafından yürütülen ticari faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için ilgili iş birimleri tarafından gerekli çalışmaların yapılması ve buna bağlı ticari ve/veya iş stratejilerinin planlanması, iş süreçlerinin ve sözleşme süreçlerinin yürütülmesi, TURK Para nezdinde yapılan veya aracılık ettiği işlemlerde işlem yapılmadan önce işlem yapanlar ile nam veya hesaplarına işlem yapılanların kimliklerinin tespit edilmesi amaçlarıyla,

TURK Para’nın hukuki yükümlülüğüne ilişkin hukuki sebebe dayalı olarak; Kimlik, iletişim ve finansal bilgi veriniz BDDK, TCMB ve MASAK gibi TURK Para’nın bilgi verme yükümlülüğü olan kamu kurumlarınca istenilen bilgilerin saklanması, raporlanması ve bu kurumların bilgilendirilmesi, amaçlarıyla işlenmektedir.

Tüzel kişi veya gerçek kişi tacir/tedarikçilerimizin/ iş ortaklarımızın/alt yüklenicilerimizin çalışanı/irtibat kişisi/ortağı/yetkilisi iseniz:

Kişisel verileriniz (kimlik, iletişim, finansal, özlük) ile paylaşılması halinde özel nitelikli kişisel verileriniz (sağlık, ceza mahkûmiyeti verileri) sözleşme süreçlerinin, mal ve hizmet satış süreçlerinin, hukuk, finans ve muhasebe işlerinin takibinin, risk yönetimi süreçlerinin yürütülmesi, iş sağlığı ve güvenliği süreçlerinin, iş faaliyetlerinin yürütülmesi/denetimi, performans değerlendirme süreçlerinin yürütülmesi, talep halinde yetkili, kişi, kurum ve kuruluşlara bilgi verilmesi, iletişim faaliyetlerinin yürütülmesi, bilgi güvenliği süreçlerinin yürütülmesi amaçları ile de işlenebilecektir.

Ayrıca,

• Şirketimizin işyerlerini ziyaret etmeniz halinde kimlik veriniz, fiziksel mekân güvenliği veriniz, fiziksel mekân güvenliğinin temini, ziyaretçi kayıtlarının oluşturulması ile Ege Perakende politika ve prosedürlerine uyum sağlanabilmesi,
• İnternet sitemizi ziyaret etmeniz halinde işlem güvenliği verileriniz sayılı Kanun gereğince mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacıyla elektronik ortamda oluşan log kayıtlarının tutulması, Ege Perakende politika ve prosedürlerine uyum sağlanabilmesi ve bilgi güvenliği süreçlerinin yürütülmesi,
• Şirketimiz tarafından ücretsiz sağlanan kablosuz ağ sistemine giriş yapmanız halinde kimlik, iletişim ve işlem güvenliğine ilişkin kişisel verileriniz sisteme erişiminizin sağlanması, mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesi, sistemin hukuka ve ahlaka aykırı kullanımlarının önlenmesi, Ege Perakende’nın politika ve prosedürlerine uyum sağlanabilmesi ve bilgi güvenliği süreçlerinin yürütülmesi amaçlarıyla bağlantılı sınırlı ve ölçülü olarak işlenebilecektir.

Kişisel verileriniz ayrıca fiziki arşivler ve bilişim sistemlerine nakledilerek hem dijital hem fiziki ortamlarda muhafaza edilebilecektir.

3. İşlenen Kişisel Verilerin Kimlere ve Hangi Amaçlar ile Aktarılabileceği

Kişisel verileriniz TURK Para tarafından Kanun’un 5 maddesinin atıfta bulunduğu “Veri sorumlusunun hukuki yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zorunlu olması” hukuki sebebine dayanılarak, talep halinde sayılı Kanun ve diğer mevzuat hükümlerinin izin verdiği kişi veya kuruluşlar; BDDK, MASAK, TCMB ve bunlarla sınırlı olmamak üzere ilgili kamu tüzel kişilerine, adli makamlar veya ilgili kolluk kuvvetlerine aktarılabilecektir.

TURK Para tarafından “bir sözleşmenin kurulması veya ifasıyla doğrudan doğruya ilgili olması kaydıyla, sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinin gerekli olması” veya “ ilgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlemesinin zorunlu olması” şeklindeki veri işleme şartları çerçevesinde siz kullanıcılara ilişkin kimlik verisi, iletişim verisi, finansal bilgi verisi TURK Para tarafından ana hissedarı, doğrudan/dolaylı yurtiçi iştiraklerine, elektronik para ihracı faaliyetlerimizi yürütmek üzere işbirliği yaptığı Ege Perakende’ye aktarılabilecektir.

TURK Para tarafından rızanız doğrultusunda Kanun’un 9 maddesinde belirtilen rıza alınmasına yer olmayan durumlar hariç olmak üzere, kimlik verisi, iletişim verisi, finansal bilgi verilerinizin tarafınıza hizmet sunulması amacıyla, Şirket ile iletişime geçilmesi amacıyla kullanılan e-posta hizmetleri kapsamında yurt dışına aktarılması için açık rızanız talep olunmaktadır.

4 Kişisel Veri Toplamanın Yöntemi ve Hukuki Sebebi

Kişisel verileriniz, işbu Aydınlatma Metni’nin 2 maddesinde açıklanan amaçlar ile Kanun’da öngörülen temel ilkelere uygun olarak Kanun’un 5 maddesinde belirtilen; sözleşmenin ifası, hakkın tesisi, kullanılması veya kurulması, veri sorumlusunun meşru menfaati ve açık rızanızın bulunması hukuki sebeplerine dayalı ve bunlarla sınırlı olarak; otomatik veya otomatik olmayan yöntemlerle, işvereniniz tarafından veya tarafınızca doğrudan elektronik posta adresimiz vasıtasıyla iletilen sözlü veya yazılı bilgiler, Şirket faaliyetleri kapsamında kullanılan uygulama ve yazılımlar ile kamera devre kamera sistemleri kayıtları aracılığıyla toplanabilmektedir.

TURK Para tarafından;

Turk Para tarafından size ait Kimlik Verisi, İletişim Verisi, Finansal Bilgi Verisi Kanun’un 5 maddesinde yer alan “bir sözleşmenin kurulması veya ifasıyla doğrudan doğruya ilgili olması kaydıyla, sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinin gerekli olması” veya “ilgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlenmesinin zorunlu olması” hukuki sebeplerine dayanılarak Turk Para internet sitesi üzerinden iletişim formu/kampanya formu/başvuru formu veya Turk Para’nın call center merkezi vasıtasıyla toplanarak otomatik veya telefon kaydı alınması yollarıyla işlenmektedir.

5. Kişisel Verilerin Korunmasına Yönelik Haklarınız

Kanunun ilgili kişinin haklarını düzenleyen 11 maddesi kapsamındaki taleplerinizi, “Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ” uyarınca Ege Perakende için Anadolu Caddesi No: 41/ Bayraklı, İzmir adresine; yazılı olarak ve kimlik teyidinizin yapılması sağlanarak bizzat iletebilirsiniz. TURK Para için Mersis No’lu TURK Elektronik Para A.Ş.’nin Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı Mahallesi Sokak No: 5 ÇANKAYA/ANKARA adresine yazılı olarak veya kayıtlı elektronik posta aracılığıyla [email protected] adresine iletebilirsiniz.

Şirketimiz, Kanunu’nun 13 maddesine uygun olarak, başvuru taleplerini, talebin niteliğine göre ve en geç 30 (otuz) gün içinde sonuçlandıracaktır. İşlemin maliyet gerektirmesi halinde, Kişisel Verilerin Korunması Kurulu tarafından belirlenen tarife uygulanacaktır. Talebin reddedilmesi halinde, red nedeni/nedenleri yazılı olarak veya elektronik ortamda gerekçelendirilecektir. Başvuru taleplerinin değerlendirme sürecine ilişkin detaylı bilgiyi Şirketimiz Kişisel Verilerin Korunması ve İşlenmesi Politikası’nda bulabilirsiniz.

Hayatımızda hemen hemen her işimiz elektriğe bağlıdır. Vücudumuzda da yaşamımız elektrik akımı ile sürdürülmektedir diyebiliriz. Sinirlerimiz boyunca devam eden elektrik akımı ile vücudumuzun içinden ve dışından gelen uyaranlar algılanarak organlarımız ve hareketlerimiz kontrol edilir ve hatta hafızamız oluşturulur.

Birçok hayvan birbirleriyle elektrik akımı ile haberleşirler ve bazıları onu etkili bir silah olarak kullanırlar. Bazıları çekiç balıklarında olduğu gibi, avlarının yerlerini onların yaydıkları elektrik akımı yardımı ile tespit ederler. Bu hayvanlardan birisi de elektrikli yılan balığı (Electrophoruselectricus)’dır.

Bu hayvan gerçekte bir yılan değildir. Tropikal bölgelerdeki tatlı sularda yani Güney Amerika’da Amazon ve Orinoco nehir havzası ve bu havza ile bağlantılı sakin akan suların dip kısımlarında yaşayan bir balık türüdür. Bu balık cm boya ve 20 kg ağırlığa kadar ulaşabilir. Genç bireyleri omurgasız hayvanlarla, ergin bireyleri ise küçük balıklar ve sularda yaşayan memeli hayvanlar ile beslenirler. Daha çok geceleri avlanırlar. Vücudunun %80’i elektrik üreten ve yayan organlarla kaplıdır. Bu organlar kaslardan oluşmuştur ve üç tanedir. Bunlardan biri vücudun alt yüzeyinde boylu boyunca (avlanma organıdır) bulunur. Diğer iki organ ise sırt kısmında bulunur. Bunlar, vücudun sonundan başa doğru yer alan ana organ ve kuyruğun sonuna kadar devam eden Sach’s organıdır.

Elektrik organlarının yapısı nasıldır?

Elektrik organları ileri derecede modifiye olmuş düz kas hücrelerinden oluşmuştur. Disk şeklindeki bu hücreler elektrosit veya elektroplak olarak adlandırılır ve arka arkaya seri halinde istiflenmiştir. Seri halde dizilim her bir hücrede üretilen elektrik akımının diğerine aktarılmasını sağlar. Her bir elektrosit hücresi volttan volta kadar değişen zayıf bir elektrik üretme kabiliyetindedir. Arka arkaya sıralanmış olan ve sayıları civarında olan bu hücreler aynı anda ve birlikte çalışarak voltluk elektrik üretirler.

Bu elektrik akımı bir insanı öldürebilecek güçtedir. Dinlenme halinde iken her bir elektrosit hücresinin iç kısmı negatif, dış kısmı ise pozitif elektrik ile yüklüdür. Bu durum, pozitif yüklü olan sodyum ve potasyum iyonları hücrenin içinden dışına doğru hareket etmesiyle gerçekleşir.

Elektriği nasıl üretirler?

Elektrik üretme kabiliyetinde yaratılmış olan elektrosit hücrelerinde dinlenme halindeyken bir hücreden diğerine elektrik akımı olmaz. Elektrik uyaranı üretilmesi için elektrosit hücrelerinde bir değişiklik meydana gelmelidir. Her bir elektrosit hücresi bir sinir hücresiyle bağlantı halindedir. Bu hücrelerin her iki tarafı yassı disk biçimindedir ve şekil olarak frizbiye benzer.

Elektrik üretimi için hücrelerin uyarılması, bu hücrelerin yalnızca bir yüzeyine tutunmuş sinirler ile sağlanır. Sinirler ile gelen impulslar (uyaranlar) elektrosit hücrelerine ulaştığında, uyaranın geldiği yüzeydeki protein pompası açılır ve normalde hücre dışına doğru gerçekleşen pozitif elektrik akımını durdurulur. Böylece daha önce hücre dışına pompalanmış olan pozitif iyonlar (sodyum ve potasyum iyonları) süratle hücre içine doğru girerler. Sonuçta bu yüzeyde hücre içinde dış kısma göre daha fazla pozitif elektrik yükü bulunur. Elektrosit hücresinin diğer tarafı sinir hücresi ile irtibatlı olmadığından, herhangi bir uyarım söz konusu olmaz ve burada iç kısım negatif, dış kısım pozitif elektrik ile yüklüdür. Neticede elektrositin sinir hücresi ile irtibatlı olan yüzünde uyarılma sonucunda hücrenin dış kısmında negatif, iç kısmında pozitif elektrik yükü oluşurken, sinir hücresi ile irtibatlı olmayan diğer yüzeyinde tam tersi bir durum ortaya çıkar. Böylece sinir hücresi ile uyarılan yüzden diğer yüze doğru elektrik akımı gerçekleşir.

Oluşan elektrik akımının tamamının bir sonraki elektrosit hücresine aktarılması gerekir. Bunun başarılabilmesi için her bir hücrede zincirleme bir reaksiyon gerçekleşir ve bir önceki hücrede oluşturulan elektrik akımı bir sonraki hücreye aktarılır. Bu durum ilk hücreden son hücreye kadar devam eder. Sonuçta çok kısa sürede ile volt arasında değişen çok güçlü bir elektrik akımı oluşur.

Elektrik organlarının fonksiyonları nelerdir?

Bu hayvanın vücudunun farklı bölgelerinde bulunan üç elektrik organının her biri aynı yöntem ile elektrik üretmelerine rağmen, her birinin fonksiyonu farklıdır.

Çeşitli fonksiyonları olan Sach’s organı sürekli olarak zayıf elektrik akımı üretir. Bu fonksiyonlardan biri haberleşmeyi sağlamaktır. Diğer fonksiyonu ise, bir navigasyon cihazı gibi görev yapmaktır. Bu organ sayesinde elektrikli yılan balıkları geceleri ve görüş mesafesinin düştüğü bulanık sularda, hem avlarını kolayca bulabilirler hem de gidecekleri yönü kolayca belirleyebilirler. Bu organdan yayılan elektrik sinyalleri balığın çevresinde bulunan nesnelere ve cisimlere çarpar ve bunlardan geri yansıyan elektrik dalgaları özel reseptörler (algılayıcı sensörler) tarafından algılanır. Şayet hayvanın yakın çevresinde onun düşmanı veya avı olabilecek bir hayvan mevcutsa, elektrikli yılan balığının diğer elektrik organları tarafından çok güçlü bir elektrik akımı ( volt) üretilerek söz konusu hayvanların şok edilmesi sağlanır. Böylece düşman saldırısı bertaraf edilir veya besin maddesi kolayca temin edilir.

Onun ihtiyaçlarını bilen ve her şeyi görüp gözeten, muhit bir ilmi olan bir Zat (cc.) tarafından kendisine bahşedilen bu organ yardımı ile elektrikli yılan balığı bulanık sularda yönünü kolayca bulabilir, düşmanlarına karşı korunur ve rızkını temin edebilir.  Ayrıca bizlere çeşitli sahalarda uygulayabileceğimiz teknik sistemler gösterilmiş olur.

Kaynaklar:

1. Assuncao, M.I. da Silva and H.O. Schwassmann, Reproduction and larval development of Electrophorus electricus on Marjo Iland (Para, Brasil). Ichthyol. Explor. Freshwat. 6(2)

2. Møller, P.R., Electric fishes: history and behavior. Chapman & Hall, London. p.

3. Ortega, H. and R.P. Vari, Annotated checklist of the freshwater fishes of Peru. Smithson. Contrib. Zool. ():

4. Planquette, P., P. Keith and P.Y. Le Bail, Atlas des poissons d’eau douce de Guyane. Tome 1. Collection Patrimoines Naturels p. Paris: Publications scientifiques du Muséum national d’Histoire natüralle.

5. Simmons , A., Encyclopedia of adaptations in the natural world. Greenwood Press, USA. pp.